انواع مختلف آچار و کاربرد آنها (همراه با تصویر)

آچارها برای بستن یک اتصال که شامل پیچ و مهره است به کار می‌روند. در برخی از نقاط دنیا آچارها به مهره گشا نیز معروف هستند. آنها از آلیاژهای کروم – وانادیوم ساخته می‌شوند. آبکاری با کروم به جلوگیری از زنگ زدگی آچار کمک می‌کند. حق ثبت اختراع اولین آچار به سولیمون مریک تعلق دارد که آن را در سال 1853 ابداع کرد. انواع زیادی از آچارها وجود دارند که انسان عادی در زندگی روزمره‌ی خود برای اهداف مختلف به آنها نیاز پیدا می‌کند.

آیا می‌دانستید؟

تلاش برای صاف کردن آچار خم شده آن را ضعیف‌تر خواهد کرد.
آچارها بخش مهمی از جعبه ابزار را تشکیل می‌دهند. به غیر از آنهایی که معمولاً در خانه‌هایمان یافت می‌شوند انواع مختلفی از آچارها وجود دارند که کاربرد ویژه‌ی خود را دارند. برخی از آچارها مثل آچار لوله‌ی آتش نشانی برای مصرف خاصی به کار می‌روند. در حالی که آچارهای دیگر مثل آچار یک سر تخت و یک سر رینگی و یا آچار فرانسه می‌توانند برای مصارف مختلف به کار روند.

آچار دو سر تخت (Open - ended) :

هر دو انتهای این نوع آچار تخت است. دهانه‌های آن یو شکل هستند. این دهانه‌ها هم اندازه نیستند. این آچار وقتی مفید است که با پیچ و مهره سر و کار دارید و کار کردن با آن پیچ و مهره‌ها راحت نیست. این آچارها پیچاندن پیچ و مهره را راحت‌تر می‌کنند.

آچار دو سر رینگی (Box - ended) :

آچار رینگی، حلقه‌ی بسته در هر دو انتهای خود دارد. این حلقه معمولاً برای سفت کردن شکل شش ضلعی و در برخی موارد برای سفت کردن شکل مربعی طراحی شده است. حلقه‌ها در هر دو انتها اندازه‌های متفاوتی دارند. این آچارها در مواردی به کار می‌روند که آچارهای دو سر تخت خوب عمل نمی‌کنند. آچارهای دو سر رینگی از گرد شدگی لبه‌هایی که ممکن است به هنگام استفاده از آچارهای دو سر تخت رخ دهد، جلوگیری می‌کنند.

آچار یک سر تخت و یک سر رینگ (Combination) :

آچار یک سر تخت و یک سر رینگ همان طور که معلوم است یک آچار ترکیبی از آچار دو سر تخت و آچار دو سر رینگ است. این آچار یک حلقه‌ی بسته در یک انتهای خود دارد و انتهای دیگر آن تخت است. این آچارها می‌توانند برای باز کردن پیچ و مهره‌ها با سر رینگی و سپس جدا کردن سریع آنها با استفاده از سر تخت مورد استفاده قرار گیرند؛ آچارهای یک سر تخت و یک سر رینگ عموماً برای استفاده در این نوع ترکیب به کار می‌روند لذا هر دو انتهای آنها هم اندازه هستند.

آچار فرانسه (Adjustable) :

این نیز یک آچار با سر تخت است و تنها یک انتهای آن می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. اندازه‌ی باز شدن دهانه ثابت نیست و می‌تواند بر حسب اندازه‌ی پیچ و مهره تغییر پیدا بکند. این آچارها می‌توانند برای پیچ و مهره‌هایی با اندازه‌های چند گانه به کار روند و بر خلاف آچارهای قبلی هستند که می‌توانستند تنها برای یک یا دو مورد، استفاده شوند. اما استفاده از این آچارها در مناطق دور و یا محدود، دشوار است.

آچار آلن (Allen) :

این آچار انتهای شش ضلعی دارد و به دو نوع T شکل و L شکل است. آچار نوع T شکل شبیه نوع L شکل است (در شکل نشان داده شده) و تنها تفاوتش این است که یک دسته دارد که از فلز و یا پلاستیک ساخته شده که نوع L شکل این دسته را ندارد. این آچارها با سرهایی که درونشان شش ضلعی است، به کار می‌روند. آچارهای آلن برای پیچاندن پیچ‌ها به کار می‌روند. روشی که آنها عمل می‌کنند شبیه آچار پیچ گوشتی است.

آچار بکس (Socket) :

آچار بکس کاملاً با پیچ و یا مهره چفت می‌شود. چنین آچاری به یک دسته نیاز دارد. در نتیجه بیشتر آنها مفصل درونی دارند. به هنگام استفاده از آچار بکس، لازم نیست که بعد از انجام پیچش از سر پیچ و یا مهره کاملاً برداشته شود. دسته می‌تواند برداشته شود و دوباره وصل شود در حالی که کاسه روی پیچ و یا مهره باقی بماند.

