رشد قد فرزندتان صرفاً ژنتيكى نيست
منبع:روزنامه ايران
بى ترديد بزرگ ترين آرزوى هر مادر و پدرى اين است كه كودكانشان، هم از رشد طبيعى برخوردار بوده و سالم و شاداب باشند و هم از گزند بيمارى ها در امان بمانند.اين آرزويى كاملاً طبيعى و منطقى است، به ويژه آن كه كودكان، گروهى از افراد جامعه را تشكيل مى دهند كه به دلايل زير تغذيه آن ها از اهميت ويژه اى برخوردار است.
- چون كودكان در مرحله رشد سريع هستند، نيازهاى تغذيه اى شان اهميت خاصى دارد و هر نوع اختلالى كه در تغذيه آنان پيش آيد، مى تواند سبب وارد آمدن لطمات شديدى به رشد آنان شود.
- برخى از عوارضى كه به علت تغذيه غلط در سلامت كودكان ايجاد مى شود، چنانچه به سرعت درمان نشود جبران ناپذير بوده و ممكن است تا آخر عمر گريبان گير آنان باشد.
- كودكان حساس تر و آسيب پذيرتر از بزرگسالان هستند و كمبودها و اختلالات تغذيه اى موجب كاهش قدرت ايمنى آنان مى شود، همچنين آن ها را رنجور، بيمار و ناتوان خواهد ساخت.
- كودكان در مرحله يادگيرى سريع هستند و تغذيه ناكافى و نامناسب مى تواند قدرت يادگيرى و حافظه آنان را تا حد قابل توجهى كاهش دهد و اين امر مى تواند، در آينده نيروى فعال جامعه را فلج كرده و خسارات عظيم و جبران ناپذيرى به سلامت جامعه وارد سازد.
- بنابر اين با توجه به اهميت خاص سلامت كودكان و جايگاه مهمى كه اين گروه در خانواده و جامعه دارند، لازم است به تغذيه و سلامت آنان توجه كافى مبذول شود.
- براى تشخيص اين كه آيا تغذيه كودكانمان صحيح و مناسب است يا نه، مهم ترين گام، بررسى اثراتى است كه تغذيه روى سلامت آنان به جا مى گذارد. با چندين معيار مى توانيم به كفايت و تعادل تغذيه كودكان پى ببريم، اين معيارها عبارتند از:
پروتئين، انرژى، ويتامين A، ويتامينDو املاحى مانند: كلسيم، فسفر، يد و روى.
چنانچه به منابع غذايى اين عوامل توجه كنيم، مى بينيم دسترسى به آن ها به طور كامل امكان پذير و آسان است و با برنامه ريزى صحيح مى توانيم در برنامه غذايى روزانه كودك، از اين مواد به مقدار كافى استفاده كنيم.
منابع گياهى پروتئين عبارتند از: حبوبات، غلات و مغزها. لازم به ذكر است كه منابع حيوانى پروتئينى در بدن كاربرد بهترى دارند و تقريباً به طور كامل ترى به مصرف رشد، سازندگى، ترميم و توليد هورمون ها، آنزيم ها و آنتى بادى ها مى رسند.
پروتئين هاى گياهى از نظر اسيدهاى آمينه اساسى، كامل نيستند، بنابراين كاربرد ضعيف ترى در بدن دارند، ولى چنانچه مخلوطى از دو نوع پروتئين گياهى به طور مثال مخلوطى از «غلات و حبوبات» مثل عدس پلو يا «حبوبات و مغزها» مثل خوردن چند عدد گردو پس از يك غذاى حاوى حبوبات و يا «غلات و مغزها» مثل شيرينى هاى گردويى، بادامى يا نان كنجدى مصرف شوند، در اين صورت اسيدهاى آمينه يكديگر را كامل كرده و كاربرد تغذيه اى آن ها در بدن بالا مى رود و به طور كامل ترى به مصرف مى رسند.
البته كودكان و نوجوانان كه در حال رشد هستند و نياز به پروتئين بيشترى دارند، بايد مقدار بيشترى پروتئين حيوانى در برنامه غذايى روزانه خود بگنجانند.
