ترك كردني خطرناكتر از اعتياد

در تفكر بعضي از افراد مواد مخدر و از جمله ترياك درمان تمام دردهاست ولي خودش درمان ندارد. اعتياد مقوله اي است كه در جامعه ما روز به روز وخيم تر مي شود و ديگر افراد خاصي را در چمبره خود نمي كشاند. داستان از ترياك، شيره و هروئين شروع شد و حالا نام كريستال، شيشه، يخ و اكس را به خود گرفته است. متأسفانه در اين ميان مافياي مواد مخدر با متنوع كردن اين مواد و نام گذاريهاي جديد اقدام به جذب مشتري مي كنند. از مافياي مواد مخدر كه بگذريم به گروه سودجوي ديگري بر مي خوريم كه هدفشان در ظاهر ترك اعتياد افراد است، اما به شكلي معتادان را از چاله در مي آورند و به چاه مي اندازند. تعجب نكنيد، گروهي هستند كه با استفاده از آمپولها و قرصها كه البته هم اكنون غيرمجاز هستند اقدام به ترك دادن معتادان مي كنند، اما ميزان وابستگي افراد به اين فرآورده هاي به اصطلاح دارويي به مراتب خطرناكتر از هروئين و مورفين است. اين داروهاي اعتيادآور و خطرناك از خانواده "بوپره نورفين" هستند.

حكايت اول

به عقيده برخي كارشناسان، اعتياد يك بيماري است و از وابستگي شديد روحي و جسماني فرد بيمار(معتاد) به مواد مخدر حكايت دارد. پژوهشگران يكي از مهمترين علل اعتياد را بيكاري عنوان كرده اند، چنانچه اگر فرد بيكار باشد، دچار فشار اطرافيان مي شود كه براي آرامش دست به مصرف مواد مخدر مي زند زيرا تصور مي كند مواد مخدر منشأ آرامش روحي و رواني او هستند. مواد مخدر به داروهايي اطلاق مي شود كه در انسان اعتياد جسمي و رواني و يا هر دو را پديد مي آورد. امروزه بيش از يكصد نوع ماده مخدر در جهان وجود دارد كه پژوهشگران بر اساس ديدگاههاي خود آنها را طبقه بندي كرده اند. به طور مثال مخدرهايي كه دستگاه عصبي را تحت تأثير قرار مي دهند و در آغاز احساس نشاط و شادي و سبكي ايجاد مي كنند، اما بعد سستي و بي حالي؛ مانند ترياك، هروئين، الكل و قرصهاي اكستازي. در زمينه مقابله و درمان معتادان به اين نوع مواد مخدر پژوهشهاي زيادي انجام گرفته است ولي دو روش براي درمان مورد اتفاق نظر است. يك روش معطوف به جنبه جسماني است و در روش دوم بايد معتاد از لحاظ رواني ترك داده شود. در درمان جسماني با ساختار سلولي انسان سر و كار است و فعاليت بدن تحت تأثير قرار مي گيرد. براي درمان جسماني، راهبردهايي از قبيل درمان پزشكي و دارويي از يك طرف و ورزش درماني از طرف ديگر وجود دارد.مرحله روان درماني فرآيند پويايي است كه بدان وسيله به تعديل كژرفتاري يا درمان اختلالات و غيره اقدام مي كند و براي افزايش كارآمدي فرد است.از جمله عوامل مهمي كه در روان درماني معتاد مؤثر است، رفع وابستگي رواني است، چون اين عامل در گرايش مجدد اعتياد نقش كليدي دارد.

حكايت سكه دورو

در بحث ترك معتادان در واقع وابستگي جسماني و رواني از مهمترين دلايل ميل به برگشت و يا اعتياد مجدد است. تمام معتادان همچون سكه دو رو دارند، يك رو تمايل قوي به ترك و يك رو تمايل به ادامه اعتياد است كه اين دو حالت دو روي تفكيك ناپذير سكه اند.گروهي كه علاقه به ترك دارند واقعاً تصميم به ترك مي گيرند، زيرا از مشاهده وضع جسماني خود و مشكلاتي كه براي اطرافيان به وجود آورده اند عذاب مي كشند. از آنجايي كه برخي در هر زمينه اي به جنبه منفي و همچنين سودجويي خود اهميت مي دهند از ترك دادن معتادان هم سوء استفاده كرده و با استفاده از داروهاي غيرمجاز اين افراد را از چاله در آورده و به چاه مي اندازند. از جمله داروهايي كه به صورت غيرمجاز و قاچاق توسط افراد سودجو كه به عبارتي هدف سود بيشتر را همچون مافياي مواد مخدر دنبال مي كنند و تنها تفاوتشان در ترك افراد - البته به ظاهر است- با توليد كننده و پخش كننده مافياي مواد مخدر هستند.
آرش نصيري، معاون امور فرهنگي و پيشگيري سازمان بهزيستي كرمانشاه در اين مورد مي گويد: بسياري از افراد مصرف اين نوع مواد را به دلايل جنبه تبليغات دارويي آن شروع نموده و به اعتيادي با پيامدهاي خطرناك و جبران ناپذير دچار شده اند.
وي مي افزايد: تعدادي از انواع داروهاي شناخته شده خطرناك خانواده "بوپره نورفين" است كه به شكل آمپول و قرصهاي زيرزباني موجود است.
اين مقام مسؤول خاطرنشان مي كند: اين داروها تحت عناوين تمجيزك، تي دي جيزك، دي جيزك، جسينور، نورجيزك و... به فروش مي رسد و ميزان وابستگي به فرآورده هاي تزريقي آن به مراتب خطرناكتر از هروئين و مورفين است.

