امدادهای غیبی در عصر ظهور

بدون تردید از برترین آموزه‏های انبیاء ایمان به غیب است; به گونه‏ای که خداوند در ابتدای صحیفه آسمانی خود آن گاه که ویژگیهای پرهیزگاران را برمی شمرد، ابتدا ایمان به غیب را بیان می‏فرماید:
«ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین الذین یؤمنون بالغیب ...» ; (1)
«این است کتابی که در آن هیچ تردیدی نیست [و] مایه هدایت تقواپیشگان است; آنان که به غیب ایمان می‏آورند ...»
بخشی از این اعتقاد به غیب، مربوط به اعتقاد به امدادهای غیبی الهی است . این امدادهای الهی در طول تاریخ به بهترین نحو ممکن به کمک انسانها آمده و آنها را از زوال و نابودی، در حمایت گرفته است . از آیات قرآن به روشنی استفاده می‏شود که خداوند در مقابله حق و باطل، جانب جریان حق را نگه می‏دارد و از آن دفاع می‏کند، و این دفاع خداوند، گاهی از طریق نیروهای پنهان و امدادهای غیبی صورت می‏گیرد . و البته، در بزرگ‏ترین و وسیع‏ترین رویارویی حق با باطل و انقلابی که در راستای اهداف انبیاء در نظام هستی رخ خواهد داد، این سنت الهی بیش از پیش جلوه خواهد کرد .
اگر چه اساس قیام حضرت مهدی علیه السلام بر امور طبیعی است، ولی به اقتضای عظمت وگستردگی آن قیام جهانی، خداوند تبارک و تعالی نیز برخی از نیروهای غیبی و فوق طبیعی را در اختیار آن حضرت قرار خواهد داد تا موجبات پیروزی ایشان هر چه بهتر فراهم آید .
از آیات و روایات می‏توان موارد ذیل را به عنوان برخی از امدادهای غیبی یادآور شد:

1 . نصرت الهی

نصرت الهی یکی از نمونه‏های بارز جانب‏داری خداوند از اهل ایمان و جریان حق است . در این باره در آیه 40 سوره حج می‏خوانیم: «ولینصرن الله من ینصره ان الله لقوی عزیز» ; «و قطعا خدا به کسی که [دین] او را یاری کند یاری می‏دهد; چرا که خدا سخت نیرومند شکست‏ناپذیر است .»
در روایات فراوانی از نصرت الهی به عنوان یکی از عوامل پیروزی حضرت مهدی علیه السلام در قیام جهانی آن حضرت یاد شده است .
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در این باره فرمود: «قائم اهل بیتی ... یؤید بنصرالله (2) ; قائم اهل بیت من ... به نصرت الهی تایید می‏شود .»

2 . فرشتگان

از دیگر نیروهای غیبی خداوند که به یاری مؤمنان آمده و می‏آیند، فرشتگان هستند .
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در روایتی پس از آنکه نصر الهی را از جمله امدادهای غیبی مربوط به قیام حضرت مهدی علیه السلام ذکر فرمود، چنین ادامه می‏دهد: «و ینصر بملائکة الله (3) ; با ملائکه الهی یاری می‏شود .»
امام صادق علیه السلام نیز در بیانی نورانی ذیل آیه شریفه «اتی امر الله فلاتستعجلوه‏» (4) چنین فرمودند: «هو امرنا، امر الله عز وجل ان لاتستعجلوا به حتی یؤیده الله بثلاثة اجناد: الملائکة والمؤمنین والرعب (5) ;
آن امر اشاره به امر ما می‏باشد . امر خداوند این است که در مورد آن شتاب نورزید تا خداوند آن را به وسیله سه لشکر فرشتگان، مؤمنان و ترس، او را [در برابر موانع و دشمنان] یاری دهد .» از روایات به دست می‏آید که این فرشتگان در سه گروه به یاری حضرت می‏شتابند:

