مری داگلاس(قسمت دوم)
نویسنده :زهره انواری
مرور آثار :
تاثیر نظرات داگلاس در ایران:
رابطه آراء داگلاس با سایر نظریه پردازان انسان شناسی و دیگر رشته های علوم انسانی:
در میان پیشکسوتان انسان شناسی بریتانیا، تعداد کمی از آنان مانند داگلاس بر رشته های دیگری فراتر از انسان شناسی تاثیر گذاشته اند. او از جمله کسانی است که بر ادبیات حوزه های مختلفی از جمله دین، علوم سیاسی، تحلیل خطر، تغذیه، نظریه های سازمانی و علوم اجتماعی تاثیر گذار بوده است.از یک طرف نزدیکی اندیشه های داگلاس به دورکیم در زمینه همبستگی اجتماعی و از طرف دیگر، نوع تقسیم بندی انواع فرهنگ او در قالب شبکه/ گروه که در نهایت گونه شناسی انواع حکومت های سیاسی را ایجاد کرده و منجر به شکل گیری انواع فرهنگ شده، نظریات او را به کارکردگرایی ساختاری بسیار شبیه ساخته است. به عنوان مثال ساختارگرایانی مانند پارسونز نیز برای توضیح نظریه خود از نوعی تقسیم بندی شبیه به داگلاس استفاده کرده اند. پارسونز نیز گرایش به تاکید بر ساختارهای جامعه و روابطشان با یکدیگر داشت. او نیز معتقد بود ساختارها از یکدیگر پشتیبانی می کنند و گرایش به سوی یک توازن پویا دارند. همانطور که داگلاس برای توضیح نظام ساختاری فرهنگ های گوناگون (انواع پاکی و ناپاکی) از مفاهیم نظم و بی نظمی استفاده کرده است، پارسونز نیز بر چگونگی حفظ نظم در میان عناصر گوناگون جامعه تاکید دارد و از نظر او دگرگونی یک فرایند سامانمند است. از این رو شاید بتوان داگلاس را در نظام تقسیم بندی بین مکاتب جامعه شناسی به کارکردگرایی ساختاری شبیه دانست.از سویی دیگر در جایی از نظریه داگلاس که به توضیح انواع فرهنگ می پردازد و طیفی از شبکه قوی به شبکه ضعیف ترسیم می کند، نظریه اش به کنش متقابل نمادین مید شبیه می شود. زیرا داگلاس نیز مانند مید برای توضیح جامعه مورد نظرش از روابط افراد با یکدیگر در یک مجموعه پیچیده از قوانین استفاده کرده است. مید مانند داگلاس به نمادها معتقد است و از نظر او برای آن که زندگی اجتماعی وجود پیدا کند، باید کنشگران نمادهای معنی دار مشترکی داشته باشند زیرا این نمادها فراگرد تفکر و عمل کردن و کنش متقابل را آسان می سازد. از نظر مید معنی نه از ذهن بلکه از موقعیت اجتماعی بر می خیزد و یک عمل در صورتی معنی می یابد که نمادهای معنی دار که توسط کنشگران ساخته شده است، تشخیص داده شود و تبدیل به پدیده ای آگاهانه گردد. به عقیده مید «آگاهی پدیده ای کارکردی است نه ذاتی» و فراگردهای ذهنی را باید در جهان اجتماعی بررسی کرد و ذهن را باید در رابطه میان کنشگر و موقعیت و به میانجی یک رشته نمادها در نظر گرفت. نویسنده‌های «فرهنگ سیاسی» نیز از مدل «انواع فرهنگ» داگلاس برای توضیح دموکراسی پلورال بهره برده و گفته‌اند که معنای پلورالیسم فرهنگی، وجودِ بیش از یک فرهنگ سیاسی در یک کشور است. آسا برگر ـ پژوهش‌گر رسانه ـ پیش‌نهاد می‌کند که هرچند این چهار شیوه (یا فرهنگ سیاسی) با خشونتی قابلِ بحث، انسان‌ها را در چهار ظرفِ نامنعطف می‌ریزد؛ ولی، می‌توان از آن ذائقه های متفاوت مخاطبانِ رسانه‌ها را استخراج کرد. احتمالاً آثار و تولیداتِ فرهنگی متناسب با ذائقه‌ی این چهار گروه ساخته می‌شوند. مثلاً ـ به شوخی و جدّی ـ می‌توان حدس زد که تقدیرگراها، داستان‌های عشقی مرسوم و متداول را می‌خوانند؛ به اخبار محلّی علاقه‌مندند و فرضاً آهنگ‌هایی را گوش می‌کنند که شعار می‌دهند «بی‌خیال!» و از فروشگاه‌های حراجی، لباس‌های ارزان‌قیمت می‌خردند. در عوض، آنها که فرهنگِ سیاسی‌شان، سلسله‌مراتبی‌ست، به کتاب‌های تاریخی علاقه‌مندند؛ «رازِ بقا» نگاه می‌کنند و آهنگ‌های مورد علاقه‌شان آوازهای ناسیونالیستی‌ست و معتقدند که همه باید لباسِ فرم سطحِ خودشان را بپوشند و ... .