جمعيت شيعه در جهان امروز
نويسنده:مختار اصلاني
منبع:سايت انديشه قم
منبع:سايت انديشه قم
بر اساس آمارهاي سازمان ملل و برخي منابع ديگر، در سال 1999 ميلادي، جمعيت جهان از مرز 6 ميليارد نفر گذشته است. حدود بيست درصد از جمعيت جهان يعني 2/1 ميليارد نفر را مسلمانان تشكيل مي دهند. توزيع جمعيت مسلمانان در جهان در نيمه 1998 ميلادي از اين قرار است: آفريقا 315 ميليون، آسيا 812 ميليون، اروپا 401000/31، و ... .[1]
مسلمانان در سرتاسر جهان زندگي مي كنند. تعداد كشورهايي كه مسلمانان در آنها زندگي مي كنند، 208 كشور است،[2]حدود 85 درصد مسلمانان جهان, در خارج از دنياي عرب به سر مي برند، بيش تر مسلمانان، در شرق آسيا، به ويژه در پاكستان، هندوستان، بنگلادش، مالزي و اندونزي زندگي مي كنند. اندونزي، پرجمعيت ترين كشور اسلامي است. در ميان مسلمانان حدود ده درصد، يعني مطابق با آمارهاي موجود تقريباً 120 ميليون نفر شيعه هستند.[3]
در دايرة المعارف بريتانيا (2002) چنين آمده است: طي قرن ها، جنبش شيعي تمام اسلام سني را تحت تأثير قرار داده است و تعداد طرفدارانش در اواخر قرن بيستم حدود 60 الي 80 ميليون يا يك دهم كل مسلمانان جهان است. تشيع، مذهب اكثريت مسلمانان ايران، عراق و احتمالاً يمن بوده و پيروان زيادي در سوريه، لبنان، شرق آفريقا، هند، پاكستان و افغانستان دارا مي باشد.
متأسفانه، آمار دقيقي درباره تعداد مسلمانان به طور عموم و شيعيان به طور خاص وجود ندارد و آنچه ذكر مي شود بر اساس بيشتر منابع موجود است كه در مقابل آن ديدگاه هاي ديگري نيز وجود دارد. مطابق برخي منابع، شيعيان، يازده درصد جمعيت مسلمانان را تشكيل مي دهند بدين سان، جمعيت كنوني شيعيان بايد حدود 132 ميليون نفر باشد و طبق برخي منابع شيعيان 23 درصد كل مسلمانان را تشكيل مي دهند.[4]
توزيع جمعيت شيعيان در برخي از كشورهاي آسيايي كه داراي اكثريت و يا درصد قابل توجهي از شيعيان مي باشد طبق آمارهاي مربوط به سال 1998 ميلادي از اين قرار است:
افغانستان: جمعيت 000/792/24 نفر كه مسلمانان اهل سنت 84 درصد و شيعيان 15 درصد و پيروان ساير اديان يك درصد، بيش از 98 درصد جمعيت شيعي افغانستان شيعه دوازده امامي و كمتر از دو درصد آن اسماعيلي هستند.
آذربايجان: از كل جمعيت 000/650/7 نفري، مسلمانان شيعه 70 درصد، و اهل سنت 30 درصد را تشكيل مي دهند.
بحرين: كل جمعيت 633000 نفر، مسلمانان شيعه، 3/61 درصد و اهل سنت 5/20 درصد و بقيه پيرو اديان ديگر مي باشند، مطابق آمارهاي ديگر شيعيان بحرين 70 درصد مي باشند كه اين عده جمعيت بومي بحرين را تشكيل مي دهند.[5]
ايران: اين كشور يكي از قطب هاي بزرگ جهان تشيع به حساب مي آيد كه از جمعيت 70 ميليوني آن 94 درصد را شيعيان دوازده امامي و بقيه را پيروان مذاهب اهل سنت و اديان ديگر تشكيل مي دهند.
عراق: كل جمعيت: 000/722/21 نفر كه از اين تعداد شيعيان 5/62 درصد و اهل سنت 5/34 درصد و بقيه را پيروان ساير اديان تشكيل مي دهند.
هند: كل جمعيت حدود يك ميليارد نفر كه از اين تعداد مسلمانان اهل سنت 9 درصد و شيعيان 3 درصد و بقيه را پيروان اديان ديگر تشكيل مي دهند.
كويت: از كل جمعيت 000/661/8 نفري، شيعيان 30 درصد و اهل سنت 45 درصد و بقيه را پيروان ديگر اديان تشكيل مي دهند.
