نویسندگان:
دکتر محمد خدایاری فرد، دکتر یاسمین عابدینی
دکتر محمد خدایاری فرد، دکتر یاسمین عابدینی
متافتامین ماده‌ی محرک بسیار اعتیادآوری است که بشدت بر سیستم اعصاب مرکزی یعنی مغز و نخاع اثر می‌گذارد. متامفتامین را می‌توان به شیوه‌های مختلفی مصرف کرد؛ شکل تدخینی (دودکردن) آن را شیشه (1) می‌گویند. شکل ظاهری آن را به صورت پودر سفید و شفافی است که بو ندارد و مزه‌ی آن تلخ است و به سادگی در آب یا مشروبات الکلی حل می‌شود. به لحاظ شیمیایی ساختار آن شباهت زیادی به آمفتامین دارد، اما تأثیرات آن بر سیستم اعصاب مرکزی بسیار قوی است. همانند آمفتامین موجب افزایش فعالیت و تحریک، کاهش اشتها و احساس شادابی می‌شود. آثار این ماده بین 6 تا 8 ساعت طول می‌کشد. بعد از سرخوشی شدید اولیه (Rush)، حالت تحریک‌پذیری پیش می‌آید که در برخی افراد ممکن است به رفتارهای پرخاشگرانه منجر شود.
متامفتامین به شکل تدخینی، کشیدن در بینی، خوراکی و تزریقی مصرف می‌شود. این ماده ممکن است به تغییرات خلقی منجر شود که البته به روش مصرف بستگی دارد. بلافاصله پس از دودکردن یا تزریق آن در رگ، افراد مصرف‌کننده حالت سرخوشی و نشئگی شدیدی را به مدت چند دقیقه تجربه می‌کنند که به اعتقاد آنان حالت بسیار لذت‌بخشی است. کشیدن در بینی یا خوردن آن سبب حالت سرخوشی خفیف‌تری می‌شود.
آثار کوتاه‌مدت مصرف متامفتامین چیست؟
این ماده‌ی محرک، بسیار قوی است و حتی مصرف مقادیر کم آن می‌تواند سبب بیدارماندن (بی‌خوابی)، افزایش فعالیت و کاهش اشتها شود. به دنبال تدخین یا تزریق این ماده، حالت کوتاه و شدیدی از سرخوشی عمیق به وجود می‌آید، اما مصرف آن به صورت خوراکی یا کشیدن در بینی حالت خوشی بلندمدتی را به وجود می‌آورد که ممکن است تا نیمی از روز ادامه یابد. اما باید بدانید که هر دو وضعیت (سرخوشی کوتاه‌مدت و سرخوشی طولانی)، ناشی از رهاشدن و افزایش بسیار زیاد یک ماده‌ی شیمیایی و انتقال‌دهنده‌ی امواج عصبی در مغز است که دوپامین نام دارد.به طور خلاصه آثار کوتاه‌مدت مصرف این ماده عبارتند از:
1- افزایش دامنه‌ی توجه و کاهش خستگی؛
2- افزایش فعالیت؛
3- کاهش اشتها؛
4- سرخوشی و نشئگی؛
5- تنفس تند؛
6- افزایش شدید دمای بدن؛
7- پرحرفی؛
8- افزایش انرژی؛
9- تهوع و استفراغ؛
10- خشمگین‌شدن؛
11- اضطراب و تنش؛
12- اختلال قضاوت؛
13- تندشدن، کندشدن یا بی‌نظمی ضربان قلب؛
14- ضعف عضلانی؛
15- تشنج؛
16- کاهش یا افزایش فشار خون؛
آثار بلندمدت مصرف متامفتامین چیست؟
اولین اثر بلندمدت مصرف متافتامین، وابستگی و اعتیاد است، به گونه‌ای که فرد مصرف‌کننده، اجباری درونی برای مصرف مکرر متامفتامین در خود احساس میکند که ممکن است با تغییراتی در اعمال مغز، نیز بافت ملکولی آن، همراه باشد. علاوه بر وابستگی، سایر عوارض بلندمدت متامفتامین شامل رفتار پرخاشگرانه، اضطراب، اغتشاش و آشفتگی ذهنی و بی‌خوابی است. علاوه بر این، فرد مصرف‌کننده، ممکن است رفتارهایی حاکی از جنون (روان‌پریشی) از خود نشان دهد، مانند سوءظن و بدگمانی شدید و توهمات شنوایی، بی‌نظمی و اختلال در خلق و بروز توهم (برای مثال احساس حرکت حشرات روی پوست). بدگمانی و سوءظن فرد مصرف‌کننده در مواقعی ممکن است به اقدام خودکشی بینجامد.مصرف بلندمدت آن می‌تواند سبب ایجاد حالت "تحمل" شود، یعنی دیگر حالات سرخوشی با مقدار کم ماده به وجود نمی‌آید و مصرف‌کننده برای دست‌یابی مجدد به آن حالات یا تشدید آنها، مقادیر مصرف ماده را افزایش می‌دهد یا دفعات مصرف را اضافه میکند و در نهایت، ممکن است روش مصرف را تغییر دهد. آثار بلندمدت مصرف متامفتامین عبارتند از:
1- وابستگی و حالات جنون (روان‌پریشی) ناشی از اعتیاد با علائم زیر:
- سوءظن و بدگمانی؛
- توهم؛
- بی‌نظمی در اختلال خلق؛
- فعالیت‌های حرکتی بیش از اندازه و تکراری.