شاید بتوان گفت پژوهش بوردیو درباره‌ی شاخص‌هایی مثل نوشیدنی، ورزش، موسیقی و بازی و ربطشان با موقعیّت فرد از منظر نسبت سرمایه‌ی اقتصادی و فرهنگی به سرمایه‌ی کل که در آن، گرایش سیاسی فرد هم لحاظ شده است نزدیکترین پژوهش به این نوع طبقه بندی است داگلاس شاگرد ایوانز پریچارد کارکردگرایی است که خود شاگرد مالینوفسکی بوده است. مالینوفسکی و رادکلیف براون بنیان گذاران انسان شناسی در بریتانیا هستند. به علت گرایش رادکلیف براون به جامعه، انسان شناسی بریتانیا بر مفهوم جامعه در مقابل مفهوم فرهنگ تاکید بیشتری داشت. اما رویکرد انسان شناسان نسل دوم بریتانیا از جمله ایوانز پریچارد، مایر فورتس و ادموند لیچ با تصحیح رویکردهای رادکلیف براون از جمله اولویت دادن دوباره به مفهوم فرهنگ در برابر جامعه و کنارگذاشتن الگوبرداری از واقعیت طبیعی در انسان شناسی، باعث ایجاد افق های جدیدی در نسل سوم انسان شناسی بریتانیا گردید و مکاتبی چون انسان شناسی تفسیری و نمادین به وجود آمدند.داگلاس را می توان به عنوان نسل سوم انسانشناسی بریتانیا قلمداد کرد و همانطور که قبلا نیز اشاره شد در تقسیم بندی مکاتب انسان شناسی نظریات داگلاس به علت اینکه نماد نقش محوری را برای بیان رفتار ها و عملکردها به عهده دارد، جزء انسان شناسی نمادین محسوب می شود. داگلاس در کنار گیرتز و ترنر جزء انسان شناسان نمادین مطرح است. او نقطه مقابل ماروین هاریس در ماتریالیسم فرهنگی قرار می گیرد زیرا داگلاس رفتارهای انسانی را ناشی از ذات آنان نمی داند بلکه عقیده دارد انسان با قرار گرفتن در یک محیط فرهنگی و با آموزش توسط فرهنگ جامعه اش یاد می گیرد که چگونه رفتار کند، غذا بخورد، از چه بویی متنفر باشد یا از کدام مزه لذت ببرد. او این زاویه دید را که معتقد است انسان ها با احساس تنفر به دنیا دنیا می آیند را رد می کند و با اینکه دیدگاه بیولوژیستی را تا حدی می پذیرد ولی آن را برای بقاء انسان کافی نمی داند و می گوید تئوری های بیولوژیکی بعضی از تنفرها را توضیح می دهند نه همه آن ها را. به عنوان مثال در تقسیم بندی غذا به قابل خوردن و غیر قابل خوردن در فرهنگ های مختلف در حالیکه هاریس این نوع طبقه بندی را ناشی از انطباق انسان با محیط مادی که در آن زندگی می کند می داند، داگلاس این طبقه بندی را ناشی از تفاوت فرهنگ ها و نوع آموزش در آن فرهنگ قلمداد می کند رویکرد داگلاس نسبت به دین در فرهنگ های مختلف و جستجوی او که در پی یافتن دلایل شکل گیری تابوها و بررسی ترس و هراس ناشی از خاصیت تابویی شدن و خروج از مرزهای تعریف شده در هر فرهنگ است، نظرات او را به انسان شناسی دینی شبیه می سازد. داگلاس دین را در قالب مناسک بررسی می کند و به طبقه بندی پدیده ها به شایسته و غیر شایسته می پردازد. داگلاس تابویی شدن پدیده ها را ناشی از خروج آن پدیده از وضعیت عادی و ایجاد یک بی نظمی در نظام یک فرهنگ می داند که برای بازگشت به نظم مجدد از مناسک استفاده می شود. در واقع نگاه او نیز به دین مانند دورکیم کارکردی است که این کارکرد در عقاید او از طریق مناسک انجام می شود. مناسک ترس و هراس ایجاد شده در جامعه را به آرامش ناشی از بازگشت نظم به آن جامعه تبدیل می کند. همان آرامش و امنیتی که دورکیم نیز آن را جزء کارکردهای دین در جامعه محسوب کرده است.
