یک سیاره در حال مرگ

چکیده:

در پی گرمای جهانی و تغییر آب و هوای کره زمین، ما در سال های اخیر همه رکوردهای مربوط به گرم ترین سال، گرم ترین فصل و مخرب ترین توفان های تاریخ را به دست آورده ایم. نویسنده این مقاله با نگاهی به گزارش علایم حیاتی 2007 - 2006 مؤسسه وردواچ و نگاهی به دلایل شکل گیری این وضعیت بحرانی زیست محیطی و آثار آن، خاطر نشان می کند که توسعه لجام گسیخته اقتصادی و انسانی در قرن بیستم، کره زمین را به مرگ خود نزدیک و نزدیک تر نموده است. هر چند با به پایان رسیدن منابع نفتی و نابودی تپه های مرجانی، این شرایط وخیم تر هم خواهد شد. نویسنده در پایان با اشاره به اقدامات کنترلی صورت گرفته در سال های اخیر، معتقد است که روند این فعالیت ها بسیار کند بوده و بدین ترتیب ما هرگز قادر به تحویل دنیایی ایمن و سالم به فرزندانمان نخواهیم بود .
امروزه فجایع مرتبط با تغییر آب و هوای کره زمین نظیر توفان کاترینا با موج گرمایی شدیدی که هم اینک ایالات متحده را دربرگرفته است، به سرعت در حال گسترش هستند. ریشه این فجایع را باید در آسیب های فراوان زیست محیطی وارد شده بر این کره خاکی دانست؛ هر چند نباید از آثار آن بر حوزه سلامت اقتصاد جهانی نیز غفلت کرد. بقا و پایداری ملت ها، در سایه توانایی ما در سازمان دهی این عدم توازن های گسترده موجود در سیستم های طبیعی کنونی رقم خواهد خورد. در حالی که دولت ها و شرکت های تجاری سراسر دنیا در حال مقابله با آثار زیانبار این اتفاقات هستند، بی تردید در آینده. ما نیازمند پاسخ های جامع تری خواهیم بود. در آغاز این ماه، ما در « مؤسسه وردواچ » گزارش جدیدی را با عنوان « علایم حیاتی 2006 و 2007» منتشر نمودیم که در آن روندهای کنونی اسراف آمیز و ناموزون تجارت و مصرف، به همراه گزارش هایی در مورد آثار زیست محیطی سوخت های آلوده کننده فسیلی، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در سال 2005 میلادی، میانگین دی اکسید کربن موجود در اتمسفر، به نسبت سال پیش از آن، با 6/0% افزایش روبه رو بوده است که این عدد بالاترین رشد ثبت شده در این زمینه می باشد. میانگین دمای جهان نیز به 6/14 درجه سلسیوس در این سال رسیده است که حاکی از گرم ترین سال ثبت شده حیات در کره زمین است. گزارش ما حاکی از آن است که 40% تپه های ارزشمند مرجانی کاملا تخریب گردیده و یا با آسیب هایی روبه رو شده اند.
به علاوه، آب استحصال شده از رودها و دریاچه ها به نسبت سال 1960 میلادی، دو برابر شده است و سرعت انقراض گونه های جانوری و گیاهی هم به 1000 برابر نرخ طبیعی آن رسیده است. در حالی که این امکان وجود دارد که استثمار بیش از حد اکوسیستم ها در دوره هایی طولانی، همچنان نادیده گرفته شود، اما هم اینک بسیاری از علامت های مربوط به این تخریبات، کاملا هویدا گردیده اند و آثار آنها در زندگی ما نیز آشکار شده است.
از سوی دیگر، فجایع طبیعی مرتبط با آب و هوا هم از 97 میلیون مورد در یک سال در اوایل دهه 80 میلادی، به 260 میلیون مورد در سال 2001 میلادی رسیده است. این اتفاقات چند دلیل مهم دارند که از میان آنها می توان به رشد سریع جمعیت انسانی، سکونت بیش از پیش مردم در مناطق ساحلی و سایر محل های آسیب پذیر اشاره کرد.
تغییر آب و هوای کره زمین می تواند به رشد دامنه این حوادث و فجایع طبیعی کمک کند که چند مطالعه علمی صورت گرفته در سال 2005 میلادی هم این امر را اثبات می کند. از 10 توفان بزرگ ثبت شده در تاریخ بشریت نیز 3 مورد آنها در سال 2005 میلادی رخ داده است. به علاوه، میانگین شدت این توفان ها هم با رشدی قابل توجه همراه می باشد که در پژوهش های اخیر ، این مطلب به اثبات رسیده است. این مطلب تعجب آور نخواهد بود که عامل اصلی ایجاد این توفان ها ، چیزی جز آب گرم نیست . دمای آب خلیج مکزیک در تابستان سال 2005 میلادی به بالاترین حد خود رسیده بود . به طوری که 48 ساعت پس از از یک توفان معمولی کم دامنه، باعث ایجاد بزرگ ترین توفان آتلانتیکی یعنی توفان کاترینا گردید. ( هر چند در سپتامبر همان سال، وقوع دو تو فان ریتا و ویلما، رکورد کاترینا را به عنوان بزرگ ترین توفان ثبت شده تاریخ بشریت شکست. )
