راز كثرت پيامبران

پس از پذيرش اصل لزوم نبوت پرسش ديگر آنست كه چرا يك برنامه براى تمام انسانها نيامد به عبارت ديگر راز تعدد انبيا و تجديد نبوت چپست؟
مى دانيم كه: اولاً عمر هر انسانى ـ و از جمله پيامبران ـ محدود است و مقتضاى حكمت آفرينش, اين نبوده كه نخستين پيامبر تا پايان جهان, زنده بماند و همه انسانها را شخصاً راهنمايى كند. ثانياً شرايط و اوضاع و احوال زندگى انسانها در زمانها و مكانهاى مختلف, يكسان نيست و اين اختلاف و تغيير شرايط و بويژه, پيچيده شدن تدريجى روابط اجتماعى مى تواند در كيفيت و كميت احكام و قوانين و مقررات اجتماعى, موئثر باشد و در پاره اى از موارد, تشريع قوانين جديدى را مى طلبد و اگر اين قوانين بوسيله پيامبرى كه هزاران سال قبل, مبعوث شده بيان مى شد كار لغو و بيهوده اى مى بود چنانكه حفظ و تطبيق آنها بر موارد خاص, كار بسيار سخت و دشوارى مى باشد.ثالثاً در بسيارى از زمانهاى گذشته امكانات تبليغ و نشر دعوت انبيا عليهم السلام بگونه اى نبوده كه يك پيامبر بتواند پيامهاى خود را به همه جهانيان, ابلاغ نمايد.
رابعاً تعاليم يك پيامبر در ميان مردمى كه آنها را دريافت مى داشتند بمرور زمان و تحت تاثير عوامل مختلفى دستخوش تحريف 1 و تفسيرهاى نادرست قرار مى گرفت و پس از چندى تبديل به يك آيين انحرافى مى شد, چنانكه آيين توحيدى عيسى بن مريم عليهماالسلام پس از چندى تبديل به آيين تثليث و سه گانگى گرديد.
با توجه به اين نكات, حكمت تعدد انبيا (ع) و اختلاف شرايع آسمانى در پاره اى از احكام عبادى يا قوانين اجتماعى, روشن مى شود2 با اينكه همه آنها علاوه بر يكسانى در اصول عقايد و مبانى اخلاقى, در كليات احكام فردى و اجتماعى نيز هماهنگى داشته اند 3 هر چند كيفيت ادا يا قبله نماز امتها متفاوت بوده است, يا زكو± و انفاق در همه شرايع بوده گرچه مقدار يا موارد آن يكسان نبوده است .
بهر حال, ايمان به همه پيامبران و فرق نگذاشتن بين آنها از نظر تصديق نبوت, و نيز پذيرفتن همه پيامها و معارفى كه بر آنان نازل شده و عدم تبعيض بين آنها, بر هر انسانى لازم است 4 و تكذيب هيچيك از پيامبران و تكذيب هيچ حكمى از احكام آنان روا نيست بلكه تكذيب يك پيامبر, بمنزله تكذيب همه ايشان, و انكار يك حكم الهى, بمثابه انكار همه احكام خداست .5 البته وظيفه عملى هر امتى و در هر زمانى, پيروى از دستورالعملهاى پيامبر همان امت و همان زمان مى باشد.
نكته اى را كه بايد در اينجا خاطرنشان كنيم اين است كه هر چند عقل انسان مى تواند با توجه به نكات ياد شده, حكمت تعدد انبيا و كتب آسمانى و تفاوت شرايع الهى را درك كند اما نمى تواند فرمول دقيقى براى تعداد پيامبران و شرايع آسمانى بدست بياورد بگونه اى كه بتواند قضاوت كند كه در چه زمان و در چه مكانى مى بايست پيامبر ديگرى مبعوث شود يا شريعت جديدى نازل گردد. همين اندازه مى توان فهميد كه هرگاه شرايط زندگى بشر بگونه اى باشد كه دعوت پيامبر به همه جهانيان برسد و پيامهاى او براى آيندگان, محفوظ و مصون بماند و دگرگونى شرايط اجتماعى, مستلزم تشريعات اساسى جديد و تغيير احكام و قوانين موجود نباشد ارسال پيامبر ديگرى ضرورت نخواهد داشت .

تعداد پيامبران

چنانكه اشاره شد عقل ما, راهى براى تعيين تعداد پيامبران و كتب آسمانى ندارد و اثبات اينگونه مطالب, جز از راه دليل نقلى, ميسر نيست. در قرآن كريم هم با اينكه تاكيد شده براينكه خداى متعال براى هر امتى پيامبرى مبعوث فرموده 6, اما شماره امتها و پيامبران ايشان مشخص نگرديده و تنها نام بيست و چند نفر از انبيا الهى (ع) ذكر شده و به داستان چند نفر ديگر ـ بدون ذكر نام ايشان ـ نيز اشاره شده است7 . ولى در چند روايت منقول از اهل بيت عصمت و طهارت (سلام الله عليهم اجمعين ـ آمده است 8 كه خداى متعال يكصد و بيست و چهار هزار پيامبر, مبعوث فرموده, و سلسله انبيا با حضرت آدم ابوالبشر (ع) آغاز, و با حضرت محمد بن عبدالله (ص) پايان يافته است .
پيامبران خدا علاوه بر عنوان ((نبى)) كه نشانه اين منصب خاص الهى است داراى صفات ديگرى از قبيل ((نذير)) و ((منذر)) و ((بشير)) و ((مبشر)) 9 بوده اند و نيز از ((صالحين)) و ((مخلصين)) بشمار مى رفته اند و شمارى از ايشان, منصب ((رسالت)) را هم داشته اند و در بعضى از روايات, عده رسولان الهى سيصد و سيزده نفر, تعيين شده است10

 

منبع:آموزش عقايد, ج 2, ص 105 ـ102