باباخان چاپوشلو، از یاران نادرشاه

باباخانِ چاپوشلو (یا: چاپوشی / چاوشلو) ، از یاران و سرداران نادرشاه افشار. در جهانگشای نادری استرآبادی (ص 188 ـ 189)، نام او باباخان چاپوشلو ضبط شده و در نسخه های دیگری از این کتاب چاوشلو آمده است (ص 188، حاشیة 3). مروی در عالم آرای نادری همه جا باباخان چاپوشی (ج 1، ص 112، 254، 279 و مواضع دیگر) و گلستانه در مجمل التواریخ یک جا باباخان چاوشلو (ص 146) و در جای دیگر باباخان چاپوشلو ذکر کرده است (ص 451). باباخان از ابتدای شهرت نادر در کنار وی بود. طایفه اش شاخه ای از ایل افشار بودند که در منطقة کلات و ابیوردِ خراسان سکونت داشتند و به دستور شاه عباس اول صفوی ، برای جلوگیری از نفوذ و هجوم ازبکان ، از موطن اصلی خود در آذربایجان و همزمان با نیاکانِ نادرشاه ، به صفحات شمال خراسان کوچیده بودند. در جنگ مهماندوست (1142) که میان سپاهیان نادر و قوای افغان درگرفت باباخان از خود شجاعت و کفایت نشان داد و همراه با عده ای از سرداران نادر مورد عنایت شاه طهماسب دوم صفوی (حک . 1135ـ1145) قرار گرفت . بعد از آن نیز در همة جنگهای نادر برای بیرون راندن قوای عثمانی از خاک ایران و نیز سرکوب شورشهای داخلی همراه و کنار وی بود. در جریان تاجگذاری نادر در دشت مغان (1148) از هواداران به سلطنت رسیدن او بود. پس از جلوس نادر بر تخت سلطنت ، منصب بیگلربیگی هرات ، که در آن زمان از سمتهای مهم بود، به او سپرده شد. در لشکرکشی رضاقلی میرزا ولیعهد به قندهار (1149) و سپس به هند (1150) وی را همراهی کرد. وی پس از نبرد پیروزمندانه با سپاهیان ابوالفضل خان ازبک ، در بخارا، که سر به شورش برداشته بود، درحالی که به درون قلعة شلاوک (یا: شلدوک رجوع کنید به استرآبادی ، ص 295، یا: شلوک رجوع کنید به مروی ، ج 2، ص 597 و مواضع دیگر) چشم دوخته بود گلوله ای به دهانش اصابت کرد و کشته شد (1150) و او را در مشهد به خاک سپردند (همان ، ج 2 ، ص 599).
منابع تحقیق:
(1) محمد مهدی بن محمد نصیر استرآبادی ، جهانگشای نادری ، چاپ عبدالله انوار، تهران 1341 ش ؛
(2) ابوالحسن بن محمد امین گلستانه ، مجمل التواریخ ، چاپ مدرس رضوی ، تهران 1356 ش ؛
محمد کاظم مروی ، عالم آرای نادری ، چاپ محمد امین ریاحی ، تهران 1364 ش .
منبع مقاله :
دانشنامه ی جهان اسلام، زیر نظر سید مصطفی میرسلیم، تهران، بنیاد دائره المعارف اسلامی، نشر کتاب مرجع، چاپ سوم، 1386