متاسفانه در مدرسه و دانشگاه چیزی راجع به چگونه درس خواندن نمی آموزند . یادگیری و مطالعه ، رابطه ای تنگاتنگ و مستقیم با یکدیگر دارند، تا جایی که می توان این دو را لازم و ملزوم یکدیگر دانست. برای اینکه میزان یادگیری افزایش یابد باید قبل از هرچیز مطالعه ای فعال و پویا داشت ...
بزرگ‌ترین مانع درس خواندن
یکی از بزرگ‌ترین موانع موفقیت دانش‌آموزان، معضل فراموشی است. اگر از دانش‌آموزان دبیرستانی یا کنکوری این سؤال را مطرح کنید که بزرگ‌ترین مانع پیش رویشان در درس خواندن چیست،
احتمالاً با یکی از دو پاسخ زیر مواجه می‌شوید: اگر دانش‌آموز خیلی اهل درس خواندن نباشد معمولاً از فشار درسی، سختی شرایط، شکایت از نظام آموزشی، گله از نحوه درس دادن معلم و زیر سؤال بردن کادر مدیریت مدرسه شروع میکند. اگر دانش‌آموز درسخوان باشد و به اصطلاح قدیمی‌تر اهل درس و مشق باشد، اغلب می‌گوید مشکل این است که چیزهایی را که مطالعه کرده را پس از مدتی فراموش میکند. انگار نه انگار که زمان زیادی را صرف مطالعه و یادگیری آنها کرده است
روش صحیح درس خواندن به لوازم و عواملی نیاز دارد که لازم است تا هر فرد و مخصوصا دانش‌آموزان آنها را بیاموزند. درس خواندن برای بسیاری از دانش‌آموزان از سخت‌ترین کارهای دنیاست. علت این امر می‌تواند عدم آگاهی آنها از روشهای صحیح و اصولی مطالعه باشد.
در واقع درس خواندن هنری است که ظرافت‌‌های خاص خود را دارد؛ و در صورتی که این ظرافت‌ها به کار گرفته شود، کسب موفقیت امری حتمی و بدیهی است. بسیاری از دانشجویان از همان دوران ابتدایی به دنبال روشهای صحیح درس خواندن و یادگیری بوده‌اند.
از شیوه‌هایی مانند حفظ کردن گرفته تا حبس کردن خود در یک اتاق استفاده می‌کنند تا مطالب را در ذهن خود ذخیره کنند؛ اما گاه متوجه می‌شوند که تمام آنچه خوانده‌اند فراموش کرده و تنها وقت خود را هدر داده‌اند. برای حل این مشکل چه باید کرد؟
احتمالاً با یکی از دو پاسخ زیر مواجه می‌شوید: اگر دانش‌آموز خیلی اهل درس خواندن نباشد معمولاً از فشار درسی، سختی شرایط، شکایت از نظام آموزشی، گله از نحوه درس دادن معلم و زیر سؤال بردن کادر مدیریت مدرسه شروع میکند. اگر دانش‌آموز درسخوان باشد و به اصطلاح قدیمی‌تر اهل درس و مشق باشد، اغلب می‌گوید مشکل این است که چیزهایی را که مطالعه کرده را پس از مدتی فراموش میکند. انگار نه انگار که زمان زیادی را صرف مطالعه و یادگیری آنها کرده است
روش صحیح درس خواندن به لوازم و عواملی نیاز دارد که لازم است تا هر فرد و مخصوصا دانش‌آموزان آنها را بیاموزند. درس خواندن برای بسیاری از دانش‌آموزان از سخت‌ترین کارهای دنیاست. علت این امر می‌تواند عدم آگاهی آنها از روشهای صحیح و اصولی مطالعه باشد.
در واقع درس خواندن هنری است که ظرافت‌‌های خاص خود را دارد؛ و در صورتی که این ظرافت‌ها به کار گرفته شود، کسب موفقیت امری حتمی و بدیهی است. بسیاری از دانشجویان از همان دوران ابتدایی به دنبال روشهای صحیح درس خواندن و یادگیری بوده‌اند.
از شیوه‌هایی مانند حفظ کردن گرفته تا حبس کردن خود در یک اتاق استفاده می‌کنند تا مطالب را در ذهن خود ذخیره کنند؛ اما گاه متوجه می‌شوند که تمام آنچه خوانده‌اند فراموش کرده و تنها وقت خود را هدر داده‌اند. برای حل این مشکل چه باید کرد؟
شیوه صحیح مطالعه ،چهار مزیت عمده زیر را به دنبال دارد:
۱) زمان مطالعه را کاهش میدهد.۲) میزان یادگیری را افزایش میدهد .
۳) مدت نگهداری مطالب در حافظه را طولانی تر می کند.