تاثیر نظریات مری داگلاس در حوزه های نظری و میدانی انسان شناسی:
مری داگلاس از جمله انسانشناسانی محسوب می شود که تاثیر به سزایی بر انسان شناسی معاصر گذاشته است. او جزء انسان شناسانی است که علاوه بر کار میدانی و اتنوگرافی اقوام ابتدایی به انسان شناسی جوامع صنعتی و مدرن از جمله آمریکا نیز پرداخته است. و به همین دلیل می توان او را از جمله کسانی دانست که باعث ایجاد تغییر در تعریف اولیه انسان شناسی که حوزه مطالعه آن را در میان اقوام ابتدایی می داند، شمرد. او بعد از کار میدانی در زئیر در میان قوم له له، به موضوع مقایسه زندگی اجتماعی مشتاق شده و به تدریج به یک انسان شناس جوامع صنعتی مدرن تبدیل شد.داگلاس در کارهایش به این مسئله تکیه می کند که تمایزی بین جوامع اولیه و مدرن وجود ندارد. او معتقد بود،گرچه الگوهای فرهنگی بین جوامع مختلف می توانند کاملا متفاوت باشند اما برخی فرایند های اجتماعی در همه جوامع شبیه به هم عمل می کنند. محور اصلی کارهای داگلاس تلاش در این جهت است که دلایل این تفاوت ها و شباهت ها را به خصوص در سطح عقاید مشخص کند.داگلاس اثبات کرد که می توان با دیدی انسان شناسانه به تحلیل مسائل به ظاهر پیش پاافتاده در زندگی روزمره انسان معاصر در همه جوامع با فرهنگ های مختلف پرداخت. مسائلی مانند پاکی و خطر و چگونگی تابویی شدن آن ها در یک فرهنگ، شیوه های مصرف در زندگی روزمره، مطرح کردن انقلاب الکترونیکی و تاثیر آن بر تقسیم کار در جوامع صنعتی و ... از جمله این مواردند که توسط داگلاس به شکل خلاقانه ای کشف شده و مورد بررسی قرار گرفته است.نظریات داگلاس را می توان در تقابل با نظریات انسان شناسانی چون ماروین هاریس قرار داد. او از جمله منتقدان ماتریالیسم فرهنگی است. او با ربط دادن همه مسائل به این نظریه که همه رفتارها ناشی از ذات انسان و سیستم بیولوژیک اوست، مخالف است و در مقاله ای با بررسی تنفر در انسان در جوامع مختلف به این نتیجه می رسد که «تئوری های بیولوژیک بعضی از تنفرها را توضیح می دهند نه همه آن ها را». او همچنین در جایی دیگر با بررسی طبقه بندی انواع غذا به قابل خوردن و غیر قابل خوردن در فرهنگ ها و ادیان مختلف این امر را کاملا آموختنی در چارچوب قوانین اجتماعی هر جامعه می داند، برعکس ماروین هاریس که این تقسیم بندی را کاملا ناشی از نوعی انطباق انسان با محیط اطرافش قلمداد می کند. تاثیرات مری داگلاس در حوزه انسان شناسی را می توان به سان تاثیرات امیل دورکیم در حوزه جامعه شناسی تلقی کرد. او مانند امیل دورکیم که از او تاثیر به سزایی در کارهایش گرفته است، سعی بر جدایی تحلیل های انسان شناسانه از روانشناسی کرده و معتقد بود که تقلیل دادن مسائل که در ساختار اجتماعی یک جامعه و تحت تاثیر یک فرهنگ طی مراحل رشد و تربیت شکل می گیرند، به روان فرد و تعمیم آن به تمام جامعه کاری اشتباه است و نتیجه ای در بر نخواهد داشت. در عین حال نظریات او تاثیر به سزایی بر روانشناسی داشته و مورد استفاده قرار می گیرد. حوزه کار مری داگلاس بسیار وسیع و پراکنده است (اقتصاد، سیاست، دین، تغذیه و ...) به طوریکه از سوی بعضی منتقدان مورد نقد قرار گرفته است. اما اکثرا او را در زمره انسان شناسی نمادین و دینی قرار می دهند زیرا بحث های او در حوزه های مختلف حول محور نمادها و سمبل ها تحلیل می شوند. زاویه دید داگلاس که همه چیز را به شکل نمادین تفسیر می کند، رویکرد جدیدی در انسان شناسی ایجاد کرده به طوریکه در طبقه بندی نظریه پردازان در کنار انسان شناسانی چون ویکتور ترنر و کلیفورد گیرتز قرار می گیرد. او با تکیه بر جنبه نمادین معانی در زندگی اجتماعی به بررسی چگونگی معنا بخشی به زندگی و بیان آن با نمادهای فرهنگی می پردازد.او معتقد است که انسان ها برای حفظ جامعه شان به طور فعال در زندگی اجتماعی شان معنا خلق می کنند. با تحلیل این معانی داگلاس تلاش می کند تا الگویی جهانشمول برای نمادها ارئه کند. داگلاس در تحلیل هایش را جع به دین نیز از راه نمادها وارد می شود از این رو باعث ایجاد منظری جدید در حوزه انسان شناسی دینی شده است. دین از نظر داگلاس در مناسک متبلور می شود. از نظر او هر نوع گرایش به دین در جامعه در ارتباط با ساختار و شرایط اجتماعی قرار دارد که این ساختار و شرایط اجتماعی در نمادگرایی و مناسک بروز پیدا می کند امر مقدس و غیر مقدس در دیدگاه داگلاس در جامعه شکل می گیرد به طوریکه باعث تقسیم بندی پدیده ها به دو دسته پاک و ناپاک می شود و خروج از این نظام ایجاد ترس و هراس می کند. کارکرد مناسک در جوامع بازگرداندن نظم و آرامش به آن جامعه است.
