آينده روشن:
منجي موعود از منظر نهج البلاغه(2):
ترجمه:
واژه ها: شماس: سرکشي، دشمني، بخل و حسد ورزيدن
ضروس: شتر ماده بدخو
عطف: ميل کردن، مهرباني و محبت
توضيح و تفسير:
جالب اين که در برخي از روايات، به ائمه ي بعد از پيامبر عليهم السلام مستضعف اطلاق شده است؛ از جمله روايتي که امام صادق عليه السلام مي فرمايد:
«انّ رسول الله نظر الي علي و الحسن و الحسين عليهم السلام، فبکي و قال: أنتم المستعفون بعدي؛ (3) روزي رسول خدا لي الله عليه و آله و سلم به حضرت علي و امام حسن و امام حسين عليهم السلام نظر افکند و گريست و فرمود: بعد از من، شما مستضعفان مي باشيد.»
مفضل (از حجاب امام صادق عليه السلام) سؤال کرد: اي فرزند پيامبر خدا! معناي اين کلام چيست؟ حضرت فرمود:
«قال صلي الله عليه و آله و سلم معناه أنکم الأئمة بعدي، ان الله- عزوجل- يقوم: (و نريد أن نمن...)، فهذه الآيه جاريه فينا الي يوم القيامه؛ رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: شما امامان بعد از من هستيد؛ زيرا خداي مي فرمايد: «و نريد أن نمن...» و اين آيه درباره ما جاري است و امامت ما تا قيامت و پايان عمر دنيا ادامه دارد.»
به علاوه در تفسير آيه مذکور، از حضرت علي عليه السلام نقل شده که فرمود:
«هم آل محمد صلي الله عليه و آله و سلم، يبعث الله مهديهم بعد جهدهم، فيعزهم و يذّل عدوهم(4)؛ مقصود از اين گروه مستضعف، اهل بيت پيامبر عليهم السلام هستند که خداوند مهدي آنان را بعد از سختي هايي که بر آنان وارد شود، بر مي انگيزاند و آنان را عزت مي دهد و دشمنانشان را خوار و ذليل مي کند.»
و هم چنين در حديث است: آن گاه که حکيمه خاتون حضرت مهدي را که نوزاد و کودک بود، خدمت پدرش امام حسن عسکري عليه السلام آورد، لب به سخن گشود و آيه (و نريد أن نمن ...) را با (بسم الله الرحمن الرحيم) تا آخر تلاوت فرمود.(5)
در تأييد آنچه گذشت، کلام امام زين العابدين عليه السلام است که مي فرمايد:
«و الذي بعث محمداً بالحقّ بشيراً و نذيراً! ان الأبرار منا أهل البيت و شيعتهم بمنزله موسي و شيعته، و أن عدوهم و أشياعهم بمنزله فرعون و أشياعه(6)؛ سوگند به آن که حضرت محمد صلي الله عليه و آله و سلم را به حق بشارت دهنده و بيم دهنده قرار داد، نيکان از ما اهل بيت و شيعيان آن ها به منزله ي موسي و پيروان او هستند و دشمنان ما و پيروان آن ها همانند فرعون و پيروانش مي باشند.»
يعني بعد از همه ظلم ها و محروميت ها، سرانجام بر دشمنان و فرعونيان غلبه خواهيم کرد و با هلاکت آنها، حکومت حق را ايجاد خواهيم نمود.
نتيجه اين که امام علي عليه السلام در اين کلام از آينده ي نوراني و زيبايي خبر مي دهد که همان پيروزي اهل حق بر باطل و تحقق مدينه ي فاضله و آرمان شهر جهاني سرشار از عدالت و امنيت و ارزش هاي الهي خواهد بود که توسط خاتم اوصيا، حضرت مهدي عليه السلام تشکيل و رهبري مي شود و اوست که وارث همه ي انبيا و اوصيا و وارث همه ي حکومت ها بر گستره ي ارض خواهد بود و بعد از او نيز دولت حق و عدل توسط ساير امامان معصوم عليهم السلام تا هنگام وقوع قيامت (بر اساس روايات متعدد در مورد رجعت)(7) ادامه خواهد يافت.
حال با توجه به دلالت روشن اين کلام بر عصر ظهور حجه بن الحسن العسکري عليه السلام(8) دليلي ندارد تا آن را به حاکميت بني عباس ( سفاح و منصور و ... خلفاي عباسي) بعد از سقوط بني اميه منحصر بدانيم؛ چرا که برخلاف ظاهر کلام و نيز مخالف روايات مذکور است، مضافاً که در زمان عباسيان، نه تنها خلافت به اهل بيت عليهم السلام نرسيد، بلکه امامان معصوم پيوسته در شکنجه و زندان به سر مي بردند و خلفاي بني عباس، به شهادت تاريخ، امامان ما و علويان را به قتل مي رساندند تا دوران غيبت امام دوازدهم پيش آيد.(9)
پی نوشت:
1- نهج البلاغه: حکمت 209.
2- سوره ي قصص، آيه ي 5.
3- نورالثقلين، ج4، ص110.
4- بحارالانوار، ج51، ص54؛ نورالثقلين: ج4، ص110؛ غيبت شيخ طوسي: ص113.
5-تفسير نور الثقلين، ج4، ص111.
6- کنز الدقائق: ج10، ص32؛ تفسير مجمع البيان: ج4، ص239.
7- تفسير عياشي، ج2، ص282- اصول کافي: ج1، ص197.
8- منهاج البراعه: ج21، ص280؛ شرخ نهج البلاغه ابن ابي الحديد: ج19، ص40و...
9- اين گونه سخن ها نه تنها پيشگويي و گوياي دانش عميق حضرت علي عليه السلام و يا قدرت ادبي آن امير بيان بوده، بلکه بيانگر مظلوميت و غربت جانکاه او است که با کنايه، حرف ها و درد دل هايش را اظهار مي کند، به علاوه بر جان اهل بيت و پيروانشان عطر اميد مي پاشد و يأس و سردي را از دل ها مي زدايد.