منابع گياهى ويتامين Aعبارتند از:
سبزى هايى كه داراى برگ سبز تيره، زرد تيره و نارنجى هستند، مانند سبزيجات برگى، هويج، گوجه فرنگى و ميوه هايى مانند طالبى، زردآلو، شليل و هلو. اين مواد را به صورت تازه و كاملاً شسته شده، در اختيار آن ها بگذاريد.
الف- شدت تابش نور خورشيد به پوست، ب- مدت زمان تابش، ج- كيفيت تابش نور خورشيد بنابراين سه مورد بايد نور خورشيد به صورت ملايم، به مدت نيم ساعت در روز به طور مستقيم (نه از پشت شيشه) به پوست كودك بتابد تا مقدار كافى ويتامين Dدر بدن توليد شود.
- بهترين منبع غذايى كلسيم و فسفر، شير و لبنيات است، البته اين دو ماده معدنى در سبزى ها، حبوبات و مقدارى هم در غلات وجود دارند. براى جذب بهتر كلسيم و فسفر، ويتامين Dلازم است. بنابراين براى رشد و استخوان سازى، علاوه بر كلسيم و فسفر، مقدار كافى ويتامين Dنيز بايد در بدن وجود داشته باشد.
- محيط اسيدى، جذب كلسيم را افزايش مى دهد، بنابراين مصرف مواد حاوى كلسيم همراه با مواد حاوى ويتامين C، موجب ارتقاى جذب كلسيم غذا مى شود.
- بر عكس وجود اگزالات (ماده اى كه در بعضى سبزى ها مانند اسفناج و كلم وجود دارد) و نيز فيتات (كه در غلات موجود است) از جذب كلسيم جلوگيرى مى كند.
شير بهترين منبع كلسيم و فسفر است چون شير داراى ويتامين Dاست، نسبت كلسيم به فسفر در شير مناسب است و لاكتوز (قند شير) به جذب كلسيم كمك مى كند.
مصرف روزانه دو ليوان شير براى كودكان ضرورى است. براى مثال چنانچه يك كودك شش ساله هر روز يك ليوان شير بنوشد (معادل ۲۵۰ ميلى ليتر) تقريباً ۹۸ درصد ويتامين ۱۲B، ۵۴ درصد كلسيم، ۵۳ درصد فسفر، ۴۴ درصد ويتامين ۲B، ۳۲ درصد پروتئين، ۲۹ درصد يد، ۲۷ درصد پتاسيم، ۱۸ درصد منيزيم، ۱۶ درصد يناسين، ۸ درصد انرژى و مقادير قابل توجهى نيز روى، اسيد فوليك و ويتامين هاى A،C،dو ۶Bدريافت كرده است.
- چون كودكان در مرحله رشد سريع هستند، نيازهاى تغذيه اى شان اهميت خاصى دارد و هر نوع اختلالى كه در تغذيه آنان پيش آيد، مى تواند سبب وارد آمدن لطمات شديدى به رشد آنان شود.
- برخى از عوارضى كه به علت تغذيه غلط در سلامت كودكان ايجاد مى شود، چنانچه به سرعت درمان نشود جبران ناپذير بوده و ممكن است تا آخر عمر گريبان گير آنان باشد.
- كودكان حساس تر و آسيب پذيرتر از بزرگسالان هستند و كمبودها و اختلالات تغذيه اى موجب كاهش قدرت ايمنى آنان مى شود، همچنين آن ها را رنجور، بيمار و ناتوان خواهد ساخت.
- كودكان در مرحله يادگيرى سريع هستند و تغذيه ناكافى و نامناسب مى تواند قدرت يادگيرى و حافظه آنان را تا حد قابل توجهى كاهش دهد و اين امر مى تواند، در آينده نيروى فعال جامعه را فلج كرده و خسارات عظيم و جبران ناپذيرى به سلامت جامعه وارد سازد.
- بنابر اين با توجه به اهميت خاص سلامت كودكان و جايگاه مهمى كه اين گروه در خانواده و جامعه دارند، لازم است به تغذيه و سلامت آنان توجه كافى مبذول شود.