۴) بخاطر سپاری اطلاعات را آسانتر می سازد.
برای داشتن مطالعه ای فعال وپویانوشتن نکات مهم درحین خواندن ضروری است تابرای مرورمطالب،دوباره کتاب رانخوانده ودر زمانی کوتاه ازروی یادداشتهای خودمطالب رامرور کرد .
یادداشت برداری ، بخشی مهم و حساس از مطالعه است که باید به آن توجهی خاص داشت . چون موفقیت شما را تا حدودی زیاد تضمین خواهد کرد و مدت زمان لازم برای یادگیری را کاهش خواهد داد. خواندن بدون یادداشت برداری یک علت مهم فراموشی است.
مقدمات مطالعه
برای مطالعه با کیفیت می‌بایست یک مکان انتخاب شود و آن مکان تغییر نکند.در محیط مطالعه، نباید عواملی که باعث پرت شدن حواس می‌شوند، اعم از کتاب غیر درسی، روزنامه، تلفن همراه، عکس و… وجود داشته باشند.
محیط مطالعه آرام باشد.
در حین خستگی و خواب‌آلودگی از مطالعه کردن پرهیز شود.
افزایش و تقویت تمرکز در روش صحیح درس خواندن
کنترل اضطراباضطراب به خودی خود بد نیست. از نظر روان‌شناسی، وجود میزانی از اضطراب برای تحریک انگیزه‌ها لازم است. مشکل زمانی شروع میشود که شدت اضطراب افزایش یابد. اضطراب زیاد نه فقط کمکی به یادگیری و موفقیت نمی‌کند، بلکه مانعی برای آن محسوب میشود.
تقویت روانی
می‌توانید روش‌هایی را برای تقویت روانی و افزایش روحیه پیدا کنید. روحیه جسارت و جرئت را در خود تقویت کنید، امیدوار و بااراده باشید تا میزان تسلط شما افزایش یابد.
کنترل افکار مزاحم
بین موانع تمرکز حواس، افکار مزاحم نقش مهم‌تری دارند. معمولاً این افکار منشأ ذهنی و درونی دارند که باید از آن دوری کرده و آنها را کنترل کرد. این عوامل شامل یادآوری خاطرات تلخ و شیرین یا غوطه‌ور شدن در تخیلات یا مواردی مثل احساس درد، رنج، غم و غصه، نگرانی، گرسنگی و تشنگی یا سردی و گرمی، ترس، خشم و شادی، سردرد و… است.
● شش روش مطالعه :
خواندن بدون نوشتن ،خط کشیدن زیرنکات مهم، حاشیه نویسی وخلاصه نویسی، کلید برداری خلاقیت و طرح شبکه ای مغز۱) خواندن بدون نوشتن:
روش نادرست مطالعه است . مطالعه فرآیندی فعال و پویا است وبرای نیل به این هدف باید از تمام حواس خود برای درک صحیح مطالب استفاده کرد. باید با چشمان خود مطالب را خواند، باید در زمان مورد نیاز مطالب را بلند بلند ادا کرد و نکات مهم را یادداشت کرد تا هم با مطالب مورد مطالعه درگیر شده و حضوری فعال و همه جانبه در یادگیری داشت و هم در هنگام مورد نیاز ، خصوصا” قبل از امتحان ، بتوان از روی نوشته ها مرور کرد و خیلی سریع مطالب مهم را مجددا” به خاطر سپرد .
۲) خط کشیدن زیر نکات مهم :
این روش شاید نسبت به روش قبلی بهتر است ولی روش کاملی برای مطالعه نیست چرا که در این روش بعضی از افراد بجای آنکه تمرکز و توجه بروی یادگیری و درک مطالب داشته باشند ذهنشان معطوف به خط کشیدن زیر نکات مهم می گردد .حداقل روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را کاملا” درک کنند و سپس زیر نکات مهم خط بکشند نه آنکه در کتاب بدنبال نکات مهم بگردند تا زیر آن را خط بکشند .
۳) حاشیه نویسی :
این روش نسبت بدو روش قبلی بهتر است ولی بازهم روشی کامل برای درک عمیق مطالب و خواندن کتب درسی نیست ولی می تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیتی چندان برخوردار نیستند مورد استفاده قرار گیرد.
۴) خلاصه نویسی :
در این روش شما مطالب را میخوانید و آنچه را که درک کرده اید بصورت خلاصه بروی دفتری یادداشت می کنید که این روش برای مطالعه مناسب است و از روشهای قبلی بهتر می باشد چرا که در این روش ابتدا مطالب را درک کرده سپس آنها را یادداشت می کنید اما بازهم بهترین روش برای خواندن نیست .