نتیجه گیری:
داگلاس را می توان جزء انسان شناسان جوامع مدرن محسوب کرد. داگلاس، جوامع مدرن و صنعتی را در چارچوب فکری و نظری خود بررسی کرده و ایده های نوی را در این زمینه ارائه داده است. او از دیدگاه انسان شناسی به مسائل، مشکلات جوامع مدرن ( ایدز، انقلاب الکترونیک، تروریسم و ...) می نگرد و با چارچوب فکری خود که بر محور نمادها استوار است آن ها را خلاقانه بررسی می کند. رویکرد او دریچه وسیعی از مسائل جدید که انسان های عصر مدرن با آن درگیرند را به روی علم انسان شناسی باز کرده است که با آن می توان فرهنگ های جدید و متنوعی که به خاطر تغییر جوامع ایجاد شده یا تغییری که در مناسک ایجاد گردیده و مناسک جدیدی که به وجود آمده و ... را بررسی نمود. همچنین تغییر رویکرد دینی افراد در عصر جدید و کلا مقوله دین را نیز می توان با نگاهی متفاوت از دیگران و طبق نظریات داگلاس بررسی نمود.داگلاس از جمله انسان شناسانی است که در ایران بسیار ناشناخته مانده و اندیشه های او هنوز در محافل علمی به اندازه دیگران مطرح نشده است. برای مطرح شدن نظرات داگلاس و استفاده از نظرات و عقاید او ابتدا باید کتب و مقالات او به فارسی ترجمه شود تا بتوان انتظار نقد و تحلیل او را در محافل علمی ایران را داشت.
کتاب شناسی
Ouvrages de Mary Douglas:
Douglas, Mary. - 1954. - "The Lele of the Kasai", in: Daryll Forde (éd.), African worlds : studies in the cosmological ideas and social values of African peoples, p. 1-26. - London : Oxford University Press
Douglas, Mary. - 1955. - "Social and religious symbolism of the Lele", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 9-26. - Paru dans: Zaïre, 9 avril 1955
Douglas, Mary. - 1956. - "Primitive economics" / Daryll Forde and Mary Douglas, in: Man, culture, and society / ed. by Harry L. Shapiro. - [30th printing]. - New York : Oxford University Press, 1966. - P. 330-344. - Egalement paru dans: Tribal and peasant economies : readings in economic anthropology / ed. by George Dalton. - Garden City N.Y. : The Natural History Press, 1967. - P. 14-28. - Date de la 1e parution: 1956
Douglas, Mary. - 1957. - "Animals in Lele religious symbolism", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 27-46. - Paru dans Africa (London) 1957, vol. 27(1)
Douglas, Mary. - 1958. - Raffia cloth distribution in the Lele economy / Mary Douglas. - Indianapolis : Bobbs-Merrill, [1958] Reprint de: Africa (London). - 1958, vol. 28, no 2, p. 109-122. - Repris dans: Tribal and peasant economies : readings in economic anthropology / ed. by George Dalton. - Garden City N.Y. : The Natural History Press, 1967. - P. 103-122. - Et dans: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 38-56
Douglas, Mary. - 1962. - "Lele economy compared with the Bushong : a study of economic backwardness", in: Markets in Africa / ed. by Paul Bohannan and George Dalton. - Evanston : Northwestern University Press, 1968. - P. 211-233. - Repris dans: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 148-173
Douglas, Mary. - 1963. - "The meaning of myth", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 153-172. - Paru dans: The structural study of myth and totemism / ed. by Edmund Leach. - London : Tavistock publ., 1968. - Texte d'une communication de 1963
Douglas, Mary. - 1966. - "Population control in primitive groups", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 135-147. - Conférence du 8 janvier 1966 à l'Annual meeting de l'Association of British Zoologists
Douglas, Mary. - 1966. - "The contempt of ritual", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 34-38. - Paru précédemment dans: New Society, 31 mars 1966
Douglas, Mary. - 1966. - Purity and danger : an analysis of the concepts of pollution and taboo / Mary Douglas. - London : Routledge & Kegan Paul, 1970
Douglas, Mary. - 1966. - De la souillure : essai sur les notions de pollution et de tabou / Mary Douglas ; trad. de l'anglais par Anne Guérin ; préf. de Luc de Heusch. - Paris : F. Maspéro, 1971. - Trad. de: Purity and danger : an analysis of the concepts of pollution and taboo
Douglas, Mary. - 1967. - "If the Dogon...". - Cahiers d'études africaines. - Paris. - 1967, t. 7, no 4 = no 28, p. 659-672. - Repris dans: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 124-141
Douglas, Mary. - 1967. - "Primitive rationing", in: Themes in economic anthropology : [originated in a conference on economic anthropology at Oxford in June 1965] / ed. by Raymond Firth. - London ; New York [etc.] : Tavistock, 1967. - P. 119-147. - Repris dans: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 57-81
Douglas, Mary. - 1968. - "Couvade and menstruation : the relevance of tribal studies", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 60-72. - Paru dans: Journal of psychosomatic research 1968, vol. 12(1)
Douglas, Mary. - 1968. - "Jokes", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 90-114. - Paru sous le titre: "The social control of cognition : some factors in joke perception" dans: Man (London) 1968, vol. 3(3)
Douglas, Mary. - 1968. - "Pollution", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 47-59. - Paru précédemment dans International Encyclopedia of the social sciences, 1968, vol 12, p. 336-342
