23 تیر 1388 / 21 رجب 1430 / 14 جولای 2009 |
.jpg "23 تیر 1388 / 21 رجب 1430 / 14 جولای 2009") 1) 23 تير ماه سال 1365 هجري شمسي :
دكتر مهدي حميدي شيرازي شاعر، محقق و نويسنده نامي معاصر در گذشت . وي در سال 1293 شمسي در شيراز به دنيا آمد و تحصيلاتش را در رشته زبان و ادبيات فارسي تا اخذ درجه دكتري ادامه داد. دكتر حميدي در عرصه شعر فارسي آثار متعددي به رشته تحرير در آورده كه شكوفه ها ، سالهاي سياه ، عروض حميدي ، درياي گوهر در سه جلد، زمزمه شب ، شعر فارسي در قرن سيزدهم ،بهشت سخن و سبك سريهاي قلم از آن جملهاند. اين محقق و نويسنده معاصر در زبان شناسي ترجمه و عروض نيز استاد بود و در اين علوم آثاري چند از خودئ به يادگار گذاشته است. از مشهور ترين اشعار وي مي توان به مرگ قو اشاره كرد كه در اين شعر با زيبايي بسيار به افسانه اي درباره چگونگي مرگ يك قو اشاره شده است. |
|
2) 23 تير ماه سال 1372 هجري شمسي : دكتر عبدالهادي حائري استاد برجسته تاريخ در دانشگاه فردوسي مشهد در اثر ابتلا به بيماري سرطان خون در گذشت. دكتر حائري پس از پايان تحصيلات ابتدايي و متوسطه در رشته الهيات فارغ التحصيل شد و سپس طي سفري به كانادا تا اخذ درجه دكتري در رشته اسلام شناسي تحصيلاتش را ادامه داد. تخصص اصلي دكتر حائري در زمينه انقلاب مشروطيت و نقش علماي شيعه در آن بود كه نتيجه تحقيقاتش در قالب كتاب ارزشمند تشيع و مشروطيت در ايران و نقش ايرانيان مقيم عراق به دوزبان فارسي و انگليسي منتشر شده است. از ديگر آثار آن مرحوم مي توان كتابهاي نخستين روياروئي انديشه گردان ايران با دو رويه تمدن بورژوازي غرب و تاريخ جنبش ها تكاپوهاي فراماشونري در كشورهاي اسلامي را بر شمرد. همچنين كتاب آنچه گذشت دكتر حائري كه به واقع زندگي نامه اوست در اوج بيماري فرساينده وي نوشته شده و آخرين اثر اين مورخ مشهور معاصر است. گفتني است پيكر دكتر حائري در جوار بارگاه ملكوتي ثامن الحجج حضرت امام رضا(ع) بخاك سپرده شده است. |
.jpg "23 تیر 1388 / 21 رجب 1430 / 14 جولای 2009") 3) ورود "اورل هريمن" براي ميانجيگري بين ايران و شركت نفت انگلستان (1330 ش) پس از تصويب لايحه ملي شدن صنعت نفت ايران در 29 اسفند 1329 ش در مجلس سنا، دكتر مصدق به عنوان نخستوزير ايران درصدد اجراي اين قانون برآمد. دولت ايران در اين زمان، آمادگي داشت كه خود مستقيماً نفت را صادر نمايد. از آن طرف با خلعيد از شركت نفت انگلستان كه از سالها قبل بر چاههاي نفت ايران خيمه زده بود، دولت اين كشور را به عكس العمل واداشت و كشتي جنگي به خليج فارس اعزام نمود. در نتيجه صادرات نفت ايران نيز متوقف شد. در ادامه، شركت نفت انگليس به ديوان بين المللي دادگستري شكايت برد ولي دولت ايران رسيدگي به اختلاف يك شركت با يك دولت را در صلاحيت ديوان نميدانست. چون كار اختلاف بالا گرفت، در بيست و سوم تير ماه 1330ش، اورل هريمن مشاور مخصوص هاري ترومن رييسجمهور وقت آمريكا براي ميانجيگري بين شركت نفت انگليس و دولت ايران وارد تهران شد. به دعوت هريمن هيئتي از انگلستان به ايران آمد و مذاكراتي طولاني به مدت سه هفته بين دو طرف انجام گرفت. انگليسيها در حقيقت خواهان سهمي برابر با ايران و به مدت 25 سال بودند كه بيش از پيش نفت كشور را به قيمت ارزان به يغما برند. اما هيئت ايراني مذاكرهكننده با انگليسيها اين مساله را نپذيرفت و مذاكرات دو جانبه با ميانجيگري نماينده آمريكا بينتيجه ماند. در نهايت اورل هريمن پس از شكست در ماموريتش، در اول شهريور آن سال بدون دستيابي به نتيجهاي به كشورش بازگشت. مداخله آمريكا در اين مسأله هر چند به عنوان نقش ميانجي صورت گرفت ولي زمينهاي براي حضور بيشتر آمريكائيان در ايران گرديد. به طوري كه پس از كودتاي 28 مرداد 1332 در دو سال بعد از آن، آمريكائيان بر تمامي منابع حياتي كشور دست يافتند و تا زمان پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1357ش، به مدت 25 سال به چپاول ثروتهاي خدادادي اين مرز و بوم مشغول بودند. |