۵) کلید برداری :
کلید برداری روشی بسیار مناسب برای خواندن و نوشتن نکات مهم است . در این روش شما بعد از درک مطالب ، بصورت کلیدی نکات مهم را یادداشت می کنید و در واقع کلمه کلیدی کوتاهترین، راحتترین ،بهترین وپرمعنی ترین کلمه ای است که با دیدن آن، مفهوم جمله تداعی شده و به خاطر آورده می شود .
۶) خلاقیت و طرح شبکه ای مغز:
این روش بهترین شیوه برای یادگیری خصوصا” فراگیری مطالب درسی است .در این روش شما مطالب را میخوانید بعد از درک حقیقی آنها نکات مهم را به زبان خودتان و بصورت کلیدی یادداشت می کنید و سپس کلمات کلیدی را بروی طرح شبکه ای مغز می نویسد ( در واقع نوشته های خود را به بهترین شکل ممکن سازماندهی می کنید و نکات اصلی و فرعی را مشخص می کنید)
تا در دفعات بعد به جای دوباره خوانی کتاب ، فقط به طرح شبکه ای مراجعه کرده وبا دیدن کلمات کلیدی نوشته شده بروی طرح شبکه ای مغز ، آنها را خیلی سریع مرور کنید . این روش درصد موفقیت تحصیلی شما را تا حدود بسیار زیادی افزایش میدهد و درس خواندن را بسیار آسان می کند. و بازده مطالعه را افزایش میدهد.
● شرایط مطالعه
((بکارگیری شرایط مطالعه یعنی بهره وری بیشتر از مطالعه ))شرایط مطالعه ، مواردی هستند که با دانستن ، بکارگیری و یا فراهم نمودن آنها ، می توان مطالعه ای مفیدتر با بازدهی بالاتر داشت و در واقع این شرایط به شما می آموزند که قبل از شروع مطالعه چه اصولی را به کار گیرید ، در حین مطالعه چه مواردی را فراهم سازید و چگونه به اهداف مطالعاتی خود برسید و با دانستن آنها می توانید با آگاهی بیشتری درس خواندن را آغاز کنید و مطالعه ای فعالتر داشته باشید :
۱) آغاز درست :برای موفقیت در مطالعه ،باید درست آغاز کنید.
۲) برنامه ریزی : یکی از عوامل اصلی موفقیت ، داشتن برنامه منظم است .
۳) نظم و ترتیب: اساس هر سازمانی به نظم آن بستگی دارد .
۴) حفظ آرامش: آرامش ضمیر ناخود آگاه را پویا و فعال میکند.
۵) استفاده صحیح از وقت :بنیامین فرانکلین، ((آیا زندگی را دوست دارید؟ پس وقت را تلف نکنید زیرا زندگی از وقت تشکیل شده است .))
۶) سلامتی و تندرستی: عقل سالم در بدن سالم است .
۷) تغذیه مناسب: تغذیه صحیح نقش مهمی در سلامتی دارد.
۸) دوری از مشروبات الکلی : مصرف مشروبات الکلی موجب ضعف حافظه می شود .
۹) ورزش : ورزش کلید عمر طولانی است .
۱۰) خواب کافی: خواب فراگیری و حافظه را تقویت می کند.
۱۱) درک مطلب:آنچه در حافظه بلند مدت باقی می ماند ، یعنی مطالب است .
● چند توصیه مهم که بایدفراگیران علم ازآن مطلع باشند.
▪ حداکثر زمانی که افراد می توانند فکر خود را بروی موضوعی متمرکز کنند بیش از ۳۰ دقیقه نیست ، یعنی باید سعی شود حدود ۳۰ دقیقه بروی یک مطلب تمرکز نمود و یا مطالعه داشت و حدود ۱۰ الی ۱۵ دقیقه استراحت نمود سپس مجددا” با همین روال شروع به مطالعه کرد.▪ پیش از مطالعه از صرف غذاهای چرب و سنگین خودداری کنید. و چند ساعت پس از صرف غذا مطالعه نمائید چون پس از صرف غذای سنگین بیشتر جریان خون متوجه دستگاه گوارش میشود تا به هضم و جذب غذا کمک کند و لذا خونرسانی به مغز کاهش می یابد و از قدرت تفکر و تمرکز کاسته میشود . از مصرف الکل و دارو هم خودداری فرمائید همچنین غذاهای آردی مثل نان و قندی قدرت ادراک و تمرکز را کم می کند نوشابه های گازدارهم همینطور هستند.
▪ ذهن آدمی با هوش است اگر یادداشت بردارید خود را راحت از حفظ و بیاد سپاری مطالب می کند و نیز همزمان نمی توانید هم مطلبی را بنویسید و هم گوش دهید . پس در حین مطالعه لطفا” یادداشت برداری ننمائید