Douglas, Mary. - 1968. - "The social control of cognition : some factors in joke perception". - Man (London) 1968, vol. 3, p. 361-376
Douglas, Mary. - 1969. - Man in Africa / ed. by Mary Douglas and Phyllis M. Kaberry. - London ; New York [etc.] : Tavistock publications, 1969
Douglas, Mary. - 1969. - "Is matriliny doomed in Africa?", in: Man in Africa / ed. by Mary Douglas and Phyllis M. Kaberry. - London ; New York [etc.] : Tavistock publications, 1969. - P. 121-135
Douglas, Mary. - 1970. - Natural symbols : explorations in cosmology / Mary Douglas. - Harmondsworth : Penguin Books, 1978
Douglas, Mary. - 1970. - Witchcraft : confessions [and] accusations / ed. by Mary Douglas. - London : New York [etc.] : Tavistock Publ., 1970
Douglas, Mary. - 1970. - "Heathen darkness", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 73-82. - Paru précédemment, sous le titre "Heathen darkness, modern piety" dans New society 1970, vol. 12
Douglas, Mary. - 1970. - "Thirty years after "Witchcraft, oracles and magie", in: Witchcraft : confessions [and] accusations / ed. by Mary Douglas. - London : New York [etc.] : Tavistock Publ., 1970. - P. XIII-XXVIII
Douglas, Mary. - 1971. - "Do dogs laugh? : a cross-cultural approach to body symbolism", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 83-89. - Paru précédemment dans: Journal of psychosomatic research 1971, vol. 15
Douglas, Mary. - 1971. - "In the nature of things", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 210-229. - Leçon inaugurale, University College, 1971
Douglas, Mary. - 1972. - "Deciphering a meal", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 249-275. - Paru dans: Daedalus 1972
Douglas, Mary. - 1972. - "Louis Dumont's structural analysis", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 181-192. - Introd. à l'éd. de 1972 (Paladin) de Homo hierarchicus de Louis Dumont
Douglas, Mary. - 1972. - "Symbolic orders in the use of domestic space", in: Man, settlement and urbanism / ed. by Peter J. Ucko [et al.]. - London : Duckworth, 1972. - P. 513-521
Douglas, Mary. - 1973. - "Food studied as a system of communication", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 82-104. - Report to the Dept of Health and social security, November 1973
Douglas, Mary. - 1973. - "The authenticity of Castaneda", in: Implicit meanings / Mary Douglas. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1979. - P. 193-200. - Paru sous le titre "Torn between two realities" dans: The Times higher education supplement, 15 juin 1973
Douglas, Mary. - 1973. - "The exclusion of economics", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 174-182. - Paru précédemment dans: The Times Literary Supplement 1 July 1973, p. 781-782
Douglas, Mary. - 1973. - Rules and meanings : the anthropology of everyday knowledge : selected readings / ed. by Mary Douglas. - Harmondsworth : Penguin Books, 1977
Douglas, Mary. - 1974. - "Food as an art form", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 105-113. - Conference au Royal anthropological Institute, 30 mai 1974
Douglas, Mary. - 1974. - "Taking the biscuit : the structure of British meals" / Mary Douglas and Michael Nicod. - New society. - 1974, nº 637, p. 744-747
Douglas, Mary. - 1975. - Implicit meanings : essays in anthropology / Mary Douglas. - London ; Boston : Routledge & Kegan Paul, 1975
Douglas, Mary. - 1976. - "Goods as a system of communication", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 16-33. - Paru précédemment sous le titre: "Relative poverty - relative communication", dans: Traditions of social policy : essays in honour of Violet Butler / ed. A.H. Halsey. - Oxford : Basil Blackwell, 1976. - P. 197-215
Douglas, Mary. - 1977. - "The food art exhibition", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 113-116. - Extrait d'un catalogue d'exposition, Cambridge, juillet 1977
Douglas, Mary. - 1977. - "Food is not feed". - Introd. de: The anthropologists' cookbook / ed. by Jessica Kuper. - London [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1977. - P. 1-7. - Repris dans: In the active voice / Mary Douglas. - Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 117-124
Douglas, Mary. - 1978. - "Judgments on James Frazer", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 272-291. - Paru dans: Daedalus, Fall 1978, p. 159-164
Douglas, Mary. - 1978. - Cultural bias / by Mary Douglas. - London : Royal Anthropological Institute, 1978
Douglas, Mary. - 1979. - "Commission on the anthropology of food : statement on its history and current objectives" / Mary Douglas, Ravindra S. Khare. - Social science information. - London. - Vol. 18(1979), p. 903-913
1982. - P. 1- Douglas, Mary. - 1979. - "Passive voices theories in religious sociology", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 15. - Paru dans: Review of religious research 1979, vol. 21(1), p. 51-61