- براى تشخيص اين كه آيا تغذيه كودكانمان صحيح و مناسب است يا نه، مهم ترين گام، بررسى اثراتى است كه تغذيه روى سلامت آنان به جا مى گذارد. با چندين معيار مى توانيم به كفايت و تعادل تغذيه كودكان پى ببريم، اين معيارها عبارتند از:
۱- رشد
۲- وضعيت ظاهرى و فيزيكى كودكان
۳- قدرت يادگيرى
۴- تحرك و شادابى
۵- مقاومت دربرابربيماريها
اگر كودكتان لاغر است چاره اى بينديشيد
چنانچه كودكتان لاغر و كم وزن است و وزن گيرى منطبق با استاندارد انجام نشود، بايد چاره اى موثر و عاجل انديشيد. در چنين مواردى يكى از مهم ترين اقدامات توجه به وضعيت تغذيه اى كودكان است. كمبودهاى تغذيه اى به رشد كودكان لطمه زده و رشد آنان را دچار اختلال خواهد كرد.بعضى از افراد تصور مى كنند، رشد قدى كودك، صرفاً يك عامل ژنتيك است و به طور كامل تحت تاثير ارث قرار دارد. البته ارث، به طور مسلم در رشد قدى افراد موثر است، ولى در بسيارى از جوامع توانسته اند با تغذيه صحيح، كافى و متعادل و نيز ورزش مناسب و مداوم به رشد همگان كمك كرده و افزايش قابل توجهى در رشد قدى آنان ايجاد كنند، به طور كلى تغذيه كافى، صحيح و متنوع در رشد كودكان تاثير زيادى دارد.در بين مواد مغذى، عواملى كه تاثير بيشترى در رشد دارند، عبارتند از:پروتئين، انرژى، ويتامين A، ويتامينDو املاحى مانند: كلسيم، فسفر، يد و روى.
چنانچه به منابع غذايى اين عوامل توجه كنيم، مى بينيم دسترسى به آن ها به طور كامل امكان پذير و آسان است و با برنامه ريزى صحيح مى توانيم در برنامه غذايى روزانه كودك، از اين مواد به مقدار كافى استفاده كنيم.
مواد پروتئينى
اين مواد داراى دو منبع حيوانى و گياهى هستند. منابع حيوانى پروتئين عبارتند از انواع گوشت قرمز، مانند گوشت گوساله و گوسفند، گوشت سفيد مانند مرغ و ماهى، امعا و احشا مانند جگر، دل و قلوه، مغز، زبان، شير و لبنيات و تخم مرغ.منابع گياهى پروتئين عبارتند از: حبوبات، غلات و مغزها. لازم به ذكر است كه منابع حيوانى پروتئينى در بدن كاربرد بهترى دارند و تقريباً به طور كامل ترى به مصرف رشد، سازندگى، ترميم و توليد هورمون ها، آنزيم ها و آنتى بادى ها مى رسند.
پروتئين هاى گياهى از نظر اسيدهاى آمينه اساسى، كامل نيستند، بنابراين كاربرد ضعيف ترى در بدن دارند، ولى چنانچه مخلوطى از دو نوع پروتئين گياهى به طور مثال مخلوطى از «غلات و حبوبات» مثل عدس پلو يا «حبوبات و مغزها» مثل خوردن چند عدد گردو پس از يك غذاى حاوى حبوبات و يا «غلات و مغزها» مثل شيرينى هاى گردويى، بادامى يا نان كنجدى مصرف شوند، در اين صورت اسيدهاى آمينه يكديگر را كامل كرده و كاربرد تغذيه اى آن ها در بدن بالا مى رود و به طور كامل ترى به مصرف مى رسند.
البته كودكان و نوجوانان كه در حال رشد هستند و نياز به پروتئين بيشترى دارند، بايد مقدار بيشترى پروتئين حيوانى در برنامه غذايى روزانه خود بگنجانند.