لبنان: از كل جمعيت 000/506/3 نفري، شيعيان 34 درصد و اهل سنت 3/21 درصد و مسيحيان 6/37 درصد را تشكيل مي دهند.
پاكستان: از كل جمعيت 000/900/141 شيعيان 20 درصد و 75 درصد غير شيعه.
سوريه: از كل جمعيت 000/335/15 نفري، مسلمانان اهل سنت 74 درصد و شيعيان 12 درصد مي باشند.
يمن: از كل جمعيت 000/260/18 نفري، مسلمانان اهل سنت 60 درصد و شيعيان حدود 40 درصد را تشكيل مي دهند.
و كشورهاي ديگري مثل تركيه 8/19 درصد، امارات متحده عربي 16 درصد، تاجيكستان 5 درصد، و ... شيعيان را درخود جاي دادند.
افزون بر اين مناطق سنتي شيعه نشين، در ساير نقاط جهان نيز شيعيان پراكنده هستند. كه در اروپا شامل سه كشور مي گردد. ششصد هزار علوي (تركيه) كه در آلمان زندگي مي كنند؛ در حدود صدهزار نفر كه بيشترشان را مهاجرين شبه قاره هند (پاكستاني و هندي) تشكيل مي دهند، در انگلستان مقيم هستند. فرانسه هم نزديك به صد هزار نفر از شيعيان ترك و ايراني را در خود جاي داده است. به اين تعداد، چند هزار نفري كه ساكن سرزمين هاي ماوراي فرانسه هستند نيز اضافه مي گردد.
در قسمت شرق آفريقا مثل كنيا، تانزانيا و كشورهاي مشترك المنافع، نزديك به سيصد هزار نفر از اسماعيليان از هند و پاكستان به اين منطقه عزيمت كرده و ساكن گرديده اند.
در آفريقاي غربي (سنگال، ساحل عاج) به جوامعي از شيعيان لبنان بر مي خوريم كه از دوران قيمومت فرانسه به آنجا آمدند اين عده به چند صد هزار نفري بالغ مي شوند. و بالاخره در قاره آمريكا، جوامعي از شيعيان لبناني و ايراني و غيره را مشاهده مي كنيم كه تعدادشان در نيم كره غربي از يك ميليون نفر تجاوز مي كند.
مسلمانان در سرتاسر جهان زندگي مي كنند. تعداد كشورهايي كه مسلمانان در آنها زندگي مي كنند، 208 كشور است،[2]حدود 85 درصد مسلمانان جهان, در خارج از دنياي عرب به سر مي برند، بيش تر مسلمانان، در شرق آسيا، به ويژه در پاكستان، هندوستان، بنگلادش، مالزي و اندونزي زندگي مي كنند. اندونزي، پرجمعيت ترين كشور اسلامي است. در ميان مسلمانان حدود ده درصد، يعني مطابق با آمارهاي موجود تقريباً 120 ميليون نفر شيعه هستند.[3]
در دايرة المعارف بريتانيا (2002) چنين آمده است: طي قرن ها، جنبش شيعي تمام اسلام سني را تحت تأثير قرار داده است و تعداد طرفدارانش در اواخر قرن بيستم حدود 60 الي 80 ميليون يا يك دهم كل مسلمانان جهان است. تشيع، مذهب اكثريت مسلمانان ايران، عراق و احتمالاً يمن بوده و پيروان زيادي در سوريه، لبنان، شرق آفريقا، هند، پاكستان و افغانستان دارا مي باشد.
متأسفانه، آمار دقيقي درباره تعداد مسلمانان به طور عموم و شيعيان به طور خاص وجود ندارد و آنچه ذكر مي شود بر اساس بيشتر منابع موجود است كه در مقابل آن ديدگاه هاي ديگري نيز وجود دارد. مطابق برخي منابع، شيعيان، يازده درصد جمعيت مسلمانان را تشكيل مي دهند بدين سان، جمعيت كنوني شيعيان بايد حدود 132 ميليون نفر باشد و طبق برخي منابع شيعيان 23 درصد كل مسلمانان را تشكيل مي دهند.[4]
توزيع جمعيت شيعيان در برخي از كشورهاي آسيايي كه داراي اكثريت و يا درصد قابل توجهي از شيعيان مي باشد طبق آمارهاي مربوط به سال 1998 ميلادي از اين قرار است:
افغانستان: جمعيت 000/792/24 نفر كه مسلمانان اهل سنت 84 درصد و شيعيان 15 درصد و پيروان ساير اديان يك درصد، بيش از 98 درصد جمعيت شيعي افغانستان شيعه دوازده امامي و كمتر از دو درصد آن اسماعيلي هستند.
