بطن مادر ، کانون تربیت(1)

تربیت، مصدر باب «تفعیل» از ماده «رَبَوَ» و معنای لغوی آن، زیاد شدن، افزایش یافتن، بزرگ شدن و رشد كردن است.
از نظر اصطلاحی، تربیت «رفع موانع و ایجاد مقتضیات، برای پرورش استعدادهای مادی و معنوی در جهت كمالاتی است كه خداوند، هدف از خلقت انسان معرفی می‌كند.»
با بررسی آیات و روایات درمی‌یابیم، امر تربیت در نظر آیین مقدس اسلام، امری مهم و ضروری است. چرا كه اگر مسئله‌ی تربیت، مورد كم‌توجهی قرار بگیرد، هركس به دنبال هوسهای خویش رفته و جلو پیشرفت و ترقی افراد جامعه گرفته می‌شود و صفات ناپسند اخلاقی و فسادهای اجتماعی، بر پیكره‌ی اجتماع زنگار می‌نشاند.
برخی از صاحب‌نظران بر این عقیده‌اند كه: زمان اقدام والدین به امر تربیت، سنین كودكی است و دلیل آنان این است كه، كودك در این سن، قلبی آسمانی دارد و هواهای نفسانی به سرزمین پاك و بی‌آلایش او رسوخ نكرده‌اند و هنوز ناپاكیها، میهمان ناخواسته‌‌ی وجود او نگشته و او آماده پذیرش هر بذری است. بنابراین باید با اقدام به تربیتش، او را در برابر آفات بیمه كرد .
اما، باید خاطرنشان كرد كه برای شروع هر كاری، اگر مقدمات و زمینه‌های آن به خوبی فراهم شود، بهتر به سرانجام می‌رسد. بنابراین، والدین باید سالها پیش از تولد فرزند، آمادگی تربیت او را پیدا كنند.
اگر تربیت به صورت درست و صحیح انجام گیرد، دو اثر به دنبال دارد. اول اینكه، به سبب اداء وظیفه و عمل كردن به فرامین الهی، آرامش درونی برای والدین حاصل می‌شود. اثر دیگر اینكه، ثمره‌ی توجه به امر تربیت، فرزند صالح است كه ستاره‌ای درخشان و گلی از گلهای بهشت است.ss
اما فرزند ناصالح، در نتیجه‌ی بی‌توجهی والدین به تربیت آنان بوجود می‌آید. او آبرو و شرافتی برای والدینش برجای نمی‌گذارد و نه تنها خود را تباه می‌كند، بلكه گاهی والدین صالح خود را نیز، تبدیل به افرادی ناصالح می‌نماید.
عوامل مؤثر بر فرآیند تربیت، یكی، وراثت است كه براساس این قانون، صفات و خصوصیات موجودات زنده از یك نسل به نسل دیگر انتقال می‌یابد. علت انتقال خصوصیات پدر و مادر به فرزند، عاملی به نام ژن است كه در كروموزوم‌های پدر و مادر وجود دارد. تحقیقات دانشمندان نشان داده است، فرزندانی كه اجداد آنان از خانواده‌های شرافتمند هستند، اغلب شرافتمند و از مشاهیرند و عكس آن نیز صادق است. چرا كه مسئله وراثت، علاوه بر خصوصیات ظاهری و جسمی، شامل خصوصیات اخلاقی، روحی و روانی نیز می‌باشد.
دیگری؛ عامل محیط است كه مؤثر بر تربیت می‌باشد. مجموعه‌‌ی عوامل عادی بیرونی كه انسان را احاطه دارند و از ابتدای جلوه یافتن حیات آدمی تا زمان پایان یافتن زندگی این جهانی بر انسان تأثیر تربیتی می‌گذارند، محیط شمرده می‌شوند.
لازم به ذكر است، وراثت و محیط به نحو اقتضا بر تربیت فرد مؤثرند. یعنی اینكه، تا وقتی اراده‌ی فرد به این دو عامل نپیوندد، این دو، محقق نمی‌‌گردند. بنابراین، یكی از مهمترین عواملی كه كامل كننده‌ی دو عامل دیگر است، اراده می‌باشد.