- سکته‌ی مغزی
3- کاهش وزن
قطع مصرف متامتامین در فرد وابسته، عوارض و نشانه‌های خاصی را به وجود می‌آورد، از جمله افسردگی، اضطراب، خستگی، سوءظن، پرخاشگری و اشتیاق شدید به مصرف مجدد ماده.
عوارض جسمی ناشی از مصرف متامفتامین چیست؟
مصرف این ماده می‌تواند سبب بروز مشکلات متعددی شود که عبارتند از: افزایش ضربان قلب، ضربان نامنظم قلب، افزایش فشار خون و صدمه دیدن رگهای مغزی ناشی از سکته‌ی مغزی، افزایش دمای بدن و تشنج، که با مصرف مقادیر زیاد این ماده به وجود می‌آید و اگر بلافاصله درمان نشود، ممکن است به مرگ منجر شود.مصرف بلندمدت و مزمن متامفتامین سبب تورم پرده‌ی محافظ قلب می‌شود و در کسانی که آن را تزریق می‌کنند، سبب آسیب رگهای خونی و آبسه‌ی پوست می‌شود. مصرف‌کنندگان این ماده در مواردی نیز دچار دوره‌هایی از پرخاشگری، اغتشاش فکری و بی‌خوابی می‌شوند. آنها نیز که به این ماده وابسته می‌شوند، دچار اختلالات جدی در روابط اجتماعی و شغلی خود می‌شوند. علائم جنون و روان‌پریشی در مواردی حتی پس از ماه‌ها یا سال‌ها عدم مصرف این ماده ادامه پیدا میکند. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف این ماده در دوران بارداری سبب بروز مشکلات جنینی، افزایش احتمال زایمان زودرس و تغییر در الگوهای رفتاری دوران نوزادی مانند رفلکس‌های غیرعادی و تحریک‌پذیری بیش از حد می‌شود. در عین حال مصرف این ماده در دوران بارداری سبب بدشکلی و تغییر شکل اندام‌ها در جنین می‌شود.
ارتباط مصرف متامفتامین و هپاتیت B و C
افزایش احتمال ابتلا به ویروس HIV و هپاتیت B و C، از پیامدهای افزایش مصرف متامفتامین است، بویژه در افرادی که متامفتامین را تزریق یا از سرنگ مشترک استفاده می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که مصرف متامفتامین و سایر مواد محرک در کوتاه‌مدت، برخلاف تریاک، سبب افزایش میل جنسی می‌شود، ولی تداوم مصرف آن به کاهش میل جنسی بویژه در مردان منجر می‌شود. در عین حال مصرف این ماده و نیز رفتارهای جنسی پرخطر احتمال ابتلا به ویروس HIV و بیماری ایدز را افزایش می‌دهد (پیام مشاور، 1385).پی‌نوشت:
1. glass
منبع مقاله :خدایاری‌فرد، محمد، عابدینی، یاسمین؛ (1391)، مشکلات سلامتی نوجوانان و جوانان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم
