نویسنده: میشل كندی
برگردان: زهرا جعفری
برگردان: زهرا جعفری
2 تا5 سالگی
در ابتدا فكر خوبی به نظر می‌رسد. شما و یك پدر یا مادر دیگر، فرزندانتان را برای بازی به یك پارك یا فرهنگسرا ببرید.
فكر می‌كنید: «خیلی عالی است»، «من با دوستم گپی می‌زنم و فرزندم هم كسی را پیدا می‌كند كه با او بازی كند.» ولی پس از چند دقیقه با هم بودن كودكان، واقعیت چهره خود را آشكار می‌سازد. برای كودك پیش‌دبستانی، بین دوستی و حسادت و خستگی و كج خلقی، مرز بسیار باریكی وجود دارد. آنها بدون دانستن علت این رفتارهای خود، آن چیزی را كه می‌خواهند، می‌خواهند... در این شرایط كتك‌كاری، به زور پس گرفتن اسباب‌بازی، حتی یكی دو بار گاز گرفتن و در پایان به گریه افتادن یكی از بچه‌ها، پیش می‌آید. شوهرم عادت داشت با پیش آمدن چنین وضعیتی، از دور سر بچه‌ها داد بزند: «از پس خنده آخر گریه‌ای است!» و این گفته حقیقت داشت. ولی برای پیشگیری از وقوع این حساذتها و عصبانیتهای بین دوستان و آرام كردن كودكان پس از وقوع، راهها و روشهایی وجود دارد.
حسن نیّت
اگر چه حسادت ممكن است در غیرمنتظره‌ترین لحظات ممكن در كودكان ظهور كند، آن را دلیل هر دعوا و نزاع بین كودكان ندانید. هر مشاجره‌ای را به طور مستقل بررسی و فرض كنید كودك مهاجم نیست و هدف ناخوشایندی نداشته است. مثلاً فرزند شما سرگرم بازی خودش بوده كه دوستش اسباب‌بازی‌اش را می‌قاپد. به جای اینكه فكر كنید این اسباب‌بازی حسادت كودك دیگر را برانگیخته است، اجازه دهید فرض كنیم آنها میخواستهاند با هم بازی كنند! پذیرفتن چنین دیدگاهی، در صبور بودن به شما و سایر مادران كمك می‌كند.نقش بازی كردن
چون معمولاً همراهی در غمها و بدبیاریهای همكلاسها برای كودكان آسان‌تر از شادی كردن برای موفقیتهایشان است، هنگام پیش آمدن چنین اوضاعی باید درباره حسادت و چگونگی كنترل كردن آن آموزشهایی به كودكان داده شود. یكی از روشها، تمرین نشان دادن واكنش به موفقیتها و شادیهای دیگران، از طریق نقش بازی كردن است. مثلاً، «تولد تو هفته پیش بود و تو یك خرس كوچولو خواسته بودی كه گیرت نیامد. ولی حالا فهمیده‌ای پدر و مادر دوستت برای تولد او یك خرس كوچولو برایش هدیه خریده‌اند و حالا دوستت خیلی خوشحال است، به او چه می‌گویی؟» درك وجود احساس حسادت در خود و اینكه این احساس می‌تواند در توانایی او نسبت به كمك به شادی دیگران خلل وارد نماید، اولین قدم برای رهایی از این وضعیت است.كوتاه كردن زمان بازی
برای كودكان تا حدود سه سالگی، یك ساعت وقت برای بازی كافی است. این زمان محدودیتی است كه اغلب كودكان پیش از آنكه خسته و بداخلاق و در نتیجه دچار احساس حسادت شوند، برای بازی مشترك با اسباب‌بازیهایشان با بقیه كودكان دارند. با بزرگتر شدن كودك و عادت بیشتر به بازی با سایر كودكان، بداخلاقی و حسادت ناشی از آن مدت طولانی‌تری نهفته باقی می‌ماند.زمان بند بازی
زمان و تاریخ بازی فرزندتان با دوستانش را برنامه‌ریزی كنید، چه قبل از خواب نیمروزی او باشد و چه پس از آن. ترجیح یك زمان بر دیگری، به سایر برنامه‌های شما بستگی دارد. اغلب كودكان هنگام بازی با سایر بچه‌ها، خود را بیش از زمان بازی انفراد ی خسته می‌كنند. اگر فرزند شما معمولاً حدود ساعت 2 بعد از ظهر چرتی می‌زند - بازی را برای وقت ناهار برنامه‌ریزی كنید. شادی و تفریح خوردن غذا با یك دوست همراه با گشت و گذار و دویدن در بیرون از خانه، باعث خواب آرام و راحت كودك می‌گردد. می‌توانید كودك را قبل از زمان بازی بخوابانید - كودكی كه خوب خوابیده باشد با انرژی بیشتری بازی می‌كند، احتمال كمتری وجود دارد كه حسادتش را سر دوستش خالی كند (و یا تا مرحله حمله كردن به او پیش برود!).با دقت كودكان را زیر نظر داشته باشید
با زیر نظر داشتن كودكان، معمولاً می‌توانید شروع ایجاد مشكل را در كودك تشخیص دهید. هنگام بازی، فرزندتان را به دقت مورد توجه قرار دهید تا بتواند اولین بارقه‌های حسادت را هنگام حمله به سمت ماشین دوستش ببیند. اگر بتوانید با تغییر مسیر مثبت توجه به سمت او بروید (مثلاً با در دست داشتن یك ماشین اسباب‌بازی مشابه)، می‌توانید از استرس و جریحه‌دار كردن احساسات كودك پیشگیری كنید.قلمرو خنثی و بی‌طرف
گاهی برای كودكان سخت است اجازه دهند فرد دیگری در اتاقشان با اسباب‌بازیهایشان بازی كند. بنابراین، به مادران دیگر پیشنهاد می‌كنم گاهگاهی در پارك یا محل مناسب دیگری برای كودكان، گرد هم آیند. در این حالت، محل مورد نظر به اندازه یكسان از آن هر یك از كودكان است و دیگر نیازی به تذكر مدام مادران به فرزندانشان برای بازی مشترك با اسباب‌بازیهای مورد علاقه‌شان با كودك دیگر، وجود ندارد.برنامه منظمی داشته باشید
برنامه و قرار منظمی برای بازی كودكان داشته باشید. بدین ترتیب، فرزند شما و نیز كودكی كه با او بازی می‌كند، به برنامه‌ریزی عادت می‌كنند و در نتیجه احتمال حسادت و عصبانیت كاهش می‌یابد.با دوستی و نزدیك شدن كودكان با یكدیگر، متوجه خواهید شد مثلاً در روز پنجشنبه فرزندتان به یاد خواهد داشت سارا خانه‌بازی را دوست دارد، در حالی كه كایل از هواپیما‌بازی خوشش می‌آید و كودكتان بر این اساس خودش را برای بازی آماده می‌كند.
