در رویارویی با تشنج ناگهانی چه باید كرد؟

بی شك شما نیز افرادی را دیده اید كه در شرایطی كاملاً معمولی و حتی در مكانهای عمومی با كشیدن جیغی كوتاه و عجیب ناگهان مانند جسمی سخت بر زمین افتاده اند و پس از لرزشهای شدید و مكرر بی هوش و درحالی كه كف از دهانشان خارج می شود بر جای مانده اند. شاید به جمعیت نظاره گر پیوسته و نظری داده اید؟ اما برای اینكه در آینده تنها نظاره گر نباشید؛ در ادامه سعی شده كه نحوه برخورد با این موقعیت ها به شكلی ساده و روان توصیف شود.
تشنج در واقع شامل انقباضات غیر ارادی عضلات بدن بر اثر اختلال در فعالیت الكتریكی مغز است. این تحریكات الكتریكی كه مانند ژنراتورهای كوچك عمل می كنند می توانند به تمام نواحی مغز انتشار یابند. تشنج معمولاً سبب بروز اختلال هوشیاری می شود و شایعترین علت آن صرع است ولی علل دیگری مثل ضربه مغزی، كاهش اكسیژن یا قند مغز، مسمومیت و... هم می توانند سبب تشنج در بزرگسالان شوند، تشنج در كودكان كم خطرتر از بزرگسالان است و شایعترین علت آن اختلالاتی است كه سبب افزایش درجه حرارت بدن می شوند. این نوع تشنج معمولاً در 3ماهگی تا 5 سالگی شایع است. سایر علل تشنج در اطفال عبارتند از:عفونت گلو، گوش و سایر بیماری های عفونی، صرع و... گاه در برخی از بیماران قبل از بروز تشنج علایم هشدار دهنده به صورت احساس مزه یا بوی خاصی رخ می دهد و بیمار ناگهان بیهوش شده با بدنی سفت و سخت سقوط می كند بدنش قوس دار می شود.
این مرحله 15 ثانیه طول می كشد اندكی بعد تكان های شدید اندامها آغاز می شود.
در مواردی به علت انقباض عضلات تنفسی، دم و بازدم قطع می شود. لبها و انگشتان كبود شده، صورت و گردن متورم و قرمز و فك بیمار قفل می شود. در این مرحله تنفس بیمار می تواند صدادار باشد و آبریزش و خروج كف از دهان دیده شود. بی اختیاری ادرار یا مدفوع در برخی موارد روی می دهد. این مرحله نیز بعداز 1-2 دقیقه تمام می شود و سپس شلی عضلانی ایجاد شده، تنفس به شكل طبیعی بر می گردد و فرد گیج و خسته خواهد بود .پس از چندساعت بهبودی كامل حاصل خواهد شد. این علایم را به طور كامل در بزرگسالان می توان در صرع بزرگ مشاهده كرد. در كودكان نیز تشنج به صورت انقباضات شدید عضلات، مشت شدن دستها، قوس برداشتن كمر، انقباض ناگهانی عضلات صورت، وقفه تنفسی، آبریزش از دهان و اختلال هوشیاری تظاهر می كند. در مواجهه با فرد بزرگسال دچار تشنج اقدامات زیر را انجام دهید: 1،اگر در حال افتادن است مانع سقوط او شوید. برای این كار به سرعت پشت سر او قرار بگیرید و دستها را دور او قرار دهید اما او را محكم نگیرید. بعد یك پا را جلوتر از پای دیگر قرارداده، زانوها را خم كنید تا وزن مصدوم روی شما بیفتد، ولی او را محكم نگه ندارید آنگاه اجازه دهید كه با تكیه دادن به شما آرام روی زمین بنشیند شما هم پشت او زانو بزنید و وضعیت قرارگیری او را مناسب تر كنید. هرگز بیمار را محكم نگیرد. او فقط به اطمینان خاطر و حمایت نیاز دارد. 2،درصورت سقوط بیمار را جابجا نكنید، مگر اینكه درجای خطرناكی باشد. 3،هرگز سعی نكنید كه جلوی انقباضات و حركات او را با زور بگیرید. 4،اطرافیان را از محل دور كنید. 5،اشیای خطرساز را از اطراف جمع آوری كنید و در صورت امكان یك بالش زیر سر او قرارداده و یقه لباسش را باز كنید. 6،در تمام مدت مراقب راه هوایی بیمار باشید و آن را باز نگه دارید. برای این كار سر را به عقب ببرید. اگر چیزی در دهان است آن را با نوك انگشت خارج كنید، دو انگشت زیر چانه قرار دهید و آن را به آرامی بالا آورید. اگر بازهم تنفسی انجام نمی شد، دو تنفس مؤثر دهان به دهان در حالی كه یك دست شما سر را به عقب برده و دیگری زیر چانه است به او بدهید. 7،در تمام مدت علایم حیاتی فرد از جمله نبض را كنترل كنید. 8،بزاق و كف های دور دهان را با حوله یا پارچه تمیز كنید تا باعث اختلال تنفسی نشود. 9،برای بازنگه داشتن دهان از انگشت خود، چوب، قاشق و... استفاده نكنید زیرا علاوه بر خطر خفگی بیمار و آسیب رساندن به خود احتمال شكستگی فك وجود دارد. 10،سعی در بیدار كردن مصدوم نداشته باشید و تا بهبودی كامل كنار او بمانید. 11،زمان آغاز و مدت تشنج را به یاد بسپارید.
در صورت بروز هر یك از موارد زیر با اورژانس تماس گرفته و تقاضای كمك كنید: اول بیهوشی بیش از 10 دقیقه، دوم در صورتی كه تشنج بیش از 5 دقیقه طول بكشد، افراد دچار تشنج های مكرر نیز به كمك پزشك اورژانس نیاز دارند، تشنج برای اولین بار و بدون سابقه قبلی نیز باید پیگیری شود و در نهایت تشنجهایی كه علتشان مشخص نیست. در مورد اطفال اقدامات زیر لازمند: دور بیمار را خلوت كنید، و در اطرافش بالش یا پارچه های نرم قراردهید، لباس های كودك را خارج كنید هوای اتاق را خنك كنید، ولی مراقب باشید بدن او خیلی سرد نشود، با استفاده از یك ابر خیس از سر بیمار شروع و به سمت پایین بدنش را خنك كنید، تنفس او را ارزیابی كنید، راه هوایی را بررسی نمایید واگر نیاز بود ماساژ قلبی یا تنفس مصنوعی بدهید و در صورت نیاز با اورژانس تماس گرفته و علایم حیاتی را تا رسیدن اورژانس بررسی كنید.
منبع: روزنامه قدس