آچار خطی (Line) :

آچار خطی چیزی بین آچار دو سر تخت و آچار دو سر رینگی است. هر دو انتهای این آچار بر خلاف آچار دو سر رینگی، تخت است. از طرفی بر خلاف آچار دو سر تخت، دهانه‌های آن به حد کافی گشاد هستند تا با سر پیچ و یا مهره چفت شوند. این آچار وقتی به کار می‌رود که پیچ‌ها و یا مهره‌ها از فلز نرم‌تری ساخته شده‌اند. آچارهای خطی حداکثر منطقه‌ی سر پیچ و یا مهره را پوشش می‌دهند و حداکثر تماس با آن را دارند در نتیجه آسیب وارده به سر فلزی نرم‌تر را به حداقل می‌رسانند.

آچار جغجغه (Ratcheting) :

آچار جغجغه شبیه آچار بکس است. در آچار جغجغه دسته‌ی فلزی به مکانیزم چرخش ضمیمه شده که در مقابل به کاسه وصل شده است. چون دسته به کاسه وصل شده پس نیازی به جدا کردن خود آچار، از سر پیچ و یا مهره تا وقتی که کار انجام نشده است، نیست. این آچارها وقتی به کار می‌روند که محدودیت زمانی و یا مکانی وجود دارد. این آچارها کار را سریع‌تر به اتمام می‌رسانند و هم چنین می‌توانند در فضاهای محدود به کار روند.

آچار لوله گیر و یا آچار شلاقی (Pipe) :

آچار لوله گیر نوعی آچار فرانسه است. گیره‌های این آچار شبیه اره هستند. این آچار عموماً برای لوله‌های آهنی نرم و لوازمی که شکل گردی دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. گیره‌ها به حالتی طراحی شده‌اند که وقتی دسته به جلو کشیده می‌شود سفت‌تر می‌شوند. به خاطر حالت اره مانند گیره‌ها، این آچارها عمدتاً برای اهداف لوله کشی به کار می‌روند. اما این گیره‌های دندانه دار خراش‌هایی روی سطوحی که در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند بر جای می‌گذارند.

آچار ترک و یا آچار گشتاور (Torque) :

آچار ترک مقدار گشتاور ویژه‌ای برای سفت کردن ایجاد می‌کند. این کار به جلوگیری از سفت شدن بیش از حد مجموعه‌ی پیچ‌ و مهره‌ کمک خواهد کرد. مقدار گشتاور لازم می‌تواند با مدرج کردن آچار به دست بیاید. در برخی موارد همانند صنعت خودرو، سطح گشتاور لازم برای سفت کردن، مقدار دقیقی است. این آچارها در مجموعه‌ای از مکانیزم‌های دقیق به کار می‌روند که در آنها گشتاور اضافی همانند گشتاور ناکافی خطرناک است.

آچار دندانه‌ای (Alligator) :

آچار دندانه‌ای در یک انتهای خود گیره‌های دندانه دار دارد و انتهای دیگر آن تخت است. شکل این نوع آچار شبیه دهان تمساح است به همین دلیل در انگلیسی نام آن آچار تمساحی است. این آچار زمانی مرسوم بود که آچارها برای سرهای مربعی طراحی شده بودند در حالی که امروزه برای سرهای شش گوشه‌ای طراحی می‌شوند. آچارهای دندانه دار امروزه خیلی استفاده نمی‌شوند و با گذر زمان طراحی‌های آن برای استفاده در سرهای شش ضلعی مساعدتر شده‌اند. این آچارها در زمان اوج خود، هر وقت که آچارهای معمولی دیگر در کار خود شکست می‌خوردند به جای آنها به کار می‌رفتند.

آچار طبلی (Drum key) :

این نوعی آچار مربعی است. این آچار برای کوک کردن آلات موسیقی ضربی به کار می‌رود. آچار طبلی یکی آچار ویژه است و نمی‌تواند برای اهداف دیگری به جز آن به کار رود. با سفت کردن میله‌ها و زه‌های آلات موسیقی با استفاده از این آچار، کوک کردن می‌تواند انجام شود. همان طور که از نامش پیداست این آچار برای کوک کردن طبل‌ها نیز به کار می‌رود.

آچار شمعی (Spark plug) :

این آچار نوعی آچار بکس و شبیه آچار جغجغه است. این آچار در هر دو انتهای خود دهانه دارد. آچار شمعی نیز یک آچار ویژه است. این آچارها فقط با شمع به کار می‌روند و به برداشتن و سوار کردن شمع خودرو که در حالت کلی خارج از دسترس است کمک می‌کنند و مصرف دیگری ندارند.