همانطور كه بیان شد برای داشتن نسلی سالم و صالح، باید از پیش از ازدواج زمینه‌های لازم را برای تربیت فراهم كرده و به بسترسازی تربیت پرداخته شود. از جمله اقداماتی كه باید قبل از اقدام به فرزندآوری انجام داد مرحله‌ی همسرگزینی است. برای انتخاب همسر، باید به معیارهایی كه در دستورات دینی آمده است، دقت كرد. زن و مرد باید همسر خود را از میان خانواده‌هایی انتخاب كنند كه دارای سجایای اخلاقی و صفات پسندیده هستند. زیبایی و جمال، بدون اصالت نژاد، نمی‌تواند مفید باشد.
علاوه بر نژاد شایسته، برخورداری از نیروی عقل، از دیگر معیارهای همسر می‌باشد. عقلی كه در پرتو آن، آدمی صواب را از ناصواب تشخیص داده و از ناحق اجتناب نماید. توصیه دین مبین اسلام این است كه افراد از ازدواج با فرد مجنون و احمق اجتناب كنند و در صورت ازدواج، از فرزنددار شدن جلوگیری كنند. چرا كه نهایت توجه شارع مقدس، سلامت عقلی اجتماع می‌باشد.
پایبندی به مسائل اخلاقی و خوش‌خلقی، از دیگر معیارهای ازدواج است. چرا كه خلق و خوی والدین، مخصوصاً مادر، به فرزندان آن‌ها منتقل می‌شود و این بدخلقی به نسلهای بعد منتقل گشته و باعث تباهی آنان می‌گردد.
بعد از انتخاب همسر شایسته، زن و مرد باید برای فرزنددار شدن زمینه‌هایی را بوجود آورند. زن و شوهر، قبل از انعقاد نطفه، باید :
1) به فكر كسب تقوا و خودسازی باشند. چرا كه تقوا، كلید تمام نیكبختی‌ها می‌باشد.
2) علاوه بر این، از نظر اسلام، مرد باید خود را ملزم به كسب روزی حلال كرده و زن نیز او را در این راه تشویق نماید.
بعد از تمام این اقدامات، لحظه‌ی انعقاد نطفه دارای اهمیت زیادی است،
1) توجه به مكان و زمان انعقاد نطفه، امری ضروری است. زیرا اگر این عمل در زمان و یا مكان نامناسب انجام شود، عواقب زیادی را به دنبال دارد.
2) آرامش در حین آمیزش، نكته‌ی مهمی است كه در مكتب اسلام به آن توصیه شده است و نتیجه‌ی آن، شبیه شدن فرزند به پدر و مادر می‌باشد.
3) در اسلام توصیه شده است كه در لحظه انعقاد نطفه، از پرخوری كردن و نوشیدن مشروبات الكی جلوگیری شود. در غیر این‌صورت، زن و مرد صاحب فرزندی ناقص‌الخلقه می‌شوند.
بعد از اینكه زن و شوهر، تمام شرایط در خود ایجاد كردند، از مسائل معنوی استمداد كرده و دست به دعا برمی‌دارند و از خداوند می‌خواهند كه به آنها فرزندی صالح و سالم عنایت فرماید و موانع موجود را از سر راه آن دو بردارد.
علاوه بر دعاهایی كه برای طلب فرزند وجود دارد، توجه به تقویت جسمی زن و مرد، سرعت گرفتن آنها در نیكیها و انجام كارهای خیر و طاعت خدا از روی رغبت، همراه ترس از گناه به صورت خاشعانه نیز توصیه می‌شود.
یكی دیگر از عوامل معنوی كه می‌تواند به افراد كمك كند تا خداوند فرزندانی صالح به آنها عطا نماید، توسل به ساحت مقدس ائمه‌اطهار (علیهم‌السلام) است. زیرا خداوند به حرمت آنان خواسته‌ی بنده را به اجابت می‌رساند. شیخ صدوق، از جمله افرادی بود كه به بركت دعای امام زمان (عجل‌الله تعالی فرجه)، خداوند او را به والدینش عنایت كرد.