نویسنده: حیدر کامل
از علامت های خروج از وزیدن بادی همانند بادی است که بر قوم عاد وزید و فریاد بلندی مانند فریاد قوم صالح شنیده می شود و مسخی مانند مسخ شدن اصحاب رس خواهد بود و آن هنگامی است که مردم، امر به معروف و نهی از منکر را ترک و شروع به خون ریزی کنند، ربا را حلال شمارند و ساختمان های بلند سازند، مسکرات و مشروبات غیر حلال بنوشند، مردان به مردان و زنان به زنان بسنده کنند. پس در آن هنگام دجّال خروج می کند. (1)
از عبدالعزّیز بن یحیی جلودی از حسن بن معاذ از قیس بن حفص از یونس بن ارقم از ابوسیّار شیبانی از ضحّاک بن مزاحم از نزال بن سبره روایت می کند که گفت:
خَطَبَنَا عَلِیُّ بنُ أبِی طَالِبٍ (علیه السلام) فَحَمِدَ اللهَ وَ أثنَی عَلَیهِ ثُمَّ قَالَ: «سَلُونِی أیُّهَا النَّاسُ قَبلَ أن تَفقِدُونِی» ثَلَاثاً فَقَامَ إِلَیهِ صَعصَعَة بنُ صُوحَانَ فَقَالَ: یَا أمِیرَالمُومِنِینَ! مَتَی یَخرُجُ الدَّجَّالُ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (علیه السلام): «اقعُد فَقَد سَمِعَ الله کَلَامَکَ وَ عَلِمَ مَا أرَدتَ وَ الله مَا المَسئُولُ عَنهُ بِأعلَمَ مِنَ السَّائِلِ وَ لَکِن لِذَلِکَ عَلَامَاتٌ وَ هَیئَاتٌ یَتبَعُ بَعضُهَا بَعضاً کَحَذوِ النَّعلِ بِالنَّعلِ وَ إِن شِئتَ انبَاتُکَ بِهَا
قَالَ: نَعَم یا امیرالمومنینَ فَقالَ:
«احفَظ فَإِّنَّ عَلَامَة ذَلِکَ إِذَا أمَاتَ النَّاسُ الصَّلَاة وَ أضَاعُوا الأمَانَة وَ استَحَلُّوا الکَذِبَ وَ أکَلُوا الرِّبَا وَ أخَذُوا الرِّشَا وَ شَیَّدُوا البُنیَانَ وَ بَاعُوا الدِّینَ بِالدُّنیا وَ استَعمَلُوا السُّفَهَاءَ وَ شَاوَرُوا النِّسَاءَ وَ قَطَّعُوا الأرحَامَ وَ اتَّبَعُوا الأهوَاءَ وَ استَخَفُّوا بِالدِّمَاءِ وَ کَانَ الحِلمُ ضَعفاً و الظُّلمُ فَخراً وَ کَانَتِ الأُمَرَاءُ فَجَرَة وَ الوُزَرَاءُ ظَلَمة وَ العُرَفَاءُ خَوَنَة وَ القُرَّاءُ فَسَقَة وَ ظَهرَت شَهَادَاتُ الزُّورِ وَ استَعلَنَ الفُجُورُ وَ قَولُ البُهتَانِ و الإِثمُ وَ الطُّغیَانُ وَ حُلِّیَتِ المَصَاحِفُ وَ زُخرِفَتِ المَسَاجِدُ وَ طَوِّلَتِ المَنَارُ وَ أکرِمَ الأَشرَارُ وَ ازدَحَمَتِ الصُّفُوفُ وَ اختَلَفَتِ الأهوَاءُ وَ نُقِضَتِ العُقُودُ وَ اقتَرَبَ المَوعُودُ وَ شَارَکَ النِّسَاءُ أزوَاجَهُنَّ فِی التِّجَارَة حِرصاً عَلَی الدُّنیَا وَ عَلَت أصوَاتُ الفُسَّاقِ وَ استُمِعَ مِنهُم وَ کَانَ زَعِیمُ القَومِ إزدَلَهُم وَ اتُّقِیَ الفَاجُرُ مَخَافَة شَرِّهِ وَ صُدِّقَ الکَاذِبُ وَ اؤتُمِنَ الخَائِنُ وَ اتُّخِذَتِ القِیَانُ وَ المَعَازِفُ وَ لَعَنَ آخِرُ هَذِهِ الأمَّة أوَّلَهَا وَ رَکِبَ ذَوَاتُ الفُرُوجِ السُّرُوجَ وَ تَشَبَّهَ النِّسَاءُ بِالرِّجَالِ وَ الرِّجَالُ بِالنِّسَاءِ وَ شَهِدَ شَاهِدٌ مِن غَیرِ أن یُستَشهَدَ وَ شَهِدَ الآخَرُ قَضَاءٌ لِذِمَامٍ بِغَیرِ حَقٍّ عَرَفَهُ وَ تُفُقِّهَ لِغَیرِ الدِّینِ وَ آثَرُوا عَمَلَ الدُّنیَا عَلَی الآخِرَة وَ لَبِسُوا جُلُودَ الضَّأنِ عَلَی قُلُوبِ الذِّئَابِ وَ قُلُوبُهُم أنتَنُ مِنَ الجِیَفِ وَ إمَرُّ مِنَ الصَّبرِ فَعِندَ ذَلِکَ الوَحَا الوَحَا العَجَلَ العَجَل؛ (2)