آچار لوله‌ی آتش فشانی (Fire - hydrant) :

آچار لوله‌ی آتش فشانی نوعی آچار دو سر رینگی است. حلقه‌ی آن به شکل پنج ضلعی است. دریچه‌ی روی لوله‌ی آتش فشانی نیز به شکل پنج ضلعی است. دریچه‌ها نمی‌توانند با هیچ نوع آچار دیگری باز شوند. اینها آچارهای ویژه‌ای هستند که برای هدفی خاص به کار می‌روند. شکل نامنظم این دریچه‌ها آنها را مقاوم به حرارت ساخته است.

آچار چرخ (Lug) :

این آچار، چهار کاسه در چهار جهت خود دارد و دسته‌های آن بزرگ‌تر از دسته‌های آچار معمولی است. این آچارها نیز آچارهای ویژه‌ای هستند و در صنعت خودرو به کار می‌روند. این آچار برای سفت کردن پیچ‌های روی چرخ ماشین و یا خودرو به کار می‌رود.

آچار کلاغی (Plumber) :

آچار کلاغی نیز نوعی آچار فرانسه و شبیه آچار شلاقی و یا لوله گیر است. این آچار منحصراً برای اهداف لوله کشی به کار می‌رود. این آچارها برای بستن و یا باز کردن پیچ‌ها روی لوله‌های سیستم لوله کشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. چون این آچارها قابل تنظیم هستند، یک آچار یکسان می‌تواند برای لوله‌های با اندازه‌ی مختلف به کار رود. این آچارها نیز آچارهای ویژه‌ای هستند.

آچار مهره (Dumb - bell) :

این یک آچار دو سر رینگی است. هم چنین به نام آچار استخوان سگ نیز مشهور است. اندازه‌ی حلقه‌ها در هر دو انتها متفاوت است. اینها نیز آچارهای ویژه‌ای هستند و به طور ویژه برای استفاده در دوچرخه‌ها طراحی شده‌اند. استفاده از این آچارها در محیط‌های تنگ دشوار است.

آچار اسپوک (Spoke) :

این یک آچار دو سر تخت است. دسته‌ی آن در حال اصلاح است تا گرفتن آن با دست بهتر شود اما با این وجود، اندازه‌ی کوتاهی دارد. این دسته باید به اندازه‌ی کافی کوتاه باشد تا آچار بین دو پره‌ی چرخ جا بشود. این آچارها برای استفاده در پره‌ها و میله‌های چرخ طراحی شده‌اند و برای دستکاری در فشار چرخ مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آچار اسپود و یا بیلچه (Spud) :

آچار اسپود نیز یک طرفش تخت و انتهای دیگرش میخ است. این نوع آچار امروزه با وجود آچار کلاغی خیلی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. این آچارها در اصل برای ردیف کردن پیچ‌ها با انتهای میخی و بستن آنها با انتهای آچاری‌اش مورد استفاده قرار می‌گرفتند. قبل از این که آچار کلاغی‌ها به بازار بیایند آچارهای اسپود برای اهداف لوله کشی به کار می‌رفتند.

آچار فشاری (Impact) :

این آچار به نام آچار هوا و یا اسلحه‌ی هوا نیز مشهور است. این نوع آچار یا با برق و یا با هوای فشرده و متراکم کار می‌کند. آچار فشاری برای ایجاد گشتاور بالا، در فرآیند بستن و یا باز کردن طراحی شده است. این آچار می‌تواند در بیشتر فرآیندها مورد استفاده قرار بگیرد و نوعی آچار بکس است. اما این آچارها نمی‌توانند در حالتی که گشتاور اعمالی در طول فرآیند باید دقیق باشد به کار روند. در نتیجه آنها در مکانیزم‌های با دقت بالا به کار نمی‌روند.

دسته حدیده :

آچار دسته حدیده دو نوع دارد؛ نر و ماده. این آچارها در فرز و حدیده کاری مورد استفاده قرار می‌گیرند در نتیجه به آچارهای دسته حدیده مشهور هستند. اینها برای اهداف رزوه کاری که همان ایجاد رزوه در حدیده است به کار می‌روند. حدیده یا قالب برای شکل دهی به فلزات ذوب شده در فرآیند تولید به کار می‌رود. به فرآیندی که در آن رزوه‌ها درون قالب و یا حدیده ایجاد می‌شوند سوراخ کاری گفته می‌شود. این نیز یک آچار ویژه است و برای اهداف دیگر به کار نمی‌رود.

آچار دسته حدیده نر (Male Die – stock wrench) :

برای ایجاد رزوه در مهره به کار می‌رود.

آچار دسته حدیده ماده (Female Die – stock wrench) :

برای ایجاد رزوه در پیچ به کار می‌رود.
همان طور که می‌بینید انواع متعددی از آچارها وجود دارند که کاربرد و اهداف ویژه‌ی هر کدام متفاوت است. اما حالا شما دقیقاً نوع آچاری را که برای کار در دست اجرای خود لازم دارید، می‌شناسید.