آذربايجان: از كل جمعيت 000/650/7 نفري، مسلمانان شيعه 70 درصد، و اهل سنت 30 درصد را تشكيل مي دهند.
بحرين: كل جمعيت 633000 نفر، مسلمانان شيعه، 3/61 درصد و اهل سنت 5/20 درصد و بقيه پيرو اديان ديگر مي باشند، مطابق آمارهاي ديگر شيعيان بحرين 70 درصد مي باشند كه اين عده جمعيت بومي بحرين را تشكيل مي دهند.[5]
ايران: اين كشور يكي از قطب هاي بزرگ جهان تشيع به حساب مي آيد كه از جمعيت 70 ميليوني آن 94 درصد را شيعيان دوازده امامي و بقيه را پيروان مذاهب اهل سنت و اديان ديگر تشكيل مي دهند.
عراق: كل جمعيت: 000/722/21 نفر كه از اين تعداد شيعيان 5/62 درصد و اهل سنت 5/34 درصد و بقيه را پيروان ساير اديان تشكيل مي دهند.
هند: كل جمعيت حدود يك ميليارد نفر كه از اين تعداد مسلمانان اهل سنت 9 درصد و شيعيان 3 درصد و بقيه را پيروان اديان ديگر تشكيل مي دهند.
كويت: از كل جمعيت 000/661/8 نفري، شيعيان 30 درصد و اهل سنت 45 درصد و بقيه را پيروان ديگر اديان تشكيل مي دهند.
لبنان: از كل جمعيت 000/506/3 نفري، شيعيان 34 درصد و اهل سنت 3/21 درصد و مسيحيان 6/37 درصد را تشكيل مي دهند.
پاكستان: از كل جمعيت 000/900/141 شيعيان 20 درصد و 75 درصد غير شيعه.
سوريه: از كل جمعيت 000/335/15 نفري، مسلمانان اهل سنت 74 درصد و شيعيان 12 درصد مي باشند.
يمن: از كل جمعيت 000/260/18 نفري، مسلمانان اهل سنت 60 درصد و شيعيان حدود 40 درصد را تشكيل مي دهند.
و كشورهاي ديگري مثل تركيه 8/19 درصد، امارات متحده عربي 16 درصد، تاجيكستان 5 درصد، و ... شيعيان را درخود جاي دادند.
افزون بر اين مناطق سنتي شيعه نشين، در ساير نقاط جهان نيز شيعيان پراكنده هستند. كه در اروپا شامل سه كشور مي گردد. ششصد هزار علوي (تركيه) كه در آلمان زندگي مي كنند؛ در حدود صدهزار نفر كه بيشترشان را مهاجرين شبه قاره هند (پاكستاني و هندي) تشكيل مي دهند، در انگلستان مقيم هستند. فرانسه هم نزديك به صد هزار نفر از شيعيان ترك و ايراني را در خود جاي داده است. به اين تعداد، چند هزار نفري كه ساكن سرزمين هاي ماوراي فرانسه هستند نيز اضافه مي گردد.
در قسمت شرق آفريقا مثل كنيا، تانزانيا و كشورهاي مشترك المنافع، نزديك به سيصد هزار نفر از اسماعيليان از هند و پاكستان به اين منطقه عزيمت كرده و ساكن گرديده اند.
در آفريقاي غربي (سنگال، ساحل عاج) به جوامعي از شيعيان لبنان بر مي خوريم كه از دوران قيمومت فرانسه به آنجا آمدند اين عده به چند صد هزار نفري بالغ مي شوند. و بالاخره در قاره آمريكا، جوامعي از شيعيان لبناني و ايراني و غيره را مشاهده مي كنيم كه تعدادشان در نيم كره غربي از يك ميليون نفر تجاوز مي كند.
پی نوشت ها:
[1] . دايرة المعارف بريتانيكا 2002، نسخه دولوكس.
[2] . همان.
[3] . يان ريچارد، اسلام شيعي،صفحه 2.
[4] . سيد مصطفي قزويني، تحقيق هايي درباره شيعه، صفحه 4.
[5] . شيعيان عرب مسلمانان فراموش شده، صفحه 120.