الف) فرشتگان مقرب

روایات فراوانی درباره نزول فرشته وحی و دیگر ملائکه مقرب خداوند هنگام ظهور، در دست است که حکایت از عظمت و بزرگی قیام حضرت مهدی علیه السلام دارد .
- در همین رابطه در روایاتی چند از جبرئیل به عنوان اولین بیعت کننده با حضرت مهدی علیه السلام یاد شده است .
امام باقر علیه السلام در این باره فرموده است: «فیکون اول من یبایعه جبرئیل (6) ; پس اولین کسی که با او بیعت می‏کند، جبرئیل است .»
برخی دیگر از روایاتی که همراهی فرشتگان مقرب الهی با حضرت مهدی علیه السلام را در قیام بزرگ آن حضرت یادآور شده‏اند، از این قرار است:
شیخ مفید در امالی خود با ذکر سند به نقل از امام سجاد علیه السلام درباره قیام حضرت مهدی علیه السلام چنین آورده است: «کانی بصاحبکم قد علا فوق نجفکم بظهر کوفان فی ثلاثماة و بضعة عشر رجلا جبرئیل عن یمینه و میکائیل عن شماله و اسرافیل امامه (7) ; گویا [می‏بینم] صاحب شما را که بر نجف شما، پشت کوفه همراه سیصد و چند نفر بالا رفته است و جبرئیل سمت راست او و میکائیل سمت چپ و اسرافیل در مقابل اوست .»
و نیز از امام صادق علیه السلام نقل است که فرمود: «لا یخرج القائم حتی یکون تکملة الحلقة قلت و کم تکملة الحلقة؟ قال: عشرة آلاف، جبرئیل عن یمینه و میکائیل عن یساره ... (8) ; قائم خروج نخواهد کرد مگر حلقه [سپاه] به کمال و تمام رسد . عرض کردم: حلقه به چه مقدار کامل می‏شود؟ فرمود: ده هزار که جبرئیل از سوی راست آن و میکائیل از طرف چپ آن قرار دارند .»
همچنین از روایات استفاده می‏شود که پرچم قیام حضرت مهدی علیه السلام توسط فرشته وحی، جبرئیل آورده می‏شود . از امام صادق علیه السلام سؤال شد که آیا پرچم قیام نزد حضرت است‏یا اینکه برای او آورده می‏شود؟ آن حضرت فرمود: «بل یاتی بها جبرئیل (9) ; بلکه جبرئیل آن را می‏آورد .»

ب) فرشتگان حاضر در جنگ بدر

آیات و روایاتی چند، از حضور فرشتگان الهی در جنگ بدر سخن به میان آورده‏اند . در روایاتی نیز از یاری شدن حضرت مهدی علیه السلام توسط همان فرشتگان حکایت دارد .
امام باقر علیه السلام فرمود: «یا ثابت! کانی بقائم اهل بیتی قد اشرف علی نجفکم هذا - و اوما بیده الی ناحیة الکوفة - فاذا هو اشرف علی نجفکم نشر رایة رسول الله صلی الله علیه و آله فاذا هو نشرها انحطت علیه ملائکة بدر ... ; (10) ای ثابت! گویی که من هم اکنون قائم اهل بیت‏خود را می‏نگرم که به این نجف شما نزدیک می‏شود - و با دست‏خود به سمت کوفه اشاره فرمود - و همین که به نجف شما اشراف پیدا کرد، پرچم رسول خدا صلی الله علیه و آله را بر خواهد افراشت و چون آن را برافرازد، فرشتگان بدر بر او فرود آیند .»
امام صادق علیه السلام فرمود: «اذا قام القائم صلوات الله علیه، نزلت ملائکة بدر و هم خمسة آلاف; (11) هنگامی که قائم - که درود خداوند بر او باد - قیام کند، فرشتگان روز بدر (که در جنگ بدر به یاری پیامبر آمدند) فرود می‏آیند و آنان پنج هزارند .»

ج) فرشتگان قیام امام حسین علیه السلام

فرشتگانی که در قیام عاشورا به زمین نازل شدند، به تقدیر الهی آن گاه رسیدند که کارزار به پایان رسیده بود و از این روی، خداوند آنها را مامور ساخت تا هنگام قیام منتقم خون امام حسین علیه السلام در زمین بمانند و چون آن منتقم ظهور کرد او را یاری کرده، انتقام خون شهید کربلا را از ستمگران باز ستانند . شیخ صدوق در کتاب عیون اخبار الرضا علیه السلام این حکایت را مفصل به نقل از امام رضا علیه السلام آورده که در بخشی از آن چنین می‏خوانیم: «و لقد نزل الی الارض من الملائکة اربعة آلاف لنصره، فلم یؤذن لهم فهم عند قبره شعث غبر الی ان یقوم القائم علیه السلام فیکونون من انصاره و شعارهم یا لثارات الحسین; (12) همانا چهارهزار از فرشتگان جهت‏یاری او (امام حسین علیه السلام) بر زمین فرود آمدند . پس به آنها اجازه [یاری] داده نشد . پس آنها در مجاورت قبر او ژولیده و غبار آلود تا هنگام قیام قائم علیه السلام خواهند ماند [و چون قائم ظهور فرماید] آنها از یاران او خواهند بود و شعار آنها «یا لثارات الحسین‏» است .»