انرژى
براى رشد و ساخته شدن سلول ها، نياز به انرژى است، براى تامين انرژى كودكان بايد همزمان از مواد نشاسته اى مانند برنج، نان، ذرت، ماكارونى، آرد، گندم، جو و چربى ها مانند كره و روغن هاى گياهى و همچنين مغزها از قبيل گردو، بادام، پسته، بادام زمينى، بادام هندى، فندق و تخمه استفاده كرد. ميوه هاى شيرين نيز از منابع غنى انرژى محسوب مى شوند.توجه داشته باشيد كه در مصرف مواد انرژى زا هرگز نبايد افراط كرد، زيرا موجب افزايش وزن و چاقى مى شود.وزن بدن، معيار خوبى جهت تخمين كفايت يا كمبود مصرف مواد انرژى زا است، چنانچه وزن كودك كمتر از حد استاندارد باشد، نشانه كمبود انرژى است و لذا بايد مصرف مواد انرژى زا را افزايش داد.اگر وزن بيش از حد استاندارد باشد نشان دهنده ازدياد مصرف مواد انرژى زا است كه در اين صورت بايد مصرف كربوهيدرات ها و چربى ها را محدود كرد.ويتامين A
اين ويتامين تاثير قابل توجهى در رشد دارد و چنانچه كودكان و نوجوانان دچار كمبود اين ويتامين شوند، به رشد آنان لطمه وارد شده و كوتاه قد باقى خواهند ماند.ويتامين Aدر موادى مانند جگر، كره حيوانى، زرده تخم مرغ، شير و لبنيات پر چرب وجود دارد بهتر است غذاى كودكان كم اشتها را با اين مواد تكميل كنيد.منابع گياهى ويتامين Aعبارتند از:
سبزى هايى كه داراى برگ سبز تيره، زرد تيره و نارنجى هستند، مانند سبزيجات برگى، هويج، گوجه فرنگى و ميوه هايى مانند طالبى، زردآلو، شليل و هلو. اين مواد را به صورت تازه و كاملاً شسته شده، در اختيار آن ها بگذاريد.
ويتامين D
ويتامين Dاز طريق تابش اشعه ماوراى بنفش نور خورشيد به پوست در بدن توليد مى شود. در توليد ويتامين Dدر بدن اين عوامل موثرند.الف- شدت تابش نور خورشيد به پوست، ب- مدت زمان تابش، ج- كيفيت تابش نور خورشيد بنابراين سه مورد بايد نور خورشيد به صورت ملايم، به مدت نيم ساعت در روز به طور مستقيم (نه از پشت شيشه) به پوست كودك بتابد تا مقدار كافى ويتامين Dدر بدن توليد شود.
كلسيم و فسفر
كلسيم و فسفر املاحى هستند كه ماده اصلى استخوان ها را تشكيل مى دهند. چنانچه در دوران رشد، كلسيم و فسفر به ميزان كافى مصرف نشود، در رشد آن ها اختلال ايجاد شده و روند رشد به خوبى و به طور كامل انجام نخواهد شد.- بهترين منبع غذايى كلسيم و فسفر، شير و لبنيات است، البته اين دو ماده معدنى در سبزى ها، حبوبات و مقدارى هم در غلات وجود دارند. براى جذب بهتر كلسيم و فسفر، ويتامين Dلازم است. بنابراين براى رشد و استخوان سازى، علاوه بر كلسيم و فسفر، مقدار كافى ويتامين Dنيز بايد در بدن وجود داشته باشد.
- محيط اسيدى، جذب كلسيم را افزايش مى دهد، بنابراين مصرف مواد حاوى كلسيم همراه با مواد حاوى ويتامين C، موجب ارتقاى جذب كلسيم غذا مى شود.
- بر عكس وجود اگزالات (ماده اى كه در بعضى سبزى ها مانند اسفناج و كلم وجود دارد) و نيز فيتات (كه در غلات موجود است) از جذب كلسيم جلوگيرى مى كند.
شير بهترين منبع كلسيم و فسفر است چون شير داراى ويتامين Dاست، نسبت كلسيم به فسفر در شير مناسب است و لاكتوز (قند شير) به جذب كلسيم كمك مى كند.
مصرف روزانه دو ليوان شير براى كودكان ضرورى است. براى مثال چنانچه يك كودك شش ساله هر روز يك ليوان شير بنوشد (معادل ۲۵۰ ميلى ليتر) تقريباً ۹۸ درصد ويتامين ۱۲B، ۵۴ درصد كلسيم، ۵۳ درصد فسفر، ۴۴ درصد ويتامين ۲B، ۳۲ درصد پروتئين، ۲۹ درصد يد، ۲۷ درصد پتاسيم، ۱۸ درصد منيزيم، ۱۶ درصد يناسين، ۸ درصد انرژى و مقادير قابل توجهى نيز روى، اسيد فوليك و ويتامين هاى A،C،dو ۶Bدريافت كرده است.
