جشن هنر، نماد پدیده ی دوفرهنگی

در دهه ی 50، دوگانگی در صحنه فرهنگی دو نماد عمده داشت. جشن هنر شیراز مظهر فرهنگ جدید و جشنواره توس نمادی از فرهنگ سنتی محسوب می شد. «نخستین جشنواره حماسی توس در 23 تیرماه 1354 گشایش یافت. این جشنواره در سال 1353 طرح ریزی شد تا در زمینه شناسایی و معرفی بیشتر كتاب حماسی ایران شاهنامه و حكیم ابوالقاسم فردوسی فعالیت داشته باشد. محل این جشنواره نیز زادگاه فردوسی یعنی توس انتخاب شد.» (1)
جشن هنر شیراز نماد فرهنگ غرب زده بود كه شاید بتوان گفت مهم ترین هدفش ترویج «برهنگی فرهنگی و فرهنگ برهنگی» بود. این جشنواره «اقلیت مرفهی در معابر عمومی در برابر چشمان مبهوت مردم شیراز آخرین محصولات فوق مدرن هنر غرب را به نمایش می گذاشت.» (2)
نمایش «خوك، بچه، آتش» در جشن و هنر شیراز 56، بارزترین نمونه این فرهنگ بود كه جنجالهای زیادی را برانگیخت و بی گمان یكی از عوامل شعله ور شدن خشم ملت در سالهای 56-57 همین نمایش بود. (3) من خود در آن سال در شیراز زندگی می كردم و شاهد بگومگوهای مردم آن سامان پیرامون این نمایش ضداخلاقی بودم. آیت الله محلاتی و سایر رهبران مذهبی شیراز خشم خود را از آن جشنواره و از آن نمایش در قالب اعلامیه های دعوت به مقاومت در برابر رژیم نشان دادند. گفتنی است كه این جشنواره در سال 1345 پایه ریزی شد. یازده دوره برگزار گردید. آخرینش در سال 1356 و در عین حال، اوج ابتذالش نیز در همین سال بود. در آغاز چندان هتاك و بی عفاف نبود. به عنوان نمونه برنامه های نخستین جشنواره كه روز دوشنبه بیستم شهریور 1346 برگزار شد، عبارت بود از: موسیقی مشرق زمین، نمایش كهن ایرانی و موسیقی كلاسیك غربی، نمایش فیلم های آكیراكوروساوا فیلم ساز بزرگ ژاپنی، برنامه های نقاشی، تعزیه و... (4)
جشن و هنر خیلی زودتر از سینمای معترض و تلویزیون مترقی، اسیر چنگال فرویدیسم شد! كه بیشتر ما ایرانیان در باطن اسیر آنیم ولی در ظاهر سخت با آن مخالف! رژیم شاه این حقیقت را درك نكرد كه در سیاست، ظاهر و رفتار ظاهری و ریاكاری اهمیت خاصی دارد!

پی‌نوشت‌ها:

1.«مردم با جشنواره ها بیگانه بودند»، «روزنامه اطلاعات»، 57/7/10، ص10.
2.حمید عنایت، انقلاب مذهبی: در قالب ایدئولوژی سیاسی، ص 46.
3.مردم با جشنواره ها بیگانه بودند، «روزنامه اطلاعات»، 57/10/10، ص10.
4.مردم با جشنواره ها بیگانه بودند، «روزنامه اطلاعات»، 57/10/10، ص10.

منبع مقاله :
امینی، علی اكبر، (1390)، گفتمان ادبیات سیاسی ایران در آستانه دو انقلاب، تهران: نشر اطلاعات، چاپ دوم