همسايه هاي دردسرساز

حميد جمعه پور، كارشناس درمان شوراي هماهنگي مبارزه با مواد مخدر استان خراسان نيز در مورد چگونگي راهيابي اين داروهاي غيرمجاز كه ميزان وابستگي شديدي به وجود مي آورند، مي گويد: اين داروها به صورت غير رسمي از مرز پاكستان و از سيستان و بلوچستان وارد ايران شد و قبل از قرصهاي اكس حتي سر از داروخانه ها هم در آورد ولي به سرعت غيرمجاز اعلام شد.
وي تأكيد كرد: هم اكنون اين داروها غيرمجاز هستند و به صورت قاچاق وارد كشور مي شوند و در مطبهاي شخصي و حتي منازل افراد، معتادان به صورت گروهي به ظاهر ترك داده مي شوند و افراد سودجو با گرفتن مبالغ هنگفتي، كلاهبرداري مي كنند.

امان از دست اين سودجوها

حميد جمعه پور در مورد چگونگي ورود اين گروه افراد سودجو به استان خراسان مي گويد: اولين گروهي كه درمان معتادان را با استفاده از اين داروهاي غيرمجاز در استان خراسان باب كردند از نواحي شمال و اهل ماسوله بودند و از بهمن ماه 83 اقدام به درمانهاي محفلي كردند.
وي مي افزايد: اين گروه در شهرهايي همچون تربت جام، فريمان، سرخس، تايباد و حواشي شهر مشهد اين به اصطلاح گروه درماني را آغاز كردند و با استفاده از آمپولهاي غيرمجاز و خوراندن برخي مشروبات به افراد اقدام به ترك معتادان مي كردند.
اين كارشناس ارشد روانشناسي باليني تصريح كرد: بعد از گذشت سه ماه تمام افرادي كه در اين مراكز غيرمجاز ترك داده شده بودند دوباره به مصرف مواد مخدر روي آوردند و خوشبختانه هم اكنون استقبال عمومي از اين مراكز به دليل عود بسياري از معتادان ترك داده شده در اين مراكز، از بين رفته است.

مراكز زيرزميني

محمود احسان فر، جانشين دبير شوراي هماهنگي مبارزه با مواد مخدر استان خراسان در مورد مبادي ورودي اين مواد به استان خراسان اظهار مي دارد: اين داروها نيز مانند تمام كالاهاي قاچاق از مبادي غيرقانوني توسط مسافران، اتومبيل و غيره وارد كشور مي شوند كه از دسترس نيروها خارج است.
وي تأكيد كرد: وارد كنندگان اين مواد از هر جايي كه بتوانند اين داروهاي غيرمجاز را وارد مي كنند ولي بيشتر از مرز پاكستان به استان سيستان و بعد خراسان و همچنين از مرز عراق به كشور وارد مي شوند.
وي در مورد مراكز غيرمجاز ترك خاطرنشان مي كند: در كلينيكهاي مجاز اصلاً از اين داروها استفاده نمي شود بلكه اين داروها در مراكز درماني غيرمجاز و بيشتر در قالب يك مهماني و به صورت زيرزميني توسط افراد استفاده مي شود.

ما مي خواهيم معتادان تزريق نكنند ولي...