Douglas, Mary. - 1979. - The world of goods / Mary Douglas and Baron Isherwood. - New York : Basic Books, cop. 1979
Douglas, Mary. - 1980. - "Maurice Halbwachs, 1877-1945", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 255-271. - Paru comme introduction à: Collective memory / Maurice Halbwachs. - New York : Harper and Row, 1980
Douglas, Mary. - 1980. - "The debate on the Holy : review of "The making of late Antiquity" by Peter Brown", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 292-297. - Paru précédemment dans: Religious studies review April 1980, vol. 6, no 2, p. p. 96-99
Douglas, Mary. - 1980. - Evans-Pritchard / Mary Douglas. - Sussex : The Harvester Press, 1980
Douglas, Mary. - 1981. - "Food and culture : measuring the intricacy of rule systems" / Mary Douglas, Jonathan Gross. - Social science information. - London. - Vol. 20(1981), no 1, p. 1-35
Douglas, Mary. - 1981. - "Good taste : review of Pierre Bourdieu, "La distinction"", in: In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982. - P. 125-134. - A paru précédemment dans: Times Literary supplement, 13 février 1981, p. 163-169
Douglas, Mary. - 1982. - Essays in the sociology of perception / ed. by Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982
Douglas, Mary. - 1982. - In the active voice / Mary Douglas. - London ; Boston [etc.] : Routledge and Kegan Paul, 1982
Douglas, Mary. - 1982. - Risk and culture : an essay on the selection of technical and environmental dangers / Mary Douglas and Aaron Wildavski. - Berkeley ; Los Angeles : Univ. of California Press, cop. 1982
Douglas, Mary. - 1983. - "How identity problems disappear", In: Identity: personal and socio-cultural : a symposium / ed. by Anita Jacobson-Widding. - Stockholm : Almqvist and Wiksell ; New Jersey : Atlantic Highlands, 1983. - P. 35-46
Douglas, Mary. - 1983. - Religion and America : spiritual life in a secular age / Mary Douglas, Steven Tipton, eds. ; introd. by Robert N. Bellah. - Boston Mass. : Beacon Press, cop. 1983
Douglas, Mary. - 1984. - Food in the social order : studies of food and festivities in three American communities / Mary Douglas, ed. - New York : Russell Sage Foundation, cop. 1984
Douglas, Mary. - 1984. - "Standard social uses of food : introduction", In: Food in the social order. - 1984, p. 1-39
Douglas, Mary. - 1985. - Risk acceptability according to the social sciences / by Mary Douglas. - New York : Russell Sage Foundation, cop. 1985
Douglas, Mary. - 1986. - "Lita Osmundsen and the Wenner-Gren Foundation : an appreciation". - Current anthropology. - Chicago. - 1986, vol. 27, p. 521-525
Douglas, Mary. - 1987. - How institutions think / Mary Douglas. - London : Routledge and L. Kegan Paul, 1987
Douglas, Mary. - 1987. - Ainsi pensent les institutions / Mary Douglas ; préf. de Georges Balandier ; trad. d'Anne Abeillé. - [Paris] : Usher, 1989. - Trad. de: How institutions think
Douglas, Mary. - 1987. - Comment pensent les institutions ; suivi de La connaissance de soi ; et Il n'y a pas de don gratuit / Mary Douglas ; [préf. de George Balandier] ; [trad. d'Anne Abeillé révisée]. - Paris : La Découverte : M.A.U.S.S., 1999. - Trad. de: How institutions think
Douglas, Mary. - 1988. - Constructive drinking : perspectives on drink from anthropology / ed. by Mary Douglas. - Cambridge ; New York [etc.] : Cambridge University Press ; Paris : Ed. de la Maison des sciences de l'homme, 1988
Douglas, Mary. - 1989. - "Il n'y a pas de don gratuit : introduction à l'édition anglaise de l'"Essai sur le don" de Marcel Mauss". - La revue du MAUSS. - Paris. - 1989, nº 4, p. 99-115. - Repris dans: Comment pensent les institutions / Mary Douglas . - Paris : La Découverte : M.A.U.S.S., 1999
Douglas, Mary. - 1990. - "Analyser le boire : une perspective anthropologique spécifique". - Cahiers de sociologie économique et culturelle. Ethnopsychologie. - Le Havre. - No 14, décembre 1990, p. 63-77
Douglas, Mary. - 1990. - "La connaissance de soi". - La revue du MAUSS. - Paris. - 1990, nº 8, p. 125-136. - Repris dans: Comment pensent les institutions / Mary Douglas . - Paris : La Découverte : M.A.U.S.S., 1999
Douglas, Mary. - 1990. - "Le corps cosmique". - Revue internationale des sciences sociales. - Paris. - Vol. 42, no 3 = 125, 1990, p. 439-443
Douglas, Mary. - 1991. - "Witchcraft and leprosy : two strategies of exclusion". - Man (London) 1991, vol. 26, p. 723-736
Douglas, Mary. - 1992. - How classification works : Nelson Goodman among the social sciences / ed. by Mary Douglas and David Hull. - Edinburgh : Edinburgh Univ. Press, cop. 1992
Douglas, Mary. - 1992. - Risk and blame : essays in cultural theory / Mary Douglas. - London ; New York : Routledge, 1992
Douglas, Mary. - 1993. - "Balaam's place in the Book of Numbers". - Man. - London. - 1993, vol. 28, nr. 3, p. 411-430
Douglas, Mary. - 1993. - In the wilderness : the doctrine of defilement in the Book of Numbers / Mary Douglas. - Sheffield : JSOT Press, cop. 1993