از محل مناقشه دورش كنید
اغلب اوقات كافی است كودك را به مدت ده تا پانزده دقیقه از محل دعوا دور كنید تا دوباره كنترلش را به دست آورد. در صورت لجاجت، او را به تشریح زبانی احساساتش تشویق كنید. مثلاً به او بگویید «مثل اینكه عصبانی هستی» و با آرام شدن او، بگویید «حالا دیگر آرام شده‌ای، پس می‌توانیم دوباره پیش بقیه بچه‌ها برویم» در صورت عصبی و ناآرام بودن كودك، بازگشت به خانه بهترین راه حل است. بلافاصله از جمع خداحافظی كنید و البته به علت ترك گروه، در كودك احساس گناه ایجاد نكنید. فراموش نكنید، این كار برای او هم سخت است؛ ولی لازم است بداند برای یادگیری کنترل رفتارش و سود بردن از این یادگیری در كنارش هستید و به او كمك می‌كنید.بازیها را پشت سر هم برنامه‌ریزی نكنید
كودكانی كه از یك بازی جالب به برنامه دیگری پرتاب می‌شوند، بدون اینکه فرصت کافی برای تنها یک نوع بازی داشته باشند، زودتر خسته و عصبی می‌شوند و احتمال بروز رفتارهای حسادت‌آمیز - مثل قاپیدن اسباب‌بازی از دست یكدیگر، در آنها بیشتر می‌شود. هنگامی كه كودكان با مقداری اسباب‌بازی و تحت نظارت یك بزرگتر به بازی مشغولند، بهترین لذت و سرگرمی را خواهند داشت.آرام بنشینید
ویژگی و هدف بازی گروهی این است كه اجازه می‌دهد پدر و مادر هم استراحتی داشته باشند. پس سخت نگیرید و اجازه دهید بچه‌ها از بودن با یكدیگر لذت ببرند. بدون دخالت در بازی كودكان، مراقب آنها باشید. یكی از بهترین مهارتهایی كه من طی سالها آموخته‌ام، این است كه در ضمن آمادگی برای مواجهه با حادثه، در گوشه‌ای آرام بنشینم و قهوه بنوشم. با مراقبت از كودكان، كلید خنثی كردن خطر، رفتن سریع به سمت كودك مهاجم است كه احتمالاً دارد یك چوب پلاستیكی گلف را به سمت فرزند شما پرتاب می‌كند. سپس با گفتن اینكه «بهتر است بگذاری‌اش زمین» از انجام این كار پیشگیری و كودك مهاجم را خلع سلاح كنید و به جای خود برگردید. در صورتی كه كودك مهاجم فرزند خود شما نباشد، مادر او از آرامش شما تشكر خواهد كرد، چون شما هم از گریه كودك كتك خورده و هم از داد و فریاد و احیاناً گریه‌ی كودك مهاجم به علت تنبیه شدن، پیشگیری كرده‌اید.درباره «قواعد» بحث كنید
والدین باید قبل از پیش آمدن شرایط پیچیده بین بچه‌ها، روش حل و فصل آنها را مشخص كنند. اگر به علت دوستی با والدین دیگر، به تربیت فرزندان یكدیگر تمایل دارید، ابتدا نسبت به روش آن تصمیم بگیرید. برای «محل محروم‌سازی» با یكدیگر به توافق برسید و به یاد داشته باشید بعضی والدین، حتی در صورت تمایل صوری، از اینكه فرد دیگری فرزندشان را دعوا یا تنبیه كند، ناراحت و خشمگین می‌شوند. در چنین شرایطی و عدم اقدام مناسب از طرف پدر و مادر كودك دیگر، بهترین روش بیرون بردن فرزندتان از آن محل و شرایط خطرناك است.منبع مقاله :
كندی، میشل(1392)؛ حسادت، برگردان: زهرا جعفری، مشهد: به نشر انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم.
