یه پُک سیگار!

استعمال دخانیات، یک اعتیاد است؛ نه یک عادت. برخی از ما ممکن است استعمال دخانیات را تنها یک عادت بد تلقی کنیم؛ اما واقع آن است که نیکوتین، ماده فعال و خطرزای تنباکو، دارویی اعتیاد برانگیز است که سبب وابستگی و تداوم مصرف می‏شود؛ چنان که افراد سیگاری برای ترک و دوری از آن مشکل دارند و دچار ناراحتی‏هایی می‏شوند.

عوارض جسمی دخانیات

سیگار، سلامت جسمی انسان را به طور جدی به مخاطره می‏اندازد. برخی از آثاری که مصرف این ماده مخدر بر وجود انسان می‏گذارد، عبارتند از: اختلال در هوش، حافظه و عمل فراگیری، ایجاد سکته مغزی و قلبی، ضعف بینایی، زردی، پوکی و فساد دندان‏ها، بوی بد دهان، فساد لثه، اختلالات گوارشی مانند سوء هاضمه و بی‏اشتهایی، اختلالات قلبی، ازدیاد فشار خون، تپش قلب، انفاکتوس، بی‏نظمی در حرکات قلب، مسمومیت تدریجی خون، کمردرد به دلیل نارسایی گردش خون در عضلات پشت بدن و ضعف آنها، ایجاد حساسیت در دستگاه تنفس، تحریک مخاط تنفسی و ایجاد سرفه، ایجاد انواع سرطان‏ها به ویژه سرطان‏های مجاری تنفسی مانند سرطان زبان، حنجره و ریه، اختلالات بینایی، کاهش مقاومت بدن در مقابل بیماری‏ها و بالاخره مرگ زودرس. طبق بررسی‏های سازمان بهداشت جهانی، تلفات مستقیم دخانیات در جهان، بالغ بر 4 میلیون نفر در سال است. به همین دلایل، این سازمان در سال 1957م. استعمال دخانیات را به عنوان یک بیماری و در ردیف سایر اعتیادها ذکر کرد. این امر برای خود سیگاری‏ها نیز مسلّم شده است؛ اما اکثر آنها منکر این واقعیت می‏شوند.1
بررسی‏ها نشان داده است که کودکانی که والدین سیگاری دارند، بیشتر بیمار می‏شوند. این کودکان نسبت به کودکانی که والدین سیگاری ندارند، بیشتر دچار بیماری‏های ذات‏الریه، سرماخوردگی و... می‏شوند و اندامی ضعیف‏تر از حد معمول دارند. مصرف سیگار در مادران نیز سبب بروز سقط جنین و تولد نوزادهای نارس و نوزادانی با وزن غیرطبیعی می‏شود.2

دریچه‏ای به اعتیاد

کارشناسان مسائل بهداشتی و تربیتی، بر این باورند که استعمال دخانیات، دریچه‏ای برای ورود به دنیای انواع مواد اعتیادآور و بسیاری از ناهنجاری‏ها و بزهکاری‏های اجتماعی است.
تحقیقات نشان داده است که «اگر چه هر فرد سیگاری معتاد نمی‏شود، اما بیشتر افراد سیگاری خیلی سریع معتاد می‏شوند».3 اعتیاد، قدرت تفکر، اندیشه و اراده را از انسان می‏گیرد و سبب سقوط بسیاری از ارزش‏ها و هنجارهای فرهنگی و اخلاقی می‏شود؛ تا جایی که گاه فرد معتاد، حقوق دیگران را زیر پا می‏گذارد و در میان جمع یا در مکان‏های عمومی سیگار می‏کشد.
بنابراین، باید از غرق شدن در مرداب اعتیاد هراسید و از همان آغاز، پایان کار را اندیشه کرد. حضرت علی علیه‏السلام می‏فرماید: «حاصل دوراندیشی سلامت است».4 با دوراندیشی و به کارگیری صحیح اندیشه، سلامت و سعادت خود را تضمین کنیم.

