الاعلی به معنای بلندتر از هر صاحب عُلوّ و رفعت است و به معنای عالی و غالب و قاهر نیز استعمال شده است و بهترین تفاسیر این اسماء یعنی علی و اعلی و متعالی و عالی منزّه بودن حق از صفات خلق و بلندبودن ذات اوست از جمیع ادراکات عقول امکانیه.
 
منزّه ذات او از چند و از چون*** تَعالی شأنَه عَمّا یقولون

و فواید این اسم همان فواید مذکور است و با خود داشتن این اسم و مداومت بر آن موجب مقبول شدن در طبایع و محبوب شدن در قلوب خاصّه و عامّه است و همراه داشتن و نظر کردن در مکسّر این اسم خواص بسیار دارد و صورتش این است:

ا

ع

ل

ی

ی

ا

ل

ع

ع

ی

ل

ا

ا

ع

ل

ی

  شکل شماره(1)
 

هر کس سوره ی «سَبّحِ اسمِ رَبِّکَ الاَعلی» را بر مبتلا به بواسیر بخواند او شفا یابد و هر کس در وقت بیرون آمدن برای سفر سه بار بخواند به سلامت باز آید. نیز خواندن این سوره بر چشم کسی که درد چشم داشته باشد و برگوش کسی که درد گوش داشته باشد نافع است. و اگر کسی این سوره بر پهلوی زن حامله بنویسد حملش پسر شود انشاء الله. و هر که را تب باشد بر سه قطعه کاغذ بر یکی از آنها بنویسد «بِسمِ اللهِ الرَّحمِن الرَّحیمِ لاتَخَف اِنَّکَ انتَ الاَعلی» و بر دوم «بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم لا تَخَف نَجوَتَ مِنَ القَومِ الظّالمین» و بر سوم «بِسمِ الله الرَّحمنِ الرَّحیمِ اَلا لَهُ الخَلقُ وَالاَمرُ تَبارکَ الله رَبُّ العالَمینِ» و بر هر یک سه نوبت سوره ی توحید خوانده شود و روزی یکی از این سه قطعه را تناول نماید شفا یابد انشاالله.
 

پژوهه در مفهوم العَلیُّ و الاَعلی

"العَلِیُّ" از اسمای خداوند به معنی بالاتر و برتر می باشد که وزن صرفی آن صفت مشبهه دلالت بر زیادگی آن دارد. این اسم در قرآن کریم هشت بار استعمال گردیده که یک بار با صفت حکیم، دوبار با صفت عظیم و پنج بار با صفت کبیر می باشد. این اسم همانند عظیم از اسمایی است که در آن مبدأ سنجش و حداقل دو امر مورد سنجش معتبر است. از همین رو برتری خداوند از جهات متعدّدی مورد اعتبار خواهد بود. و امّا این برتری از دو جهت بیشتر مورد توجّه است: 1) در مقام حس، از آن رو که در مقایسه ی بین محسوسات و مجرّدات، امور مجرّد به جهت عدم دارا بودن حدود مادّی و بالتّبع محدودیت کمتر، برتر شمرده شده اند و خداوند که از مجرّدات است در مقام مقایسه با محسوسات «علی» خوانده می شود. 2) در مقام عمل یعنی، سنجش عقلانی بین موجودات در مقام عقل، گاه در مرتبه ی صفات اعتبار شده و گاه در مقام ذات. بنابراین چون خداوند از حیث صفات و ذات برتر از تمام موجودات است بر او اسم «علی» اطلاق می شود. و باید توجه داشت که این اسم از اسمِ عظیم متمایز است زیرا در اسم عظیم، سنجش موردنظر در مقام ثبوتی مَدّ نظر است حال آن که در اسم «علی» نفی حد امکانی مورد توجّه می باشد. به تعبیر دیگر هرگاه ما یک امر کمالی را در یک موجود و خداوند، موردنظر قرار دهیم، اطلاق این امر کمالی بر خداوند منوط به این خواهد بود که اوّلاً این صفت در خداوند به نحو بالاتری موجود باشد و ثانیاً این صفت در خداوند، محدود به حدود خاص کمالی در آن موجود نست. از همین رو بازگشت صفت عظیم به صفات ثبوتی و بازگشت صفت علی به صفات سلبی است.

اسم «الاعلی» در قرآن کریم دو مرتبه استعمال گردیده است. این اسم از مصدر «علی» گرفته شده است و در مرتبه ی اوّل به صورت «سبح اسم ربک الاعلی» و مرتبه ی دوم با تسبیح الهی که گویای مرتبه ی تنزیه است همراه گشته است.

«الاعلی» یعنی فوق عالی و بالاتر از آنچه که مخلوقین متصوّر آن هستند. "مرحوم صدوق" «ره» نقل می فرماید که مردی در محضر امام صادق (علیه السّلام) حضور داشت و گفت: الله اکبر. حضرت فرمود: الله اکبر من اَیِّ شیء؟ خدا از چه چیز بزرگتر است؟ آن شخص عرض کرد: مِن کُلِّ شیُ از همه چیز. باز حضرت فرمود: خدا را محدود کردی. شخص گفت: چه بگویم؟ حضرت فرمود: بگو خداوند بزرگتر از آن است که توصیف و تعریف شود. [معانی الاخبار].


 

نویسنده: ملاحبیب الله شریف کاشانی
مترجم و شارح: استاد محمد رسول دریایی

منبع: شریف کاشانی، ملاحبیب الله؛ (1383)، خواص و مفاهیم اسماء الله الحُسنی(نامهای زیبای خداوند)، ترجمه ی محمدرسول دریایی، تهران: نشر صائب، چاپ ششم.