امام علی (علیه السلام) برای ما خطبه خواند و پس از حمد و ثنای الهی سه بار فرمودند:
«سَلُونِی أیُّهَا النَّاسُ قَبلَ أن تَفقِدُونِی؛ ای مردم! پیش از آنکه مرا از دست بدهید، هر چه می خواهید از من بپرسید!»
در این وقت صعصعة بن صوحان از جا برخاست و گفت: یا امیرالمؤمنین! دجّال کی خواهد آمد؟ فرمودند:
«بنشین! خداوند سخن تو را شنید و دانست که مقصودت چیست. به خدا قسم در این باره سائل و مسئول (تو و من) یکسان هستیم (یعنی این از اسراری است که فقط خداوند می داند). ولی این را بدان که آمدن دجّال علاماتی دارد که «طابق النعل بالنعل» متعاقب هم به وقوع می پیوندد. اگر خواسته باشی، اطّلاع می دهم.»
عرض کرد: یا امیرالمؤمنین بفرمایید! فرمودند:
«آنچه می گویم از برکن! علامات آن این است: (دجّال در وقتی می آید که) مردم نماز را بمیرانند، امانت را ضایع کنند و دروغ گفتن را حلال شمارند، ربا بخورند و رشوه بگیرند، ساختمان ها را محکم بسازند و دین را به دنیا بفروشند، سفیهان را به کار گمارند، با زنان مشورت کنند و پیوند خویشان را پاره نمایند و هواپرستی پیشه سازند و خون یکدیگر را بی ارزش بدانند. حلم و بردباری در میان آنها [در این هنگام] نشانه ی ضعف و ناتوانی باشد و ظلم و ستم باعث فخر گردد. امرا فاجر، وزرا ظالم و سر کردگان دانا خائن و قاریان (قرآن) فاسق باشند. شهادت باطل آشکار باشد و اعمال زشت و گفتار بهتان آمیز و گناه، طغیان و تجاوز علنی گردد، قرآن ها زینت شود، مسجدها نقّاشی و رنگ آمیزی، مناره ها بلند گردد، اشرار مورد عنایت قرار گیرند و صف ها در هم بسته شود. خواهش ها مختلف باشد و پیمان ها نقض گردد و وعده ای که داده شد، نزدیک شود. زن ها به واسطه ی میل شایانی که به امور دنیا دارند، در امر تجارت با شوهران خود شرکت جویند، صداهای فاسقان بلند گردد و از آنها شنیده شود! بزرگ قوم، رذل ترین آنهاست. از شخص فاجر به ملاحظه ی شرّش تقیّه شود. دروغگو تصدیق و خائن امین گردد. زنان نوازنده، آلات طرب و موسیقی به دست گرفته، نوازندگی کنند! و مردم، پیشینیان خود را لعنت نمایند. زن ها بر زین ها سوار شوند و زنان به مردان و مردان به زنان شباهت پیدا کنند. شاهد (در محکمه) بدون اینکه از وی درخواست شود، شهادت می دهد و دیگری به خاطر دوست خود بر خلاف حق گواهی دهد. احکام دین را برای غیر دین بیاموزند و کار دنیا را بر آخرت مقدّم دارند.
