مترجم: رزیتا ملکی‌زاده
منبع:راسخون
منبع:راسخون
با توجه به این که پتاسیم نقشی کلیدی در عملکردهای مختلف بدن دارد بسیار مهم است که اطمینان حاصل شود مقدار کافی از آن در بدن وجود داشته باشد. عوارض جانبی ناشی از پایین بودن میزان پتاسیم نشانه‌های هشدار دهنده‌ای از مشکلات مرتبط با سلامت بوده و از اینرو نبایستی نادیده گرفته شوند.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.
پتاسیم یکی از مهمترین مواد معدنی مورد نیاز بدن انسان است. و نقش مهمی در چندین عملکرد بدن از جمله عملکرد صحیح و روان دستگاه اسکلتی، قلب و کلیه ایفاء می‌کند. پتاسیم همراه با الکترولیتهای دیگری مانند منیزیم و سدیم، در بدن تولید الکتریسیته می‌کند. کمبود پتاسیم ناشی از مصرف کم و یا از دست رفتن بدون محدودیت آن در ابتدا به شکل برخی عوارض جانبی خود را نشان داده و چشم پوشی و نادیده گرفتن این عوارض در دراز مدت تنها وضعیت فرد را وخیم‌تر می‌سازد.
پتاسیم پایین (هیپوکالمی)
هیپوکالمی که همچنین به کمبود پتاسیم اشاره دارد، زمانی رخ می‌دهد که سطح پتاسیم در بدن به پایین‌تر از سطح مطلوب رسیده باشد. با وجود نادر بودن، اما احتمال ابتلاء فرد به هیپوکالمی ناشی از مصرف کم پتاسیم از طریق رژیم غذایی روزانه وجود دارد. در اکثر موارد، این عارضه زمانی بوجود می‌آید که مقدار زیادی پتاسیم از طریق ادرار یا استفراغ از دست رود. در عین حال، مواردی وجود دارد که در آن هیپوکالمی در نتیجه‌ی وابستگی فرد به داروهایی مانند آمفوتریسین، آنتاسید، کورتیکواستروئید، فلوکونازول و انسولین رخ می‌دهد؛ به طوریکه تمامی این داروها شناخته شده است که سطوح پتاسیم در بدن را کاهش می‌دهند. صرف نظر از علت اصلی آن، کمبود پتاسیم در بدن می‌تواند چندین عملکرد بدن را مختل ساخته و موجب بروز عوارضی شود که خطر جانی به همراه داشته و بایستی در اولین فرصت و به منظور جلوگیری از مرگ فرد تحت درمان قرار گیرند.عارضه‌ای که در آن سطوح بالای پتاسیم در خون وجود دارد تحت عنوان هیپرکالمی نامیده می‌شود، در حالی که عارضه‌ای که در آن سطح پتاسیم در جریان خون کمتر از مقدار مورد نیاز باشد را هیپوکالمی گویند. هر دو این عوارض می‌توانند به پیچیدگی و عوارض شدید منجر شوند در نتیجه اهمیت دارد اطمینان حاصل شود سطوح بهینه پتاسیم حفظ می‌شود. متخصصین سطح بهینه پتاسیم در جریان خون ما را از 5ر3 تا 3ر5 میلی اکی‌والان در لیتر تعیین کرده‌اند. حدود 2 درصد از مجموع پتاسیم موجود در بدن به جریان خون وارد می‌شود و کوچکترین اختلال در این میزان می‌تواند به شکل برخی عوارض جانبی مشهود در بدن خود را نشان دهد.