باید یادآوری نمود که همه این رویداد ها ، تنها شبحی از اتفاقاتی است که در حال فرارسیدن هستند. تمرکز بالای دی اکسید کربن به عنوان مهم ترین گاز گلخانه ای پدید آورنده گرمایش جهانی ، به بالاترین حد خود در 600000 سال اخیر رسیده است . به علاوه، نرخ رشد سالانه آن نیز بر اساس مطالعات صورت گرفته در حال افزایش می باشد.
در اویل سال جاری ، جیمزهانس کارشناس ارشد آب و هوای سازمان فضایی ناسا و پنج کارشناس برجسته دیگر این حوزه هشدار دادند که « افزایش دامنه گرمایش جهانی به میزان یک درجه بیش از متوسط دمای ثبت شده سال 2000 میلادی، به تغییرات آب و هوایی خطرناکی درکره زمین منجر خواهد گردید که حیات گونه های گیاهی و جانوری رابه خطر خواهد انداخت و باعث بالا آمدن سطح آب های آزاد نیز می شود. »
با ذوب شدن یخ های عظیم منطقه گرینلند و یا مناطق غربی قطب شمال، صدها میلیون انسان ساکن مناطق ساحلی مجبور به تغییر محل سکونت خود خواهند شد. فاجعه ای که آثاری معادل هزار برابر آواردگی های حاصل ازتوفان های روی داده در نیواورلئان به همراه خواهد داشت. تنها در منطقه پرجمعیت شانگهای، 40 میلیون نفر باید خانه های خود را ترک نمایند. به علاوه در سایه این شرایط، بخش های زیادی از مردم ساکن در شهر فلوریدا نیز باید خانه هایشان را برای همیشه ترک کنند. البته اگر آب شدن یخ های قطبی و توفان های فاجعه بار ما را به سوی یک تغییر اساسی در بخش مصرف انرژی سوق ندهد، بازار جهانی نفت به کمک این فجایع می آید؛ چرا که قیمت نفت در سالیان اخیر به 70 دلار رسیده که در 20 سال گذشته، بالاترین رقم فروش آن به شمار می رود. البته دلیل آن ساده است: زمین شناسان دیگر به آسانی قادر به یافتن منابع جدید و کافی جهت جایگزینی 82 میلیون بشکه نفتی که همه روزه استخراج می گردد، نیستند.
به هر حال، واقعیت های عصر نوین انرژی در حال پدیدار شدن هستند. در ایالات متحده، فروش خودروهای بزرگ و و پرمصرف ورزشی با کاهش روبه رو شده است، در حالی که خودرو های هیبریدی – برقی، در کمتر از یک سال، فروشی دو برابر پیدا کرده اند . در چین، رهبران دولت این کشور در پاسخ به افزایش قیمت سوخت، مالیات خودروهای بزرگ را افزایش داده اند تا کارایی بیشتر را در بخش مصرف سوخت های فسیلی تشویق نمایند.
هیچ یک از موارد فوق برای ایجاد تعادل در بازارهای انرژی، به اندازه کافی مؤثر نبوده است؛ اما نشانه هایی در حال هویدا شدن است که نشان می دهد، جهان در آستانه یک انقلاب انرژی می باشد. رشد سریع صنایع مربوط به سوخت های قابل جایگزین در سال های اخیر با رشدی روزافزون روبه رو بوده است، به طوری که تولید اتانول با رشدی 19 درصدی، ظرفیت تولید برق بادی با 24% رشد و در نهایت، توسعه سلول های آفتابی و با رشدی 45 درصدی روبه رو بوده است.
موج رشد فن آوری های نوین بخش انرژی، در سایه سیاست های جدید دولتی و سرمایه گذاری های بخش خصوصی، با رشدی قابل توجه همراه بوده است. البته تعدادی از شرکت های بزرگ هم به لطف وجود فرصت های سودآور نوین در این بخش، به سرمایه گذاری های هنگفتی دست زده اند. این وضعیت می تواند در 5 سال آینده، بازار مصرف انرژی دنیا را با تغییراتی گسترده روبه رو نماید؛ اما می توان با قاطعیت اعلام کرد که این تغییرات برای ایجاد چالش در اقتصاد جهانی، فاقد سرعت لازم هستند. رهبران دولتی و شهروندان باید با تغییر در روش های کنونی، کاری کنند که ما یک جهان ایمن و سالم را به نسل آینده تحویل دهیم.

پی نوشت ها:

1. Chris Flavin : مدیر مؤسسه وردواچ (worldwatch) .

منبع: کتاب سیاحت غرب
/خ