عوامل رویکرد جوانان به سیگار

الف) خانواده و گرایش به دخانیات؛ بسیاری از کارشناسان بر این عقیده‏اند که نخست باید علت و ریشه این رفتار را در کانون خانواده جست. خانواده کانونی است که انسان در آن خوب و بد را می‏آموزد و سبک زندگی خود را برای آینده پایه‏گذاری می‏کند. در محیط گرم و صمیمی خانواده‏ای که در آن روابط خوب و دوستانه‏ای حاکم است، معمولاً کودکانی سالم، با شخصیتی مثبت و فعال پرورش می‏یابند که به روشنی می‏توان بازتاب عشق و علاقه خانوادگی را در اعتماد به نفس، موفقیت‏ها و رفتارهای شایسته آنان دید. در مقابل، نبود دوراندیشی و گذشت، اختلافات خانوادگی، بی‏بندوباری، از هم پاشیدن خانواده، کمبودها و هر گونه سهل‏انگاری و بی‏توجهی والدین در تعلیم و تربیت فرزندان و بی‏توجهی به سرنوشت و آینده آنان، محبت‏های افراطی و یا سخت‏گیری‏های بیش از حد، فرزندان را دچار نوعی سرگردانی می‏کند. از این رو، گاهی برای آرامش فکر، فرار از تنهایی، وقت‏گذرانی و صرف نیروی اضافی خویشتن، به سوی فعالیت‏ها و رفتارهای ناهنجاری چون سیگار کشیدن و سایر مواد مخدر کشیده می‏شوند.5 بنابراین، به جرأت می‏توان گفت دلیل بسیاری از نابسامانی‏های جوانان، خانواده‏ها هستند و نابسامانی‏ها نیز به نوبه خود، از بی‏ایمانی‏ها، بی‏اعتقادی‏ها و بی‏بندوباری‏ها نشأت می‏گیرد.
ب) گروه همسالان و گرایش به دخانیات؛ پس از خانواده، گروه همسالان، دومین عامل اثرگذار در رفتارهای افراد است و نفوذ و تأثیرگذاری آنها بر فرد، در دوران بلوغ به اوج خود می‏رسد و نفوذ والدین رو به کاهش می‏رود؛ به طوری که آنان ترجیح می‏دهند بیشتر اوقات خود را با همسالانشان بگذرانند و اغلب در موضوعی خاص، مثل روی آوردن به استعمال دخانیات، با آنان هماهنگ می‏شوند. همسالان بر رفتار و شخصیت اجتماعی یکدیگر تأثیر نیرومندی می‏گذارند.6 انتخاب دوست و همنشین مناسب در این دوران، بسیار مهم و سرنوشت‏ساز است. معاشرت‏های نامناسب، به ویژه با افراد ناباب و معتاد، سبب خواهد شد که آنان نیز به بیراهه کشیده شوند.
ج) سایر عواملِ گرایش به دخانیات؛ واقع آن است که برخی از افراد، به این دلیل سیگاری می‏شوند که از خطرات بسیار آن آگاه نیستند. برخی از نوجوانان و جوانان نیز مصرف سیگار را نماد بزرگی، آقایی و بلوغ می‏دانند. عده‏ای هم علت سیگار کشیدن خود را بیکاری و یک‏نواختی زندگی می‏دانند. برخی استعمال دخانیات را به عنوان شکلی از خوددرمانی برای رهایی از افسردگی، اضطراب و ناراحتی‏ها می‏دانند.

ترک سیگار

در ترک سیگار آن چه مهم است، اراده و تصمیم، همراه صبر و حوصله است. «برای ترک اعتیاد می‏توان با روش کم کردن، خیلی راحت خود را درمان کرد. برای این کار، باید با صبر و حوصله و تحمل، هر چند روز یک‏بار، اندکی از مقدار مصرفی خود را کاهش داد و بالاخره پس از مدتی، آن را به صفر رسانید».7 در این روزها می‏توان چیزهای دیگر مانند تنقلات و آدامس را جایگزین کرد و در دسترس خود قراد داد و به اشتغالات گوناگون خود را سرگرم نمود.
خانواده هم در گرایش به دخانیات و هم در ترک و دوری از آن، نقش بنیانی و اساسی دارد. خانواده، باید بتواند برای اوقات فراغت و صرف نیروی اضافی کودک، نوجوان و جوان خود، با مشورت و همراهی او و در نظر گرفتن علایق و خواسته‏هایش، تفریح‏ها و فعالیت‏هایی سالم در اجتماع برنامه‏ریزی کند. همیشه و در همه حال، در پستی‏ها و بلندی‏ها و در پیچ و خم‏های بسیار زندگی، دست او را بگیرد و او را به سوی خوشبختی و کمال سوق بدهد.

پي نوشت :

1. از میکده تا ماتمکده، ص 100؛ احمد راهرو خواجه، چرا بعضی از مردم سیگار می‏کشند، مجله اصلاح و تربیت، سال هفتم، ش 79، ص 20.
2. مجله اصلاح و تربیت، ص 20.
3. همان، ص 19.
4. نهج‏البلاغه، ترجمه محمد دشتی، حکمت 181.
5. هدایت‏الله ستوده، آسیب‏شناسی اجتماعی، جامعه‏شناسی انحرافات، آوای نور، تهران 1380، ص 44.
6. همان.
7. فرهنگ مواد مخدر، ص 21.

منبع:http://www.hawzah.net
/س