Douglas, Mary. - 1995. - "Conversazioni con Mary Douglas, tra antropologia sociale, filosofia e studi biblici" / a cura di Andrea Borsari. - Ossimori. - Siena. - 1995, nº 7, p. 124-133
Douglas, Mary. - 1995. - "The cloud god and the shadow self". - Social anthropology. - Cambridge. - 1995, vol. 3, part 2, p. 83-94
Douglas, Mary. - 1996. - Thought styles : critical essays on good taste / Mary Douglas. - London : Sage, 1996
Douglas, Mary. - 1998. - "La pureté du corps". - Terrain : carnets du patrimoine ethnologique. - Paris. - 1998, n° 31, p. 5-12
Douglas, Mary. - 1998. - Missing persons : a critique of the social sciences / Mary Douglas and Steven Ney. - Berkeley ; Los Angeles [etc.] : Univ. of California Press ; New York : Russel Sage Foundation, cop. 1998
Douglas, Mary. - 1999. - Leviticus as literature / Mary Douglas. - London : Oxford Univ. Press 1999
________________________________________
Documents sur Mary Douglas:
Boholm, Åsa. - "Risk perception and social anthropology : critique of cultural theory". - Ethnos. - Stockholm. - 1996, vol. 61, no. 1/2, p. 64-84
Douglas, Mary. - "Conversazioni con Mary Douglas, tra antropologia sociale, filosofia e studi biblici" / a cura di Andrea Borsari. - Ossimori. - Siena. - 1995, nº 7, p. 124-133
Fardon, Richard. - "The faithful disciple : on Mary Douglas and Durkheim". - Anthropology today. - London. - 1987, vol. 3, nr. 5, p. 4-6
Fardon, Richard. - Mary Douglas : an intellectual biography / Richard Fardon. - London ; New York : Routledge, 1999. - XX, 315 p. : portr., ill. ; 24 cm
Heap, Shaun Hargreaves (éd.). - Understanding the enterprise culture : themes in the work of Mary Douglas / ed. by Shaun Hargreaves Heap and Angus Ross. - Edinburgh : Edinburgh University Press, 1992. - 227 p. ; 23 cm
Lalonde, Marc P. - "Deciphering a meal again, or the anthropology of taste". - Social science information. - London. - Vol. 31(1992), p. 69-86
Moore, Jerry. - "Mary Douglas : symbols and structures, pollution and purity", in: Visions of culture : an introduction to anthropological theories and theorists / Jerry D. Moore. - Walnut Creek Calif. ; London [etc.] : AltaMira Press, 1997. - P. 248-260
Passariello, Phyllis. - "Anomalies, analogies and sacred profanities : Mary Douglas on food and culture, 1957-1989". - Food and foodways. - 1990, vol.4, p. 53-71
Wuthnow, Peter. - Cultural analysis : the work of Peter L. Berger, Mary Douglas, Michel Foucault, and Jürgen Habermas / Robert Wuthnow...[et al.]. - Boston ; London [etc.] : Routledge & Kegan Paul, 1984. - VIII, 273 p. ; 23 cm
________________________________________
Ressources électroniques:
http://www.english.uiuc.edu/klein/_disc11/0000004b.htm
http://vicu.utoronto.ca/library/new_acqu/emmanuel/douglas.htm
http://www.upenn.edu/commencement/event/honbio.html#Mary Douglas ou http://www.upenn.edu/almanac/v46/n27/background.html#m
http://www.abdn.ac.uk/sociology/lecture13.htm
________________________________________
Autres références:
Anthropology and comparative religion by Mary Douglas and Edmund F. Perry. - Paru dans Theology today 1985, vol. 41, no 4
The contribution of anthropology: a response to Mary Douglas and Edmund Perry by Jacob Neusner. - Paru dans Theology today 1985, vol. 41, no 4
Lois alimentaires et pureté corporelle dans le Lévitique: l'approche de Mary Douglas et sa réception par Jacob Milgrom par Jean Duhaime. - Paru dans Religiologiques, 17 (printemps 1998) Nourriture et sacré (p. 19-35)
Michael Strangelove's Ph.D Dissertation - University of Ottawa, 1998 Redefining the limits to thought within media culture: collective memory, cyberspace and the subversion of mass media. Chapter Two: The role of pollution beliefs within definitional control
Assimilation and digestion: an anthropology of kashrut in postmodern America by Eleni Zatz Litt
Making a meal in the new Millennium by Colin Sheringham
A symbolic approach to Mark 7 by Jerome H. Neyrey
Maigret's Paris, conserved and distilled by Lisa Anne Gurr, in: Constructive Drinking: Perspectives on Drink from Anthropology, Edited by Mary Douglas. Chapter 12, pp. 220-236. Cambridge: © Cambridge University Press, 1987
منابع انگلیسی:
- Ardener, Edwin, (Mar., 1967), Purity and danger: An analysis of Pullution and Taboo by Mary Douglas, Man, new Series, Vol. 2, No. 1. P. 139.
- Almanac, 2000, Mary Douglas's Background , Vol. 46, No. 27, April 4, In www.upenn.edu
- Argyle, W. J, (Mar., 1970), Man in Africa by Mary Douglas; Phyllis M. Kaberry, In: Man, new Series, Vol. 5, No. 1. P. 146
- Bailey, F. G., (Sep., 1987), How Institutions Think by mary Douglas, in: American Anthropologist, New Series,Vol. 89, No. 3. PP. 759- 760.
- Brumann, Christoph, (Mar., 1998), Thought styles: Critical essays on good taste by Mary Douglas, In: The journal of the Royal Anthropologist Institute, Vol. 4, No. 1. Pp. 143-144.
- Burridge, K. O. L, (Sep., 1970) ,Natural Symbols: Explorations in Cosmology by Mary Douglas,In: Man, new Series, Vol. 5,No. 3. P. 530.