به گفته جمعه پور، يكي از دلايل اصلي غيرمجاز بودن بوپره نورفين وابستگي فرد معتاد از لحاظ تزريق اين داروست.
وي مي گويد: اين مواد وقتي تزريق مي شوند ممكن است معتاد را دچار آلودگي كند و وي از آن به عنوان روش آساني سوء استفاده كند، زيرا او با نوع تزريق آشناست پس بدون حضور پزشك خودسرانه اقدام به تزريق مي كند.
اما وي يادآور مي شود كه: با اين كه اين اقلام دارويي غيرمجاز هستند و به صورت تزريقي مجوز قانوني ندارند، اما در آينده قرار است به صورت قرصهاي زيرزباني و همزمان با نظارت پزشك براي درمان در كلينيكهاي مجاز مورد استفاده قرار گيرد.
وي ميزان وابستگي اين مواد را همانند متادون توصيف مي كند و مي افزايد: اين داروها با متادون فرقي ندارند به طوري كه اگر تحت نظر پزشك استفاده نشود خود باعث اعتياد مي شود.
با اين حال جمعه پور تأكيد مي كند: اين داروها براي سم زدايي و درمان كوتاه مدت و دراز مدت توصيه شده و مطالعات مختلفي حاكي از اثربخشي اين مواد به عنوان نگاه دارنده است به طوري كه اين مواد به صورت قرص مي تواند در ترك معتادان مؤثر باشد.
وي معتقد است اگر از اين داروها استفاده سوء شود مي توان آنها را جزو مواد مخدر صنعتي محسوب كرد و از اين لحاظ هيچ فرقي نمي كند.

بهانه اي به نام "شناخته نشده"

به گفته دكتر غلامحسين حقدادي كارشناس پيشگيري از اعتياد در بهزيستي خراسان، استفاده از اين داروها روش پرخطري است كه شدت وابستگي زيادي ايجاد مي كند.
وي مي گويد: اين داروها به شكل قاچاق به صورت آمپول چندين سال است كه توسط افرادي استفاده مي شود.
وي تأكيد مي كند: اين داروها براي ترك اعتياد مؤثر هستند ولي متأسفانه به روشي اشتباه هم اكنون در كشور ما رايج شده است و بنابراين از نظر پزشكي جايگاه علمي ندارد.
دكتر حقدادي با انتقاد از اين كه بسياري از مسؤولان و متوليان به بهانه ناشناخته بودن اين اقلام دارويي در ابتدا جلوي ورود اين داروهاي غيرمجاز را نمي گيرند، مي گويد: اين داروها از همان ابتدا به صورت قاچاق وارد سيستم دارويي شد در حالي كه در هيچ جاي دنيا شناخته شده نيست و از هيچ كشوري مجوز قانوني براي مصرف ندارد.
وي خاطرنشان مي كند: بسياري از مراكز غيرمجاز براي جذب مشتري از اين داروها براي تبليغ استفاده مي كنند و با هدف رسيدن به سود بيشتر اقدام به فروش اين داروها به مراجعه كنندگان مي كنند.

آنها آزاد هستند

با اين كه خانواده بوپره نورفين، خانواده خطرناكي در بين داروهاي شناخته شده محسوب مي شوند، اما به گفته محسن وزيريان مدير كل پيشگيري از سوء مصرف مواد مخدر وزارت بهداشت، علاوه بر متادون به عنوان داروي نگهدارنده مؤثر در ترك اعتياد، داروي بوپره نورفين نيز به تازگي به صورت پايلوت در چند مركز كشور به زودي آغاز مي شود.با اين حال آرش نصيري با اشاره به خطرناك بودن اين مواد تأكيد مي كند: مصرف كنندگان اين مواد به سرعت مصرف خويش را افزايش مي دهند و ترك جسمي اين مواد ساده ولي ترك رواني آن بسيار دشوار است.همچنين مدير غذا و داروي دانشگاه علوم پزشكي جندي شاپور اهواز عرضه داروهاي بوپره نورفين را در مراكز عرضه مجاز دارو در خوزستان آزاد اعلام كرده است.
دكتر حسين برزگر با تأكيد بر اين كه اقلام مجاز اين دارو در مراكز عرضه مجاز موجود است، مي افزايد: اين اقلام دارويي در مراكز ترك اعتياد به تعداد مورد نياز و بر اساس اعلام معاونت درمان دانشگاه تحويل داده مي شود و تاكنون كمبودي در اين زمينه وجود نداشته است.

گفتگو بهترين راه حل است

سرانجام ما نفهميديم بوپره نورفين، داروست يا ماده مضر!، اما بهترين روشي كه امروزه توصيه مي شود روش درمان معتادان با گفتگودرماني و عمل درماني است. در مراكزي، معتاداني كه قصد ترك اعتياد دارند جمع مي شوند و تجارب خود را به ديگر معتادان انتقال مي دهند. اين مراكز كه به NAمشهورند تحت حمايت هيچ سازماني نيستند. بسياري از افراد شركت كننده در اين مراكز معتقدند از آنجايي كه يك فرد بهبود يافته از اعتياد بهتر درد يك معتاد را مي داند بهترين روش گفتگودرماني است زيرا تنها راه ممكن برگشت يك معتاد به سلامتي، اراده است كه بايد در فرد معتاد شكل بگيرد.