قشم ، جزیره ای با شگفتی های فراوان

قشم نام جزیره ای است در خلیج فارس در استان هرمزگان ایران. جزیره قشم بزرگ ترین جزیره غیرمستقل دنیا و بزرگ تر از ۲۲ کشور جهان است. شهر قشم در شرقی ترین نقطه جزیره واقع شده است و به رغم آنکه این شهر نسبت به کل جزیره مرکزیت هندسی ندارد، اما به علت موقعیت مهم استراتژیک آن از قدیم واجد اهمیت بوده و عمده ترین سکونتگاه جزیره است. همچنین این جزیره به لحاظ جذابیت های گردشگری بسیار قوی بوده و از مراکز دیدنی و تاریخی فراوانی تشکیل شده است که برخی از آنان را نام می بریم.

جنگل دریایی حرا

اکوسیستم جنگلهای حرا، درختانی است که در آب دریا رشد می کنند و اکوسیستم پربازدهی را می سازند. در این جنگلها دو گونه حرا و چندل وجود دارد. بسیاری از گونه های آبزی و حیات وحش وابستگی مستقیم و غیر مستقیم به حرا دارند و این جنگلها در پیرامون خود محیط مناسبی را برای رشد و پرورش ماهیان فراهم می کنند. اکوسیستم دریایی حرا به دلیل استفاده انسان و سوخت و تغذیه و دام، بسیار حائز اهمیت است. آب در طول شبانه روز ۲ بار عقب نشینی می کند و ۲ بار پیشروی، این عمل مداوم شرایط زیستی ویژه ای به این جنگل دریایی می بخشد. جوامع جنگلی مانگرو (حرا) در طول میلیونها سال موفق شده اند تا سازگاری اعجاب انگیزی با آب شور دریا و سواحل جزر و مدی پیدا کنند. اصولا این گیاهان قادر نیستند دمای کمتراز ۵ درجه سانتی گراد را تحمل کنند. ضمن اینکه شوری بین ۲۰ تا ۳۲ در هزار برای رشد آنها مناسب است. مانگرو یکی از مقاومترین گونه ها محسوب می شود که با حداقل نیازهای خاص گیاهان مانگرو، در سواحل و امتداد کوهها توسعه می یابد. یکی از ویژگی های درختچه حرا، ریشه آن است. ریشه های اصلی حرا کوتاه و کم عمق اند و از آنها ریشه های فرعی و باریک و عمودی اسفنجی به سمت بالا منشعب شده و بطور متوسط تا ۳۰ سانتی متر از سطح زمین بالاتر می روند. این ریشه های هوایی بتدریج دور درخت را پوشش می دهند و تبدیل به یک شبکه می شوند و به این ترتیب امکان زیستگاه در چنین محیط باتلاقی را فراهم می کنند. این ریشه ها از شوری اطراف نیز می کاهند تا امکان تغذیه گیاه از آب بسیار شور دریا میسر شود. جنگلهای دریایی حرا در شبانه روز دو بار در آب دریا آبتنی می کنند. هنگام مد ماهیان زیادی به طرف جنگل حرکت می کنند و صیادان محلی نیز به خوبی این را می دانند.

غارهای نمکدان

گنبد نمکی نمکدان، تنها گنبد نمکی در جزیره قشم است که از میان دماغه جنوب، تا قدیس سلخ و دماغه شمال غربی تا قدیس باسعیدو بالا آمده است و در نقشه تقریبا دایره ای شکل و به قطر ۱۷* ۵/۶ کیلومتر است. بام گنبدی دارای توپوگرافی نامنظم است و دیواره آن بسیار پرشیب می باشد. در بخش جنوبی گنبد نمکی نمکدان، غارهای نمکی (Salt Caves) بسیار زیبا و شگفت انگیزی وجود دارد که ارتفاع تا ۲۰ متر نیز اندازه گیری شده است. سقف غار بوسیله قندیلهای فراوان پوشیده شده است که با گذشت زمان در اثر نفوذ آب تغییر شکل می دهند. از میان غارهای نمکی زیبا و عجیب، آب زیر زمینی دائمی نیز جریان دارد که در تمام طول سال جاری است و در دامنه کوه به صورت چشمه نمکی است که منظره بسیار زیبا و دیدنی را ایجاد می کند.

غارهای خربس

بر پیشانی کوهی مشرف به ساحل جنوبی جزیره، ۴ دهانه غار، از درون به هم پیوسته، در ارتفاع ۲۰ تا ۳۰ متر به چشم می خورد که به غارهای خربس Xarbes شهرت دارند که گفته می شود از دوره مادها هستند. این غارها که از پدیده های کهن زمین شناختی به شمار می روند، همراه با دیگر پدیده ها و کوهها و خود جزیره قشم دنباله چین خوردگی های رشته کوههای زاگرس هستند که در هزاره های گذشته از زیر آب سربرآورده اند. این غارها از درون با مجموعه دهلیز ها، تالارها و اتاقهای متعدد به ابعاد ۵/۵*۴ متر و چشمه ها و روزنه های گوناگونی که رو به شمال و جنوب قرار دارند، مؤید حضور مردمانی از دورانهای کهن در این جزیره هستند. پیداست که دست آدمیان به مرور زمان و به منظور کاربردهای گوناگون، شکل و سیمای این غارها و دیواره های آنها را دگرگون ساخته و مناسب نیازهای خود درآورده است. ساختار راز آمیز این غارها و قرار گرفتن آن بر بلندی، این عقیده را دامن زده که اینجا در روزگار مادها نیایشگاه مهر و محلی برای ستودن الهه میترا بوده است.

درخت انجیر معابد یا درخت لور

درخت همیشه سبز و نسبتا تناوری است که برگهای چرمی بیضی تاکروی شکل و رنگ سبز تیره دارد. برگهای جوان، طویل و به رنگ برنزی درخشان هستند و هنگامی که برگها بالغ می شوند، رگبرگها کمرنگ شده و برگها شکل متمایزی پیدا می کنند. این درخت توسط ریشه های هوایی گسترش پیدا می کند. میوه این درخت قرمز تا قهوه ای کروی با پهنای معادل ۲ سانتیمتر که به صورت دو تایی جوانه می زنند، است. این درخت به هنگام رشد به آب نیاز ندارد.

تخمگذاری لاک پشتها

مردم ساکن جزایر از تخمگذاری لاک پشت ها در آغاز بهار و اواخر زمستان خبر می دهند.لاک پشت وقتی برای تخمگذاری به ساحل می رسد، ابتدا در شنهای ساحلی، در بالاترین حد مد، به کمک باله های عقبی چاله ای عمیق حفر می کند و سپس تعداد زیادی تخم (در حدود یکصد عدد) در آن می گذارد. پس از تخمگذاری، روی چاله را با کمک باله ها با شن کاملا می پوشاند. ظرف بیست دقیقه تا دو ساعت بیش از یکصد تخم در چاله می گذارند. لاکپشت ماده پس از این همه تلاش و تقلا، منطقه را برای همیشه ترک می کند. چند ساحلی را که بیشترین تخمگذاری لاکپشتها در آنها صورت می گیرد، عبارتند از: شیب دراز، شیب چوزی و شیب پویی. سواحل شیب دراز بهترین مکان تخمگذاری لاک پشت های عقابی است. وزن متوسط لاک پشت های دریایی عقابی ماده تخمگذار در ساحل شیب دراز ۴۰ کیلوگرم و ۴۰۰ گرم است. پنج گونه لاک پشت دریایی که در آبهای عمان و خلیج فارس زندگی و زادآوری می کنند و بی تردید در آبهای کشور ما نیز حضور دارند، به قرار زیر است: .۱ لاک پشت دریایی سبز .۲ لاک پشت دریایی عقابی .۳ لاک پشت دریایی چرمی .۴ لاک پشت دریایی سرخ .۵ لاک پشت دریایی رایدلی طول متوسط لاک پشتی لاک پشت های عقابی بین ۷۰ تا ۸۰ و پهنای آن بین ۶۰ تا ۷۰ سانتی متر بوده، وزن متوسط آنها نیز در حدود ۴۹ کیلوگرم است. تعداد تخمهای گذاشته شده در اکثر چاله ها بیش از صد و حداکثر ۱۳۲ و حداقل ۴۷ عدد است. حجم تخمها نیز از ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر مکعب در نوسان است. وزن تخم لاک پشت عقابی ۷۹/۲۵ تا ۸۹/۳۰ گرم و قطر آن ۴۳ میلیمتر است.

قلعه های تاریخی

در ساحل محله مسنی قشم، دربندر قدیمی و کهن لافت در کنار چاه های طلا و در جزیره هرمز و لارک آثاری از قلعه هایی به جا مانده از زمانهای دور است که امروزه این آثار از جمله میراثهای تاریخی خلیج فارس به شمار میروند و به عنوان بازمانده های معماری استعماری و نماد پایمردی مردمان جنوب، توجه جویندگان حقیقت و علاقه مندان به تاریخ دریای پارس را به خود جلب می کنند.
قلعه قشم
قلعه قشم که از ۴۰۰ سال پیش باقی مانده، از جمله قلعه های پرتغالی است که با سنگ مرجان و ساروج برپا شده است. این قلعه دو بارو داشته که در هر یک از چهار گوشه باروها برجی برآمده بوده است. درون قلعه، اتاق ها و انبارها و برکه ها و چاه هایی ساخته بودند که هنوز آثاری از آنها باقی مانده است. شیوه معماری قلعه و طرح برج و باروبندی آن همانند قلعه سازی ایران در دوره ساسانی است. پرتغالیان از برجهای دیده بانی قلعه که دیدگاهی فراگیرنده داشت، رفت و آمد کشتی های جنگی و تجاری را در آبهای خلیج فارس زیر نظر می گرفته اند. گفتنی است همزمان با پادشاهی محمد شاه قاجار، کوترال (شیخ عبدالرحمان) ، حاکم قشم و خانواده و بستگان او در این قلعه زندگی می کردند. از دیگر آثار تاریخی جزیره قشم، قلعه لافت، قلعه هرمز،قبرستان انگلیسی ها، کلات کشتار، تم سینتی (مقبره مقدس) چهل دختران، آب بندهای پی پشت و گوران، مسجد جامع قشم (با قدمتی قبل از دوره صفویه) ، برکه آب بی بی صوغیه مجموعه کولغان، مقبره شاه شهید و گورستان مقابل آن، بقعه شیخ برخ، مقبرهشیخ زین العباد،مقبره سیدان، مقبره شیخ آندر آبی، برج های دیده بانی، چاه های طلا .