نگذاريد كودكانتان از اخبار ترسناك بترسند

والدين، معلمان، دوستان و رسانه هاى جمعى، اصلى ترين منابع خبرى كودكان به شمار مى آيند. كودك از طريق همين منابع خبرى با دنياى پيرامونش آشنا مى شود. هر چند كه اخبار تلويزيون، راديو و اينترنت مى تواند تجربه آموزشى مفيدى براى كودك تلقى شود، اما ممكن است به نسبت محتواى خبر يا تصوير، مشكلاتى هم براى كودك به وجود بيايد. گزارش هاى مربوط به بلاياى طبيعى، آدم ربايى، كودك آزارى، كشتار، فعاليت هاى تروريستى و مسايل جنسى سبب مى شوند تا دنيا در نگاه كودك چهره اى خصمانه، تهديدآميز و گيج كننده به خود بگيرد.
چطور مى شود در رويارويى با چنين اخبار و تصاويرى به كودك كمك كرد؟ محققان معتقدند كه اگر در رابطه با چنين اخبارى با فرزندتان گفت وگو كنيد، به او كمك كرده ايد تا درك واقع بينانه تر و متعادل ترى از دنيا داشته باشد، كودكان از اخبار چه مى فهمند؟
خبرها، برخلاف فيلم و ديگر انواع برنامه هاى سرگرم كننده، واقعيت دارند، اما چه بسا كودك به نسبت سن و سال و ميزان بلوغش قادر به تشخيص دادن خيال از واقعيت نباشد. تا قبل از هفت يا هشت سالگى، كودك احساس مى كند هر چه در تلويزيون مى بيند، عين واقعيت است.
بعضى از كودكان در اين سن و سال ممكن است به سبب صراحت موجود در بعضى خبرهاى پر سر و صدا و جنجالى، آن رويداد را «درونى سازى» كنند و آن را در ذهنشان تبديل به چيزى كنند كه ممكن است براى خودشان اتفاق بيفتد.
كودكى كه خبرى را در مورد كودك ربايى يا بمب گذارى مى شنود، ممكن است از خودش بپرسد: «نكند من نفر بعدى باشم؟ نكند اين اتفاق براى من هم بيفتد؟» بلاياى طبيعى و داستان هاى مربوط به ديگر انواع ويرانى و خرابى نيز به همين روش مى تواند «شخصى سازى» شود. كودكى كه در تلويزيون شاهد ويرانى خانه اى در روند يك زلزله در آن سوى دنيا بوده است، ممكن است شب خوابش نبرد و دايم نگران باشد كه آيا ساختمان خانه آن ها از استحكام لازم در برابر زلزله برخوردار است يا نه؟! تلويزيون اين قابليت را دارد كه دنيا را كوچك كند به خانه هاى مان بياورد. پزشكان مى گويند تلويزيون هاى جهانى با اصرار بيش از حد بر پخش اخبار خشونت آميز ممكن است سبب بروز نشانگان «دنياى خبيث» در كودكان شود: در اين نشانگان، كودك تصوير و تصور نادرستى از واقعيت هاى دنيا و جامعه در ذهن خودش مى سازد.

با كودك درباره اخبار صحبت كنيد

براى اين كه ترس و اضطراب ناشى از اخبار را در كودكانتان كاهش دهيد، بايد آمادگى داشته باشيد تا آنچه را كه روان شناسان، اطلاعات صريح اما محدود مى نامند، به فرزندتان منتقل كنيد. يعنى حقيقت را به كودك بگوييد، اما نه همه حقيقت را، بلكه فقط تا حدى كه مورد نياز است. با كودك بايد صادق باشيد، اما تا حد امكان بكوشيد تا وارد جزييات نشويد. اگر چه بعضى چيزها مانند بلاياى طبيعى خارج از كنترل ماست، اما پدر و مادرها بايد سعى كنند به كودكانشان مجالى بدهند تا ترس خود را ابراز كنند. آن ها را تشويق كنيد تا آزادانه در رابطه با آنچه آن ها را مى ترساند با شما صحبت كنند. آن ها گاهى توضيحات سطحى شما را نمى پذيرند. شك و ترديدى كه آن ها در سنين بالاتر، نسبت به اخبار از خودشان نشان مى دهند، مقتضاى سنشان است و ممكن است ترس و اضطراب آن ها را از ديد والدين پنهان نگه دارد.
اگر متوجه اضطراب فرزند بزرگ ترتان شديد، بايد به او كمك كنيد تا بر ترسش غلبه كند. اشتياق بزرگ ترهاى خانه براى گوش دادن به نگرانى هاى كودك، بسيار موثر است. با نوجوانانتان مى توانيد حتى چنين بحثى را مطرح كنيد كه اصلاً لزوم پخش چنين خبر وحشت انگيز و آزاردهنده اى چيست؟ اصلاً آيا فلان خبر واقعاً ارزش اطلاع رسانى را داشته است يا فقط به صرف جنجالى بودن مورد توجه يك شبكه قرار گرفته است؟ بدين ترتيب، يك داستان ترسناك تبديل به يك بحث مفيد در رابطه با نقش خبر و جنبه هاى مختلف اطلاع رسانى خواهد شد.