اقسام لفظ از نظر ظهور و خفا

از آن جا که محور بحث تأویل در اصول فقه، میزان ظهور یا عدم ظهور لفظ در معناست، در آغاز به طور اجمال، اقسام لفظ از نظر دلالت بر معنا را بیان می کنیم. برخی از اصولیون لفظ را از نظر درجه ی دلالت بر مراد متکلم، بر سه دسته تقسیم کرده اند:
1. نص: لفظی که تنها یک معنا داشته باشد و احتمال معنای دیگری در آن نرود.
2. ظاهر: لفظی که بر بیش از یک معنا دلالت داشته باشد، ولی یکی از معانی آن بر سایر معانی رجحان دارد.
3. مُجمل: لفظی که محتمل چند معناست و هیچ یک بر دیگری رجحان ندارد. (1)
برخی دیگر از اصولیون، الفاظ را به طور کلی به دو قسم واضحُ الدلاّله و غیر واضحُ الدلاّله تقسیم کرده اند.
الفاظ واضحُ‌ الدّلاله عبارتند از: 1. ظاهر؛ 2. نص؛ 3. مفسَّر؛ 4. محکم.
الفاظ غیر واضحُ الدّلاله عبارتند از: 1. خَفِیّ؛ 2. مُشکل؛ 3. مُحمل؛ 4. متشابه.
بنابراین بر مبنای اول، لفظ به سه قسم و بر مبنای دوم به هشت قسم تقسیم شده است که با مقایسه ی آن دو در می یابیم که هر یک از اقسام دسته ی اول، شامل چند قسم از اقسام دسته دوم می شود، به شرح ذیل:  

پی‌نوشت‌:

1. ر.ک: محمدرضا مظفر، اصول الفقه، ص 145، 146 و 195؛ محمدحسن هیتو، الوجیز فی اصول التشریع الاسلامی، ص 243.

منبع مقاله :
شاکر، محمدکاظم؛ (1376)، روش های تأویل قرآن: معناشناسی و روش شناسی در سه حوزه روایی، باطنی و اصولی، قم: مؤسسه بوستان کتاب، چاپ سوم