3 . القاء ترس و رعب در دل دشمنان

خدای جهان آفرین در قیام جهانی حضرت مهدی علیه السلام‏ترس و دلهره را بر قلب کافران و مشرکان و ستمگران حق ستیز خواهد افکند و آنان قدرت تصمیم‏گیری و مخالفت را به کلی از دست می‏دهند .
و البته، این القاء ترس قبلا در زمان پیامبران نیز وجود داشته است . قرآن شریف به این واقعیت تصریح کرده، آن را از عوامل پیروزی پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله بر دولتها و ملتهای معاصرش عنوان می‏سازد .

برخی از این آیات عبارت‏اند از:

الف) «سنلقی فی قلوب الذین کفروا الرعب‏» (13) ; «ما به زودی در دلهای کسانی که کفر ورزیدند بیم و هراس خواهیم افکند»
ب) «و قذف فی قلوبهم الرعب فریقا تقتلون و تاسرون فریقا» (14) ; «و در دلهای آنها ترس [و وحشت] انداخت . گروهی را می‏کشید و گروهی را به اسارت می‏گیرید .»
بر این باور هیچ مانعی ندارد که یکی از امدادهای الهی برای حضرت مهدی علیه السلام نیز رعب و ترس باشد که خداوند در دل دشمنان می‏اندازد; همان گونه که روایات بسیاری بدین واقعیت تصریح کرده‏اند .
امام باقر علیه السلام در این باره فرمود: «القائم منا منصور بالرعب مؤید بالنصر تطوی له الارض و تظهر له کنوزه و یبلغ سلطانه المشرق والمغرب و یظهر الله به دینه علی الدین کله و لو کره المشرکون; (15) قائم ما با ترس یاری می‏شود و به نصرت تایید می‏گردد . زمین برای او در نوردیده شود و گنجهای خود را ظاهر می‏سازد، و سلطنتش شرق و غرب [عالم] را فرا گیرد و خدای تعالی به واسطه او دینش را بر همه ادیان چیره گرداند; گر چه مشرکان را ناخوش آید .»

4 . نیروهای طبیعت

بخشی از امدادهای غیبی در عصر ظهور همان نیروها و امکانات طبیعی است که خداوند پیامبران خود را با آنها مجهز کرده است; به وسیله نیروهایی چون باد و ابر و ... .
همان گونه که اشاره شد این عوامل در اختیار برخی از پیامبران قبل نیز بوده است .
خداوند درباره تسخیر عوامل طبیعی توسط حضرت سلیمان علیه السلام چنین فرموده است: «و لسلیمان الریح عاصفة تجری بامره الی الارض التی بارکنا فیها و کنا بکل شی‏ء عالمین‏» (16) ; «و تندباد را مسخر سلیمان ساختیم که به فرمان او به سوی سرزمینی که آن را پر برکت کرده بودیم، حرکت می‏کرد و ما از همه چیز آگاه بودیم .»
در روایات از جمله امدادهای الهی به حضرت مهدی علیه السلام مسخر ساختن عوامل طبیعی در ذیل اراده حضرت بقیة الله علیه السلام است .
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در بیان حوادث شب معراج به نقل از خداوند متعال چنین نقل فرموده است: «و لاسخرن له الریاح و لاذللن له الرقاب الصعاب و لارقینه فی الاسباب و لانصرنه بجندی و لامدنه بملائکتی حتی یعلن دعوتی (17) ; بادها را به تسخیر او در می‏آورم و گردنکشان سخت را رام او می‏سازم و او را بر نردبان ترقی بالا می‏برم و با لشکریان خود یاری‏اش می‏کنم و با فرشتگانم به او مدد می‏رسانم تا آنکه دعوتم را آشکار کند .»

پی‏نوشت:

1) بقره/2 و3 .
2) کمال الدین و تمام النعمه، شیخ صدوق، ج‏1، ص‏257، ح‏2 .
3) همان .
4) نحل/1 .
5) الغیبة، نعمانی، ص‏243، ح 43 .
6) بحار الانوار، علامه مجلسی، ج‏52، ص‏315، ح‏10 .
7) امالی، شیخ مفید، ص‏45، ح‏5 .
8) الغیبة، ص‏307، ح‏2 .
9) همان، ص‏310، ح‏5 .
10) همان، ص‏308، ح‏3 .
11) الغیبه، النعمانی، ص‏244، ح‏44 .
12) عیون اخبار الرضا علیه السلام، شیخ صدوق، ج‏1، ص‏399، ح‏58 .
13) آل عمران/151 .
14) احزاب/26 .
15) کمال الدین و تمام النعمه، ج‏1، ص‏330، باب 32، ح‏16 .
16) انبیاء/81 .
17) کمال الدین و تمام النعمه، ج‏1، ص‏254، باب 23، ح‏4 .

/الف