پوست میش را بر دل های گرگ بپوشند؛ در حالی که دل های آنها از مردار متعفّن تر و از صبر تلخ تر است. در آن موقع شتاب و تعجیل کنید.»
از ایّوب روایت شده است که حمید بن هلال از برخی از بزرگان از هشام بن عامر برای ما گفت که:
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
«مَا بَینَ خَلقِ آدَمَ إِلَی قِیَامُ السّاعَة خَلقٌ أکبَرُ مِن الدّجّالِ؛
از خلقت آدم (علیه السلام) تا قیام قیامت امری بزرگ تر از دجّال نبوده است.»
همین طور از ابن وهب از طلحه از عطاء روایت شده است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
«یَخرُجُ الدّجّالُ مِن غَصبَة یَغضَبُهَا؛
دجّال خشمگین خروج می کند، به خاطر خشمی.»
و مانند این حدیث از ابن عمر از حفصه در «مسند» احمد و «صحیح» مسلم آمده است. (3)
همچنین از ابن وهب از ابن لهیعه از ابی زبیر از جابر روایت شده است:
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) یک ماه قبل از رحلتش فرمودند: «بَینَ یَدَی السّاعَة کَذّابُونَ مِنهُم صَاحِبُ الیَمَامَة وَ مِنهُم ...؛ (4)
در قیامت، دروغگویانی هستند؛ از جمله حاکم «یمامه»، حاکم «صنعاء عنسی»، حاکم «حمیر» و دجّال که بزرگ ترین فتنه است.»
کامل، حیدر؛ (1391)، دجال آخرالزمان، تهران: موسسه فرهنگی موعود عصر (عج)، چاپ اول
از عبدالعزّیز بن یحیی جلودی از حسن بن معاذ از قیس بن حفص از یونس بن ارقم از ابوسیّار شیبانی از ضحّاک بن مزاحم از نزال بن سبره روایت می کند که گفت:
خَطَبَنَا عَلِیُّ بنُ أبِی طَالِبٍ (علیه السلام) فَحَمِدَ اللهَ وَ أثنَی عَلَیهِ ثُمَّ قَالَ: «سَلُونِی أیُّهَا النَّاسُ قَبلَ أن تَفقِدُونِی» ثَلَاثاً فَقَامَ إِلَیهِ صَعصَعَة بنُ صُوحَانَ فَقَالَ: یَا أمِیرَالمُومِنِینَ! مَتَی یَخرُجُ الدَّجَّالُ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (علیه السلام): «اقعُد فَقَد سَمِعَ الله کَلَامَکَ وَ عَلِمَ مَا أرَدتَ وَ الله مَا المَسئُولُ عَنهُ بِأعلَمَ مِنَ السَّائِلِ وَ لَکِن لِذَلِکَ عَلَامَاتٌ وَ هَیئَاتٌ یَتبَعُ بَعضُهَا بَعضاً کَحَذوِ النَّعلِ بِالنَّعلِ وَ إِن شِئتَ انبَاتُکَ بِهَا
قَالَ: نَعَم یا امیرالمومنینَ فَقالَ:
«احفَظ فَإِّنَّ عَلَامَة ذَلِکَ إِذَا أمَاتَ النَّاسُ الصَّلَاة وَ أضَاعُوا الأمَانَة وَ استَحَلُّوا الکَذِبَ وَ أکَلُوا الرِّبَا وَ أخَذُوا الرِّشَا وَ شَیَّدُوا البُنیَانَ وَ بَاعُوا الدِّینَ بِالدُّنیا وَ استَعمَلُوا السُّفَهَاءَ وَ شَاوَرُوا النِّسَاءَ وَ قَطَّعُوا الأرحَامَ وَ اتَّبَعُوا الأهوَاءَ وَ استَخَفُّوا بِالدِّمَاءِ وَ کَانَ الحِلمُ ضَعفاً و الظُّلمُ فَخراً وَ کَانَتِ الأُمَرَاءُ فَجَرَة وَ الوُزَرَاءُ ظَلَمة وَ العُرَفَاءُ خَوَنَة وَ القُرَّاءُ فَسَقَة وَ ظَهرَت شَهَادَاتُ الزُّورِ وَ استَعلَنَ الفُجُورُ وَ قَولُ البُهتَانِ و الإِثمُ وَ الطُّغیَانُ وَ حُلِّیَتِ المَصَاحِفُ وَ زُخرِفَتِ المَسَاجِدُ وَ طَوِّلَتِ المَنَارُ وَ أکرِمَ الأَشرَارُ وَ ازدَحَمَتِ الصُّفُوفُ وَ اختَلَفَتِ الأهوَاءُ وَ نُقِضَتِ العُقُودُ وَ اقتَرَبَ المَوعُودُ وَ شَارَکَ النِّسَاءُ أزوَاجَهُنَّ فِی التِّجَارَة حِرصاً عَلَی الدُّنیَا وَ عَلَت أصوَاتُ الفُسَّاقِ وَ استُمِعَ مِنهُم وَ کَانَ زَعِیمُ القَومِ إزدَلَهُم وَ اتُّقِیَ الفَاجُرُ مَخَافَة شَرِّهِ وَ صُدِّقَ الکَاذِبُ وَ اؤتُمِنَ الخَائِنُ وَ اتُّخِذَتِ القِیَانُ وَ المَعَازِفُ وَ لَعَنَ آخِرُ هَذِهِ الأمَّة أوَّلَهَا وَ رَکِبَ ذَوَاتُ الفُرُوجِ السُّرُوجَ وَ تَشَبَّهَ النِّسَاءُ بِالرِّجَالِ وَ الرِّجَالُ بِالنِّسَاءِ وَ شَهِدَ شَاهِدٌ مِن غَیرِ أن یُستَشهَدَ وَ شَهِدَ الآخَرُ قَضَاءٌ لِذِمَامٍ بِغَیرِ حَقٍّ عَرَفَهُ وَ تُفُقِّهَ لِغَیرِ الدِّینِ وَ آثَرُوا عَمَلَ الدُّنیَا عَلَی الآخِرَة وَ لَبِسُوا جُلُودَ الضَّأنِ عَلَی قُلُوبِ الذِّئَابِ وَ قُلُوبُهُم أنتَنُ مِنَ الجِیَفِ وَ إمَرُّ مِنَ الصَّبرِ فَعِندَ ذَلِکَ الوَحَا الوَحَا العَجَلَ العَجَل؛ (2)
امام علی (علیه السلام) برای ما خطبه خواند و پس از حمد و ثنای الهی سه بار فرمودند:
«سَلُونِی أیُّهَا النَّاسُ قَبلَ أن تَفقِدُونِی؛ ای مردم! پیش از آنکه مرا از دست بدهید، هر چه می خواهید از من بپرسید!»
در این وقت صعصعة بن صوحان از جا برخاست و گفت: یا امیرالمؤمنین! دجّال کی خواهد آمد؟ فرمودند:
«بنشین! خداوند سخن تو را شنید و دانست که مقصودت چیست. به خدا قسم در این باره سائل و مسئول (تو و من) یکسان هستیم (یعنی این از اسراری است که فقط خداوند می داند). ولی این را بدان که آمدن دجّال علاماتی دارد که «طابق النعل بالنعل» متعاقب هم به وقوع می پیوندد. اگر خواسته باشی، اطّلاع می دهم.»
