نویسنده:حمید وثیق زاده انصاری
منبع:راسخون
منبع:راسخون
این واقعیت که یک موجود زنده میتواند صدها سال زندگی کند در نوع خودش کاملاً حیرت آور است. زندگی چنین موجوداتی ادغامی از سازگاری، تحول و برخی ویژگیهای فیزیکی منحصر به فرد است که باعث میشوند آنها آن گونه که هستند بشوند، نزدیک به فنا ناپذیری.
تنوع بیوم دریایی برای هیچ کسی ناشناخته نیست. از ماهی گرفته تا اختاپوس، پیکو پلانکتونهای بسیار ریز تا والها، حیات وحش دریایی شامل بیشترین تعداد شکل و نوع زندگی روی زمین است. دو سوم زمین با آب پوشانده شده است (اقیانوسها، دریاها، رودخانههای با آب تازه، دریاچهها، تالابها و غیره) در نتیجه مسحور کننده است که در مورد برخی از این حیوانات جذاب و جالب که از صدها سال پیش زیر لایههای آب زندگی میکنند بدانید.
خیلی از این موجودات با طول عمر باور نکردنی، بیشتر زیر اعماق اقیانوسها و دریاها یافت میشوند و به ندرت شما موجودی روی سطح زمین پیدا میکنید که طول عمر خیلی طولانی داشته باشد. رایجترین ویژگی در بین این موجودات نرخ رشد آنها است. شاید شما از شنیدن این حقیقت شگفت زده شوید که بدانید نرخ رشد پایین به چنین موجوداتی کمک میکند که چنین دورهی طولانی از زمان را زنده بمانند. بلوغ فیزیکی و جنسی سرانجام موجب میشود که یک موجود زنده هلاک شود. بنابراین نرخ رشد پایین فرآیند کلی چرخهی زندگی آنها را پایین میآورد در نتیجه منجر به افزایش سالهای زندگی آنها روی زمین میشود.
موجودات دریایی که عمر طولانی دارند :
عروس دریایی فنا ناپذیر
این موجود اولین بار در سال 1983 روی کف دریای مدیترانه شناسایی شد. در حالی که تحقیقی روی مرجانها انجام میشد
دانشمندی به نام سامر این موجود سحر آمیز را کشف کرد که این توانایی را از خود نشان میداد که به طور معکوس عمر کند مثلاً جوانتر و جوانتر شود. پس از بلوغ برای مواجهه با بحران فناپذیری، گرسنگی و یا حملات حیوانات شکارچی، این موجود به حالت اولیه خود برمیگردد و چرخهی زندگی خود را دوباره از اول شروع میکند. این موجود به فنا ناپذیری منحصر به فرد خود با یک فرآیند پیشرفت سلولی به نام transdifferentiation میرسد که در آن قادر است سلولهای خود را جایگزین کند و به پولیپهای یک مجموعهی پولیپی تغییر شکل دهد.
یک تولیا اما میتواند بمیرد. آن فقط وقتی میتواند برگردد که به بلوغ جنسی برسد که در نتیجه نسبت به بلایا و حملات در مرحلهی پولیپی بسیار آسیب پذیر است. امروزه این گونهها به امید دستیابی به برخی موفقیتها به شدت تحت بررسی قرار دارند.
لاک پشت دریایی :
اخیراً هفت گونهی زنده از لاک پشت دریایی وجود دارد؛ لاک پشت دریایی منقاردار، لاک پشت دریایی لاگرهد، لاک پشت دریایی ریدلی زیتونی، لاک پشت دریایی ریدلی کمپ، لاک پشت دریایی پشت صاف، لاک پشت دریایی پشت چرم و لاک پشت دریایی سبز. همانند دیگر موجودات دریایی با عمر طولانی مدت، لاک پشتها نیز مورد لطف نرخ رشد خیلی آهسته واقع شدهاند و رسیدن به بلوغ جنسی میتواند دههها طول بکشد. اگر چه لاک پشتهای دریایی هوا را تنفس میکنند، اما با زندگی زیر آب به مدت خیلی طولانی سازگار شدهاند. اندازهی آنها بسته به نوع گونه از 100 پوند تا 1000 پوند متغیر است.
متأسفانه، تمام انواع گونههای لاک پشتهای دریایی در لیست حیوانات منقرض شده و یا در حال انقراض ثبت شدهاند. این موجودات زیبا با خطرهای بسیاری چون تجارت غیر قانونی پوسته، آلودگی دریایی، گرفتاری، تسلیحات ساحلی، برداشت برای مصرف و تغییرات آب و هوایی که تنها برخی از آنهاست، مواجه هستند.
وال سرگنده (Bowhead Whale) :
این پستانداران عظیم الجثه میتوانند 55 تا 60 فوت در طول رشد کنند و وزنی بین 70 تا 100 تن داشته باشند. به طور شگفت انگیز، وال سرگنده از نظر وزنی بعد از وال آبی قرار دارد اما والهای متعدد دیگر از لحاظ اندازه بزرگتر هستند. وال سر گنده در بین طولانی عمرترین والها قرار دارد و بعد از بررسی، دانشمندان به این نتیجه رسیدهاند که آنها میتوانند بیش از 100 سال زندگی کنند. این والها در حدود سن 20 سالگی به بلوغ جنسی میرسند.
وال سر گنده قادر است که یک لایه یخ حداقل 7 اینچی را بشکند و از میان آن عبور کند. این وال به علت سر گندهی خود و بدن شدیداً محکم خود میتواند به این طول برسد. این موجودات جالب و عظیم الجثه از استثمار جدی رنج میبرند و تعدادی از آنها به طور قابل توجهی تخلیه شدهاند. اما خبر خوب این است که با وجود برخی آلودگیها، این والها گونههای در حال انقراض نیستند.
توتیای دریایی قرمز :
بدن توتیای دریایی در یک پوستهی سخت به نام "تست" قرار گرفته است که دوباره با تیغها کاملاً پوشانده شده است. گسترهی اندازهی آنها بین 15 تا 18 سانتی متر است. این حیوان یک دهان دارد که در پایین بدنش قرار گرفته است. توتیاهای دریایی این توانایی را دارند که تیغهای خود را دوباره رشد دهند. آنها معروف هستند به این که بیشتر بالای 30 سال زندگی میکنند اما برخی نمونهها پیدا شدهاند که بیشتر از دو قرن زندگی کردهاند.
به این حیوانات خار پشت و یا جوجه تیغی دریا میتوان گفت. خارهای روی بدنشان از آنها در برابر شکارچیان محافظت میکنند. کف دریا با این توتیاهای دریایی پوشانده شده است که در نوع خودش تماشایی و دیدنی است اما نزدیک شدن به آنها میتواند خطرناک باشد چون تیغهای آنها سمی و زهر آلود هستند و میتوانند منجر به عفونت شوند. اما برخی گونههای بیضرر مثل توتیای دریایی بنفش و سبز نیز وجود دارند.
Geoduck (نوعی جانور نرم تن یا صدف دریایی):
گئو داک با استفاده از این لوله آب را تصفیه میکند و مواد غذایی لازم را به شکل پلانکتون میگیرد و آب را از طریق سوراخ دیگری که در لوله موجود است دفع میکند. این کار به آنها کمک میکند که بدون نیاز به فعالیتهای خیلی زیاد به مدتهای خیلی طولانی در یک محل بمانند. هم چنین عمر طولانی گئو داکها میتواند به این واقعیت نسبت داده شود که آنها شکارچیان خیلی زیادی ندارند. گئو داکها در حدود 100 سال طول عمر دارند و طولانیترین دورهی عمر آنها در حدود 165 سال است.
گئو داکها خاصیت تقویت قوای جنسی را دارند در نتیجه با تقاضای بالایی، بیشتر در کشورهای آسیایی، روبهرو هستند. آنها کشت شده و برداشت میشوند چون تقاضا برای آنها روز به روز در حال افزایش است و هم زمان با آن قیمتها نیز بالا میرود.
راک ماهی (نوعی ماهی بومی سواحل سنگلاخ) روگیه :
این ماهی به خانوادهی اسکورپائنیدای (Scorpaenidae) تعلق دارد و نام آن از ویژگی بسیار متمایز این ماهی گرفته شده است؛ تیغها در طول پایینترین کنارهی چشمهایشان قرار دارند. این ماهی بدن قرمز یا صورتی با تکههای خاکستری دارد. هم چنین گاهی اوقات به آن به عنوان ماهی نوک سیاه اشاره میشود چون انتهای بالههای سینهی آن سیاه هستند. روگیه ماهیها در عمق بین 550 تا 2000 فوت زندگی میکنند. این ماهی نرخ رشد بسیار پایینی دارد و با سرعتی بسیار آهسته بالغ میشود.
این موجودات در معرض آسیب صیدهای بیرویه قرار دارند و خیلی از آنها حتی قبل از تکثیر صید میشوند. صید زیاد راک ماهی جمعیت آنها را کاهش داده است اما قوانین و مقرراتی در خیلی از مناطق دنیا این فرآیند را شامل شده است و گونههای راک ماهی به آهستگی در حال احیا شدن هستند.
کوآهوگ اقیانوسی :
جالب است بدانید که کوآهوگها یکی از آهسته رشد کنندهترین حیوانات روی زمین هستند و سن آنها با تعداد حلقههای روی پوسته همانند حلقههای درخت محاسبه میشود. پوسته بیشتر کلفت، براق و صیقلی و قهوهای رنگ است. آنها بیشتر خود را زیر شنهای نرم به طور کامل دفن میکنند و تنها یک لوله روی سطح باقی میگذارند تا بتوانند اکسیژن و غذای خود را تأمین کنند. کوآهوگها با نرخ خیلی کم رشد میکنند که یکی از دلایل اصلی عمر طولانی آنها است و ممکن است 50 سال طول بکشد تا آنها به اندازهی مناسب خود برسند. آنها ممکن است پس از آن تا 400 سال زندگی کنند.
کوآهوگها در معرض خطر ماهی گیری از پایین قرار دارند و به گونهای از صدفها که خوردنی هستند تعلق دارند. همانند دیگر گونههای با نرخ رشد آهسته، بازیابی جمعیت کوآهوگها به علت زیاده روی در ماهی گیری و مصرف آنها، دشوار است. کوآهوگها وارد لیست گونههای در معرض خطر انقراض و یا کاهش OSPAR شدهاند.
اسفنج قطب جنوب :
به طور شگفت انگیز، اسفنجها قبل از این که ارسطو ماهیت واقعی آنها را کشف کند جزو گیاهان به شمار میرفتند. اسفنجها بیتحرک هستند و این ویژگی یکی از دلایل اصلی عمر طولانی آنها محسوب میشود و دلیل دیگر دمای شدیداً پایین اقیانوس است. این اسفنجها رنگها، شکلها و اندازههای مختلفی دارند؛ اما تمام گونهها در کف دریا زندگی میکنند. این اسفنجهای شگفت انگیز هیچ پوستهی خارجی محافظی ندارند و در نتیجه شدیداً آسیب پذیر هستند. اما با گذشت زمان، این موجودات مکانیزمهای دفاعی زیادی را (در بیشتر موارد شیمیایی) گسترش میدهند که از آنها در مقابل ستارههای دریایی، لاک پشتها، بیمهرگان و موجوداتی که از این اسفنجها تغذیه میکنند، حفاظت میکنند. هم چنین گفته میشود که آنها از بدنهای رنگ روشن خود استفاده میکنند تا شکارچیان را دور کنند.
اسفنجهای قطب جنوب از فرآیند فیلتر کردن غذا با استفاده از سلولهای تغذیهای مخصوص بهره میبرند. بدن آنها از لحاظ طراحی شدیداً ساده است. اما گفته میشود که آنان پیچیدهترین حیوانات اولیه هستند و به طور یقین اسرار زیادی را در زیر سادگی خود حمل میکنند.
این موجودات جزو زیباترین حیواناتی هستند که از تهدیدات، خطرات و تغییرات متعدد طبیعی جان سالم به در بردهاند و خود را با تغییرات محیط سازگار کردهاند. اما، دخالت پیوسته انسان موجودیت آنها را تهدید میکند و در نتیجه بسیار مهم است که این اطلاعات را منتشر کنیم. زندگی تمام موجودات زنده به یک اندازه مهم است. اگر آنها بمیرند، ما نیز نمیتوانیم زنده بمانیم!
/ج