نماز در كلام اميرمومنان علي (ع) (2)

"حضور قلب"

اگر بخواهيم نمازي كه به جا مي‌آوريم مورد قبول درگاه الهي قرار گيرد بايد ذهن و روح خود رااز هرگونه فكري خالي كنيم و تنها ذكر و نام حضرت حق را زمزمه كنيم.
حضرت علي (ع) در اين‌باره مي‌فرمايند:
-اي كميل!شان و مقام تو به‌خواندن نماز، گرفتن روزه و دادن صدقه نيست.
همانا شان و قدر آدمي آن است كه نمازش با قلبي پاك انجام پذيرد، مورد قبول خداوند باشد و با خضوع و خاكساري ادا شود.
- هر كه نماز به جاي آورد در حالي كه حق نماز را بشناسد آمرزيده شده است.
- در حال كسالت و چرت زدن نماز نخوانيد و در حال نماز به فكر خودتان نباشيد، زيرا در محضر خدا ايستاده‌ايد به درستي كه آن مقدار از نماز بنده قبول مي‌شود كه قلبا به خدا توجه داشته باشد.
- نماز، تنها قيام و قعود (برخاستن و نشستن) نيست، همانا نماز اخلاص توست كه جز خدا، اراده ديگري نكني.

"اعمال و ذكرهاي نماز"

حضرت علي(ع) دراين خصوص مي‌فرمايند: سوره فاتحه را خداوند به محمد (ص) و امت او عطا كرد و با حمد و سپاس برخود آن راآغاز كرد. سپس با دعا و ثناي خداوند عزوجل ادامه يافت. من از پيامبر خدا (ص) شنيدم كه فرمود: " خداوند مي فرمايد: سوره حمد را ميان خود و بنده ام تقسيم كرده ام، پس نيمي از آن من و نيمي از آن بنده من است و بنده‌ام هر چه (در آن) بخواهد به او مي‌دهم.
پس هنگامي كه بنده بگويد: "بسم الله الرحمن الرحيم" خداوند مي‌فرمايد:
بنده ام به نام من شروع كرده، پس بر من لازم شد كه امورش را كامل كنم و اموالش را بر او مبارك گردانم.
و هنگامي كه مي‌گويد: "الحمدلله رب العالمين" خداوند مي‌فرمايد: بنده‌ام مرا ستايش كرد و فهميد نعمت‌هايي كه دارد از من است و بلاهايي كه ازاو دفع شده با نيروي من است، شما را گواه مي‌گيرم، چند برابر نعمت‌هاي دنيايي اش در آخرت به او بدهم و بلاي آخرت را از او برگردانم، به همان گونه‌اي كه بلاي دنيا را از او بر مي‌گرداندم.
و وقتي بگويد: "الرحمن‌الرحيم"خداوند مي‌فرمايد: شهادت داد، من بخشنده و مهربانم، شما را گواه مي‌گيرم از رحمتم بهره اورا فراوان گردانم واز عطايم سهم وي را بسيار دهم.
پس وقتي بنده مي‌گويد: "مالك يوم‌الدين " خداوند مي‌فرمايد: شما را به شهادت مي‌گيرم، همان گونه كه اعتراف نمود، من مالك روز رستاخيز هستم، در روز حساب، حسابش را بر او آسان گردانم، حسناتش را بپذيرم و از گناهش درگذرم.
وقتي بگويد: "اياك نعبد" خداوند مي‌فرمايد: بنده ام درست گفت، او مرا عبادت مي‌كند، من نيز به او پاداشي در قبال عبادتش بدهم كه هر كسي در عبادتش براي من با او مخالفت كرده رشك برد.
پس وقتي بگويد: "اياك نستعين" خداوند مي‌فرمايد: از من كمك خواست و به من پناه آورد، شما را گواه مي‌گيرم، او را در كارش ياري كنم، در گرفتاري كمكش كنم و در روز رستاخيز در هنگام سختي‌ها دستش را بگيرم.
هنگامي كه بنده بگويد: "اهدنا الصراط المستقيم" تا آخر سوره، خداوند بزرگ مي‌فرمايد: اين براي بنده‌ام و هر چه كه بخواهد به او مي‌دهم، خواسته او را اجابت كردم و هرچه آرزو نمود به او دادم و از هرچه مي‌ترسيد ايمني‌اش بخشيدم.

مقام ركوع و سجده در نزد اميرالمومنين (ع)

در نهج البلاغه آمده است: از امام علي (ع) پرسيدند: معناي ركوع چيست؟ فرمود: يعني به تو ايمان آوردم، اگر چه گردنم را بزني. معناي "سبحان ربي العظيم و بحمده" اين است كه: خدا منزه است، بزرگي از آن خداوند است و پروردگارم، همان خالق من است. فقط او بزرگ است و عظيم.
حضرت امير (ع) همچنين مي‌فرمايند: سجده را طولاني كنيد، هيچ كاري بر ابليس سنگين تر از اين نيست كه فرزند آدم را در حال سجده ببيند، چون به او دستور سجده داده شد، ولي عصيان ورزيد، در حالي كه فرزند آدم مامور به سجده شد و اطاعت كرد و نجات يافت.
- از اميرالمومنين (ع) معني وتفسير سجود را پرسيدند، حضرت فرمود:
سجود يعني خدايا مرا ازخاك آفريدي، و چون سر از سجده برداي، بدين معناست كه مرا از آن برانگيختي، و چون مجددا سر به سجده نهي، يعني اين كه دوباره مرا به زمين بازخواهي گرداند و سر برداشتن از سجده دوم، يعني اين كه مرا بارديگر از زمين بر مي‌انگيزي.
معناي "سبحان ربي الاعلي" چنين است:
"سبحان" يعني خالق و پروردگار من منزه است از صفات ناپسند و " اعلي" يعني: او در ملكوت خود علو و رفعت دارد، تا جايي كه بندگان همگي تحت امر و مقهور عزت اويند و اوست كه تدبير امور بندگان، آسمان و زمين مي‌كند و همه به سوي او عروج مي‌كنند.
- قنوت و سجده طولاني در نماز، نماز گزار را از عذاب آتش نجات مي‌دهد.
- معناي تشهد تجديد و تكرار شهادتين است كه تجديد ايمان و اسلام و اعتراف به مبعوث شدن بعد از مرگ است. معناي " السلام عليكم و رحمه الله و بركاته": از خداوند ترحم خواستن براي خود و همه بندگان است كه خود سبب ايمن شدن از عذاب قيامت است.

سهل انگاري در نماز

- دزدترين مردم كسي است كه از نمازش بدزدد. (كم بگذارد)

آثار ترك نماز

حضرت علي (ع) تاثير ترك نماز بر انسان را اينگونه بيان كرده است: آيا به پاسخ اهل دوزخ گوش فرا نمي‌دهيد، وقتي از آنها سئوال مي‌شود: "چه چيز شما را گرفتار دوزخ ساخت؟ گويند: ما از نمازگزاران نبوديم".

قبولي نماز

- علي (ع)خطاب به كميل فرمود: اي كميل! نگاه كن، ببين كه در كجا نماز مي‌گزاري و بر روي چه‌چيز به نماز ايستاده‌اي؟اگر آن چيزي را كه براي نمازت استفاده مي‌كني حلال و مباح نباشد، نمازت قبول نيست.

تعقيبات نماز

- رسول اكرم (ص) به من فرمود: يا علي! در تعقيب هر نمازي آيه الكرسي را بخوان، زيرا كسي آن را پاس نمي‌دارد، مگر پيامبر باشد يا به مقام صديق و شهيد رسيده باشد.