عرض کرد: یا امیرالمؤمنین بفرمایید! فرمودند:
«آنچه می گویم از برکن! علامات آن این است: (دجّال در وقتی می آید که) مردم نماز را بمیرانند، امانت را ضایع کنند و دروغ گفتن را حلال شمارند، ربا بخورند و رشوه بگیرند، ساختمان ها را محکم بسازند و دین را به دنیا بفروشند، سفیهان را به کار گمارند، با زنان مشورت کنند و پیوند خویشان را پاره نمایند و هواپرستی پیشه سازند و خون یکدیگر را بی ارزش بدانند. حلم و بردباری در میان آنها [در این هنگام] نشانه ی ضعف و ناتوانی باشد و ظلم و ستم باعث فخر گردد. امرا فاجر، وزرا ظالم و سر کردگان دانا خائن و قاریان (قرآن) فاسق باشند. شهادت باطل آشکار باشد و اعمال زشت و گفتار بهتان آمیز و گناه، طغیان و تجاوز علنی گردد، قرآن ها زینت شود، مسجدها نقّاشی و رنگ آمیزی، مناره ها بلند گردد، اشرار مورد عنایت قرار گیرند و صف ها در هم بسته شود. خواهش ها مختلف باشد و پیمان ها نقض گردد و وعده ای که داده شد، نزدیک شود. زن ها به واسطه ی میل شایانی که به امور دنیا دارند، در امر تجارت با شوهران خود شرکت جویند، صداهای فاسقان بلند گردد و از آنها شنیده شود! بزرگ قوم، رذل ترین آنهاست. از شخص فاجر به ملاحظه ی شرّش تقیّه شود. دروغگو تصدیق و خائن امین گردد. زنان نوازنده، آلات طرب و موسیقی به دست گرفته، نوازندگی کنند! و مردم، پیشینیان خود را لعنت نمایند. زن ها بر زین ها سوار شوند و زنان به مردان و مردان به زنان شباهت پیدا کنند. شاهد (در محکمه) بدون اینکه از وی درخواست شود، شهادت می دهد و دیگری به خاطر دوست خود بر خلاف حق گواهی دهد. احکام دین را برای غیر دین بیاموزند و کار دنیا را بر آخرت مقدّم دارند.
پوست میش را بر دل های گرگ بپوشند؛ در حالی که دل های آنها از مردار متعفّن تر و از صبر تلخ تر است. در آن موقع شتاب و تعجیل کنید.»
از ایّوب روایت شده است که حمید بن هلال از برخی از بزرگان از هشام بن عامر برای ما گفت که:
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
«مَا بَینَ خَلقِ آدَمَ إِلَی قِیَامُ السّاعَة خَلقٌ أکبَرُ مِن الدّجّالِ؛
از خلقت آدم (علیه السلام) تا قیام قیامت امری بزرگ تر از دجّال نبوده است.»
همین طور از ابن وهب از طلحه از عطاء روایت شده است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
«یَخرُجُ الدّجّالُ مِن غَصبَة یَغضَبُهَا؛
دجّال خشمگین خروج می کند، به خاطر خشمی.»
و مانند این حدیث از ابن عمر از حفصه در «مسند» احمد و «صحیح» مسلم آمده است. (3)
همچنین از ابن وهب از ابن لهیعه از ابی زبیر از جابر روایت شده است:
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) یک ماه قبل از رحلتش فرمودند: «بَینَ یَدَی السّاعَة کَذّابُونَ مِنهُم صَاحِبُ الیَمَامَة وَ مِنهُم ...؛ (4)
در قیامت، دروغگویانی هستند؛ از جمله حاکم «یمامه»، حاکم «صنعاء عنسی»، حاکم «حمیر» و دجّال که بزرگ ترین فتنه است.»
پی‌نوشت‌ها:
1. میرزا نوری، مستدرک الوسائل، ج 21، ص 326.
2. کمال الدّین، ج 2، ص 525.
3. سند احمد، ج 6، ص 284؛ صحیح مسلم، ج 8، ص 194.
4. کتاب الفتن، نعیم بن حماد مروزی، ص 316.
کامل، حیدر؛ (1391)، دجال آخرالزمان، تهران: موسسه فرهنگی موعود عصر (عج)، چاپ اول