- Cooper, Geoff, 1997, Thought Styles: Critical Essays on Good Taste, In: www. Socresonline.org.uk.
- Douglas, Caulkins. D., (Feb., 1999), Is Mary Douglas's Grid/Group Analysis Useful for Cross-Cultural Research?, In:Cross- Cultural Research, Vol. 33, No. 1, PP. 108- 128.
- Douglas, mary, 1970a, Purity and danger: An analysis of Pullution and Taboo, Pelican books,.
- Douglas, mary, 1970b, Natural Symbols, Barrie& Rockliff: The Cresset Press 2 Clements Inn, London WC2.
- Douglas, mary, 1984, Fundamental Issues in Food Problems,Current Anthropology, Vol. 25, No. 4, pp. 498-499.
- Douglas, mary, 2007/5/10, A moveable feast , In www.chanel4.com/cultur/microsites
- Edwin Ardener, (Mar., 1967), Purity and Danger: An analysis of Pullution and Taboo by Mary Douglas, In:Man, new Series, Vol. 2, No. 1, P. 139.
- Fardon,Richard,2007, Dame Mary Douglas, In: TheEducation Guardian.co.uk
- Gudden, Stephen F., (Feb., 1984), In Activi voice by Mary Douglas, In: American Ethnologist, Vol. 11. No. 1. PP. 193- 194.
- Kaprow, Miriam Lee, 1985, Risk and culture: An essay on the sellection of Technological and Enviromental dangers by Mary Douglas; Aaron Wildavsky, In: American Anthropologist, New Series,Vol. 87,No. 2.(jun., 1985), pp. 342- 356.
- McDonald, Maryon, (Des., 1988), Constructive Drinking: Perspective on drink from anthropology by Mary Douglas, In: Man, new Series, Vol. 23, No.4. PP. 768- 769.
- Moore, Jerry D., 1996,Vision of culture ,Altamira Press.
- McCormack, William C., (Sep., 1976),Ruls and Meaning: The Anthropology of everyday knowledge by Mary Douglas,In: American Anthropologist, New Series,Vol.78,No. 3. p. 654.
- Melville, Caspar , Friday, May 18, 2007, Mary Douglas Dies,In: New Humanist.
- Mulgan, Geoff, 2007, Mary Douglas remembered,In: prospect.
- Omar, 2007, Mary Douglas, in: Orgtheology. Net.
- Paine, Robert, (Aug. – Oct., 1996), Risk and Blame: Essays in cultural theory. By Mary Douglas, In: Current Anthropology, Vol. 37, No. 4. PP. 721- 722.
- Shore, Bradd, (Jun., 1979), Cultural Bias by Mary Douglas, In: American Anthropologist, New Series.Vol. 81, No. 2. Pp. 434-435.
- Spiro, Melford E, (Apr., 1968), ), Purity and Danger: An analysis of Pullution and Taboo by Mary Douglas, In: American Anthropologist, New Series.Vol. 70, No.2., PP.391-393.
- Warms, mcgee, 1996, Anthropological Theory, mayfield
- Spikard James v., 2003, Mary douglas. In: http.//hirr.hartsem.edu
- Kyoko, Soga,2003, Mary Douglas, In www.mnsu.edu/emuseum/cultural/ anthropology
- Sansom, Basil, (Jun., 1974), Witchcraft confessions and Accusations by Mary Douglas, In: Man, new Series, Vol. 9, No. 2. P. 317.
- Schaefer, James M., (Sep., 1988), constructive Drinking: Perspective on drink from anthropology by Mary Douglas, in: American Anthropologist, New Series,Vol. 90, No. 3. PP. 762- 763.
- Werth, Lukas, (Jun., 1996),In the Wilderness: The Doctrinse of Defilement in the Book of Numbers by Mary Douglas,In: The journal of the Royal Anthropologist Institute, Vol. 2, No. 2. PP. 365- 366.
منابع فارسی
پویان، 1385،از فرهنگ سیاسی ویدالوسکی تا شازده خانوم ستار، درwww.pouyan.ws
-دورکیم، امیل، 1381، درباره تقسیم کار اجتماعی، ترجمه باقر پرهام، تهران، نشر مرکز.
-ریتزر، جورج،1374، نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی
-سلطانی، سیما، 1386، پرتره ای از یک ملت، مجله بخارا، شماره 53، نقد و بررسی کتاب، ص 552- 545.
-صالحی، نیک، 2006، ملاحظات سیاسی انگلستان، در www.danestani.com
-طلایی، محسن، خبرگزاری فارس، پنجشنبه، ۳۰ فروردین ۱۳۸۶
-عربستانی، مهرداد، 1379، شکل‌گرایی و بی‌شکلی در دین‌ورزی با مطالعه‌ای در دراویش قادری استان کرمانشاه، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکاه تهران.
-فکوهی، ناصر، 1385، پاره های انسان شناسی: مجموعه مقاله های کوتاه، نقدها و گفت و گوی انسان شناختی، تهران، نشر نی.
-فکوهی، ناصر، 1382، تاریخ اندیشه و نظریه های انسان شناسی، تهران، نشر نی.
-فاضلی، محمد، 1382، مصرف و سبک زندگی، تهران، صبح صادق.
-http://www.fakouhi.com/
/الف
