مترجم: حمید وثیق زاده
منبع:راسخون
منبع:راسخون
اگر چه بیشتر کوهها به خاطر حرکت آهسته و بسیار عظیم صفحات تکتونیک زمین شکل گرفتهاند اما برخی نیز به علت فرسایش و فعالیتهای آتش فشانی شکل گرفتهاند. در این مقاله ما میخواهیم در مورد این که چگونه کوهها ایجاد شدهاند و چگونه طبق فرآیندهای شکل گیری طبقه بندی میشوند، مطالعه کنیم.
کوهها نوعی شکل زمین یا زمین چهره (تغییرات سطح زمین در اثر عوامل طبیعی) هستند که با ویژگی ارتفاع بالاتر نسبت به زمینهای اطراف مشخص میشوند. آنها از 600 متر بالاتر هستند و نسبت به تپهها بلندتر، تندتر و سراشیبتر هستند. بلندترین کوههای جهان در آسیا واقع شدهاند و بزرگترین رشته کوههای دنیا در اقیانوس آتلانتیک حضور دارند. شما شگفت زده خواهید شد اگر بدانید که برخی از بلندترین قلههای کوهستانی در اعماق اقیانوس قرار گرفتهاند.
کوهستانها: اطلاعت عمومی
کوهستانها شرایط آب و هوایی مختلفی را بر حسب ارتفاع و بلندی خود نشان میدهند. برای مثال میتوان گفت، در یک کوه بلند شرایط در پایین کوه متفاوت از مناطق بالا است. وقتی که نسبت به پایهی کوه مقایسه میکنیم قسمت بالا سردتر و حتی ممکن است پوشیده از برف باشد. هم چنین، اکسیژن کمتر و حفاظت کمتری نسبت به پرتوهای خورشید وجود دارد. بنابراین گیاهان و حیواناتی که در مناطق مختلف کوهستان زندگی میکنند فرق دارند. جنگلهایی که در کنارههای کوهستانها وجود دارند به نام جنگلهای ارتفاع زیاد شناخته میشوند.تخمین زده شده است که نصف جمعیت جهان به خاطر آب وابسته به این شکل زمین هستند. در واقع، رودخانههای اصلی دنیا توسط این کوهستانها تغذیه میشوند. بسیاری از کوهستانها دریاچههای یخی دارند که از ذوب شدن یخها ساخته شدهاند. به هر حال تمام این کوهستانها از زندگی گیاهی حمایت نمیکنند و شما میتوانید به کوهستانهایی برخورد کنید که کاملاً لم یزرع و بیثمر هستند. کوهستانهای جوان را، شما میتوانید با حضور درههای تنگ و عمیق تشخیص دهید. با این مقدمهی کوتاه و مختصر، بیایید کمی بیشتر در مورد این که واقعاً این کوهستانها چگونه شکل گرفتهاند بدانیم.
کوهستانها: انواع و شکل گیری آنها
یک شکل زمین مرتفع به عنوان کوهستان شناخته میشود؛ اگر آن قله داشته باشد و شیبهایی در کنارههای آن وجود داشته باشد. به طور ساده آنها از زمین و مواد صخرهای تشکیل شدهاند. در مورد شکل گیری کوهستان، لایهی خارجی زمین و یا پوستهی زمین از شش صفحهی تکتونیک تشکیل شده است. وقتی دو صفحه حرکت میکنند و یا به هم برخورد میکنند، مناطق وسیعی از زمین بالا میآیند و منجر به شکل گیری کوهستانها میشوند. بسته به فرآیندهای جغرافیایی که مسئول بالا آمدن کوهستانها و ویژگیهای شکل زمین هست ند، پنج نوع اصلی از کوهستانها وجود دارند :کوههای تاخورده:
کوههای گسل دار و مسدود شده:
کوههای گسل دار و یا کوههای گسل دار و مسدود شده وقتی ایجاد میشوند که بلوکهایی از مواد صخرهای به درون گسلهای موجود در پوستهی زمین سر میخورند. دو نوع کوه مسدود شده و بلوکه وجود دارد؛ برداشته و کج. در نوع اولی، کوهستان دو کنارهی تند و شیب دار دارد در حالی که نوع کج یک طرف شیب دار و طرف دیگر با شیب ملایم دارد. نمونههای کوهستانهای گسل دار و مسدود شده، کوههای سیرا نوادا و رشته کوههای تتون واقع در آمریکای شمالی هستند.کوههای گنبدی:
کوههای آتش فشانی:
کوه فلاتی:
علاوه بر این برخی کوهها نیز وجود دارند که در نتیجهی ترکیب نیروهای طبیعی زمین شکل گرفتهاند، مثلاً اگر چه کوههای راکی در آمریکای شمالی به خاطر تاخوردگی شکل گرفتهاند اما برخی کوهها در همان رشته کوه نیز با گسل و گنبد به وجود آمدهاند. در حقیقت، یک فرآیند پیوستهای از یخبندان، فرسایش خاک، هوازدگی مکانیکی و هوازدگی شیمیایی وجود دارد که با هم دیگر نقش مهمی را در تغییر شکل و ویژگیهای کوهستانها ایفا میکنند.
/ج