عوارض جانبی ناشی از پایین بودن پتاسیم
عوارض جانبی ناشی از پتاسیم پایین معمولاً به شکل علائم و نشانه‌های مختلف کمبود پتاسیم از جمله ضعف، نامنظمی ضربان قلب، اختلالات معده، و گرفتگی عضلانی مکرر خود را نشان می‌دهند. فرد همچنین دچار خستگی شدید، تشنگی مداوم، خشکی پوست و لرزهای مکرر خواهد شد. از آنجا که این نشانه‌های پایین بودن میزان پتاسیم اغلب با چندین اختلال دیگر مرتبط است، بیشتر اوقات این نشانه‌ها با سایر مشکلات مرتبط با سلامت که در نتیجه تأخیر در درمان است اشتباه تشخیص داده می‌شوند. در چنین شرایطی فرد مجبور است آزمایشات خاصی از جمله الکتروکاردیوگرام را به منظور تشخیص این بیماری انجام دهد.غیر از این علائم و نشانه‌ها، این عارضه همچنین موجب شروع سایر عوارض جانبی بر روی بدن شده که اکثر آنها به عملکردهای بدن که در آنها این ماده معدنی نقش کلیدی را بازی می‌کند، نسبت داده می‌شوند. عوارض جانبی ناشی از این وضعیت همچنین تهوع بی وقفه، همراه با استفراغ مکرر، اسهال و یبوست را شامل می‌شود. به طور مشابه، بی خوابی و سردرد مکرر از دیگر عوارض جانبی پتاسیم پایین بوده که بایستی مراقب آن باشید. از افرادی که با این مشکلات به نظر خفیف، به پزشک مراجعه می‌کنند اغلب خواسته می‌شود به عنوان قسمتی از تشخیص هیپوکالمی تحت آزمایش و الکتروکاردیوگرام قرار گیرند.
چنانچه عوارض جانبی اولیه ناشی از پتاسیم پایین نادیده گرفته شوند، سلامت فرد می‌تواند بیش از پیش به خطر افتاده و منجر به بروز مشکلات شدیدی در سلامت مانند حملات قلبی، کلسترول بالا، فشار خون پایین و غیره منجر شود. همچنین مشاهده شده است که سطوح پایین پتاسیم برای دوره زمانی طولانی منجر به صدمه دائمی به کلیه می‌شود. وارد نمودن مکملهای غذایی یکی از روشهای متعدد مقابله با این بیماری است، اما فرد بایستی حتماً پس از مشورت با پزشک و یا یک متخصص تغذیه اقدام به مصرف این مکملها نماید ـ این مکملها خود عوارض جانبی خاصی را به همراه دارند.
سطوح پایین پتاسیم: چه باید کرد؟
همانطور که پیش از این گفته شد، نبایستی به سادگی از این عارضه گذشت، و در صورت مشاهده هریک از علائم کمبود پتاسیم بهترین کار مشورت با پزشک است. در حالی که پزشک این وضعیت را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و روند درمانی را برای آن تجویز می‌نماید، کارهای ساده‌ای وجود دارد که در کنار درمان تجویزی توسط پزشک، بایستی به منظور مقابله با این عارضه انجام داد. در حالت ایده‌آل، فرد مبتلا به هیپوکالمی به منظور معکوس ساختن این عارضه و برگشت به حالت طبیعی بایستی یک رژیم غذایی سالم سرشار از پتاسیم را برگزیند. این بدان معنا است که مواد غذایی سرشار از پتاسیم مانند آوکادو، موز، لوبیا لیما، گوجه فرنگی، سرکه سیب، مرغ و ماهی سالمون را وارد رژیم غذایی خود سازد. چنانچه از هرگونه دارویی استفاده می‌نماید که با سطوح پتاسیم بدن تداخل ایجاد می‌کنند، بایستی به سرعت با پزشک خود مشورت کرده تا راه کاری برای آن تعیین شود.همانطور که سطوح بالای پتاسیم در خون می‌تواند به پیامدهای وخیمی بر روی سلامت فرد بیانجامد، حتی سطوح پایین پتاسیم نیز می‌تواند این عواقب شدید را به همراه داشته باشد. اهمیت دارد که با نشانه‌ها و علائم کمبود پتاسیم در اولین فرصت مقابله شود، به این دلیل که احتمال بالایی وجود دارد که این عارضه با گذشت زمان بدتر شود. کمبود پتاسیم یکی از نگرانی‌های مهم سلامتی در این دوره از مصرف غذاهای ناسالم یا جانک فود بوده و بایستی هرچه زودتر به طور صحیح با آن مقابله شود. چنانچه این کار انجام نشود، در تمام عملکردهای بدن که در آن پتاسیم نقشی کلید دارد، اختلال ایجاد شده و تأثیر شدیدی بر سلامت کلی خواهد گذاشت.
