بیماری‌های ناشی از کمبود پروتئین

فقدان پروتئین در بدن می‌تواند به بیماریهای ناشی از کمبود پروتئین خصوصاً در کودکان منجر شده که می‌توانند خطر جانی به همراه داشته باشد. این مقاله اطلاعاتی را در خصوص بیماریهای ناشی از کمبود پروتئین و علائم متعدد همراه با آن فراهم ساخته است.
از پروتئین‌ها همیشه به عنوان اجزاء سازنده‌ی بدن انسان یاد می‌شود. پروتئین‌ها همراه با دیگر مواد مغذی انرژی مورد نیاز بدن انسان را جهت انجام عملکردهای بدن فراهم ساخته و وجود آنها در تکامل عضلانی ضروری است. پروتئینها همچنین سلامتی پوست را حفظ کرده و رشد سالم مو و ناخن را تسهیل می‌بخشند. کمبود پروتئین در بدن می‌تواند مشکلات زیادی را بوجود آورده و چنانچه به آن رسیدگی نشود، می‌تواند تبدیل به بیماریهای جدی و خطرناک ناشی از کمبود پروتئین شود. کمبود شدید پروتئین در بخشهایی از کشورهای جهان سوم که دچار فقر شدید مواد غذایی و مغذی می‌باشند بسیار شایع است. با این حال، در سایر کشورها نیز مردم ممکن است دچار کمبود پروتئین شوند البته به دلیل مصرف غذاهای ناسالمی که سرشار از چربی است این فقر پروتئین از نوع بسیار جدی و خطرناک نمی‌باشد. همچنین افرادی که دچار فقر و تنگدستی شده‌اند ممکن است این عارضه را تجربه نمایند. همانطور که در بالا عنوان شد، این امر می‌تواند بیماری‌های خطرناکی را خصوصاً در کودکان بوجود آورد.

انواع بیماری‌های ناشی از کمبود پروتئین

کمبود پروتئین عمدتاً در نتیجه‌ی سوء تغذیه رخ می‌دهد. اسیدهای آمینه‌ی موجود در پروتئین رشد و عملکرد مناسب بدن انسان را میسر می‌سازند. هنگامی که بدن به قدر کافی پروتئین از مواد غذایی مصرف شده دریافت ندارد و پروتئین ذخیره شده در بدن تحلیل رود، این امر ممکن است به دو بیماری مهم کمبود پروتئین در کودکان منجر شود. هردو این عوارض که در ادامه عنوان می‌شوند زمانی رخ می‌دهند که نوزادان و کودکان تازه به راه افتاده به طور دائم از شیر مادر گرفته شوند، به طوری که این امر در نقاطی از کشورهای توسعه یافته وجود دارد که خانواده‌ها تمایل به داشتن چندین فرزند در یک بازه‌ی زمانی کوتاه هستند. کودکانی که به فاصله‌ی بسیار کم از یکدیگر به دنیا می‌آیند قادر به دریافت پروتئین کافی از شیر مادر نبوده به این دلیل که بایستی شیر مادر میان تمام فرزندان قسمت شود. در نتیجه کمبود پروتئین شایع شده و منجر به بروز بیماریهای ذیل می‌گردد.
ماراسموس (Marasmus): هنگامی که نوزادان زیر یکسال از شیر مادر گرفته می‌شوند و رژیم غذایی آنها با مواد غذایی کمتر مغذی جایگزین می‌شود، این نوزادان ممکن است دچار عارضه‌ای تحت عنوان ماراسموس شوند. این وضعیت با کاهش وزن شدید و ناگهانی مشخص می‌شود. علاوه بر آن، بافتهای بدن شروع به تحلیل رفته، وزن مغز کاهش یافته، دنده‌‌ها از روی پوست قابل مشاهده شده و هضم تحت تأثیر قرار گرفته و منجر به رشد شکم می‌شود. پوست و مو نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرند. پوست چروکیده شده، بدن ضعیف و آسیب پذیر گشته و صورت به نظر نحیف و استخوانی رسیده و چشمها گود افتاده به نظر می‌رسند. تکامل مغز تحت تأثیر قرار گرفته و این عارضه ممکن است منجر به عقب افتادگی ذهنی شود.
کواشیورکور (Kwashiorkor): بسبب دلیل فوق‌الذکر، کودک 1 تا 3 ساله ممکن است دچار عارضه‌ای شود که تحت عنوان کواشیورکور می‌باشد. این بیماری با نشانه‌هایی همچون زود خشمی، پوسته پوسته، ترک خورده و تکه تکه شدن پوست قابل مشاهده است. این عارضه منجر به جلوگیری از رشد کامل کودک، لاغر شدن بدن، ایجاد انحنا در پاها و همچنین چشمانی بیرون زده می‌شود.
به منظور جلوگیری از بروز این وضعیت، ابتدا مهم است که اطمینان حاصل شود مادر شیرده به قدر کافی پروتئین دریافت می‌نماید. آنگاه بایستی کودک را تا رسیدن به سن مناسب با شیر مادر تغذیه نمود. بر این بیماریها (بسته به شدت‌شان) می‌توان با تغذیه‌ی کودک با مواد غذایی سرشار از پروتئین مانند شکر زرد، بادام زمینی، گندم، ذرت، و نخود در مقادیر مناسب غلبه نمود. علاوه بر این بیماریهای شدید، کمبود پروتئین همچنین ممکن است در قالب برخی علائمی که بزرگسالان را نیز می‌توانند تحت تأثیر قرار دهند، قابل مشاهده باشد.

علائم و نشانه‌های کمبود پروتئین

علائم مختلف به شکل نامحسوس شروع به نشان دادن خود کرده و سپس ممکن است در طول زمان جدی شوند. در این بخش علائمی که ممکن است مشاهده شوند را معرفی می‌کنیم:
• ریزش مو
• بی حالی و ضعف
• خارش پوست
• کاهش وزن
• به سختی به خواب رفتن
• بهبود تأخیری زخم که منجر به عفونتهای ناشی از کمبود پروتئین می‌شوند
• گرفتگی عضلانی
• شکننده شدن ناخن‌ها
• برجسته یا شیار شیار شدن ناخن پا و دست
• ایجاد زخم‌های پوستی
• سردرد و حالت تهوع
• اِدم (احتباس آب در پاها، دستها، و غیره)
• نوسانات خلقی
• افسردگی و اضطراب
به منظور غلبه بر این وضعیت و جلوگیری از بیماریهای مرتبط با آن، ضروری است که مواد غذایی سرشار از پروتئین مصرف شود. با این حال، مصرف خود را بدون مشورت با یک پزشک و یا یک متخصص تغذیه افزایش ندهید، به این دلیل که مصرف بیش از حد پروتئین می‌تواند موجب ایجاد مشکل برای بدن شود. بسته به میزان مورد نیاز بدن شما، پزشک همچنین ممکن است چندین مکمل پروتئینی را برای شما تجویز نماید. به منظور داشتن عملکرد سالم بدن، نه تنها نیاز به مقدار کافی پروتئین است بلکه دیگر مواد مغذی نیز در مقادیر کافی مورد نیاز می‌باشند. تنها با مصرف و پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل که تمام نیازهای بدن را تأمین ساخته و جلوگیری از بروز بیماریهای مختلف می‌توان به این امر نائل شد.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.