.jpg "23 تیر 1388 / 21 رجب 1430 / 14 جولای 2009") 4) آغاز عمليات بزرگ رمضان، در منطقه جنوب در شرق بصره (1361 ش) پس از عمليات بيتالمقدس و عقب راندن دشمن از قسمت وسيعي از خاك ايران و نيز آزاد سازي خرمشهر، مدتي در جبههها تحركي جدي از ايران صورت نگرفت. اما به دلايلي قرار بر اين شد كه عملياتي برون مرزي طرح ريزي و به اجرا درآيد. برخي ازاين دلايل عبارت بودند از: در هجوم به شهرهاي ايران، ادعاي دشمن مبني بر داشتن حسن نيت، دروغ از آب درآمد چرا كه اين شهرها با خاك يكسان شده بود و اين جنايات قطعاً نبايدبدون پاسخ ميماند؛ در حالي كه صدام از سويي سخن از صلح و آتش‌بس ميكرد، از طرف ديگر به شدت سرگرم فعاليت و ايجاد مواضع و موانع از قبيل ميادين مين، كانال و سيم خاردار بود؛ همچنين شهرهاي ايران در تيررس موشكها و توپ خانههاي دشمن قرار داشت كه چارهاي جز عقب راندن دشمن و دور نگه داشتن شهرها از آتش آن نبود. از اين رو، تدارك عملياتي برون مرزي ديده شد تا اينكه عمليات بزرگ رمضان در تاريخ 23 تيرماه 1361 در منطقهاي به وسعت 1600 كيلومتر مربع در شرق بصره آغاز گرديد و تا هفتم مرداد ماه همان سال به مدت 15 روز و طي چهار مرحله ادامه يافت. در اين عمليات كه با هدف دفاع از انقلاب اسلامي در مقابل توطئههاي دشمن، دفع تجاوز و توطئههاي امپرياليزم، دور كردن آتش دشمن از شهرهاي جنوبي كشور و انهدام ماشين جنگي دشمن صورت گرفت، رزمندگان اسلام متشكل از سپاه، بسيج و ارتش از سه محور هجوم خود را آغاز كردند و عليرغم وجود استحكامات بسيار سنگين و پيشروي كم در يكي از محورها، در نهايت، قواي اسلام موفق شدند با عبور از ميادين وسيع مين و تلههاي انفجاري و ديگر موانع، مواضع دشمن را درهم كوبيده و راه پيشروي را باز نمايند. نتايج عمليات بزرگ رمضان عبارتند: از 1315 نفر اسير، 7400 نفر كشته و زخمي، به تصرف درآمدن منطقه عمومي زيد در خاك عراق و انهدام ادواتِ سنگين دشمن؛ تانك و نفربر: 1097 دستگاه انهدامي و 100 دستگاه اغتنامي؛ خودروهاي نظامي و مهندسي: چندصد دستگاه انهدامي و دهها دستگاه اغتنامي؛ هواپيما: 5 فروند انهدامي، انواع سلاحهاي سنگين و سبك: به مقدار زياد انهدامي و مقدار زياد ديگري، اغتنامي. در عمليات رمضان، براي اولين بار، جنگ به داخل عراق كشيده شد و انقلاب اسلامي، حضور و قدرت خود را در خاك عراق به نمايش گذاشت. در اين عمليات هم چنين، قدرت نفوذ رزمندگان اسلام به سختترين مواضع پدافندي دشمن، آشكار شد و با انهدام 1097 دستگاه تانك و نفربر، درخشانترين كارنامه جنگ ضد زرهي را نصيب سربازان اسلام ساخت. عمليات رمضان، ضربهپذيري بعثيان را حتي در داخل خاك عراق نشان داد و ثابت كرد كه ايجاد انگيزه كاذب ناسيوناليستي نميتواند ديواري جدي مقابل رزمندگان ظلمستيز اسلام ايجاد كند. |
.jpg "23 تیر 1388 / 21 رجب 1430 / 14 جولای 2009") 5) آغاز به كار نخستين دوره مجلس خبرگان رهبري (1362 ش) در جمهوري اسلامي ايران، رهبري، ركن اساسي و محور اصلي نظام است و اين جايگاه رفيع، در قانون اساسي به عنوانِ ضامن عدم انحرافِ سازمانهاي مختلف از وظايف اصيل اسلامي خود شناخته شده است. حوزه وسيع و سنگين مسؤوليتهاي رهبري و نقش بنيادين آن در سلامت نظام سياسي ايجاب ميكند كه شايستهترين فرد، عهده دار آن شده و شخص رهبر، داراي بالاترين صلاحيتهاي علمي، اخلاقي، سياسي و از برترين تواناييها برخوردار باشد. از اين رو، براي آن كه انتخاب اين مقام بر طبق معيارهاي لازم صورت گيرد، انتخاب رهبر از سوي مردم، به وسيله نمايندگان خبره آنان صورت ميپذيرد. به اين ترتيب كه خبرگان، منتخب مردم هستند و رهبر، منتخب خبرگان. رهبرِ منتخب خبرگان، ولايت امر و همه مسؤوليتهاي ناشي از آن را برعهده خواهد داشت. همچنين در صورتي كه رهبري از انجام وظايف قانوني خود كه در قانون اساسي مذكور است، ناتوان شود، از مقام خود بركنار خواهد شد كه تشخيص اين امر نيز برعهده خبرگان رهبري است. بر اين اساس اولين مجلس خبرگان رهبري در شرايطي كه كشور، در حال نبردي نابرابر با حكومت عراق و دنياي استكبار بود و متجاوزان عراقي براي شكست ملت قهرمان ايران، هر روز متوسل به شيوهاي جديد در جنگ ميشدند، تشكيل شد. اما حضور گسترده مردم در صحنههاي گوناگون انقلاب، از قبيل انتخابات مجلس خبرگان چون هميشه ارمغاني از يأس و نااميدي را براي دشمنان فراهم آورد. در اين ميان انتخابات اولين دوره مجلس خبرگان رهبري، با شركت هجده ميليوني مردم شجاع و مقاوم ايران در 19 آذر 1361 برگزار گرديد و 75 نفر از نمايندگان مجلس خبرگان تعيين شدند. در نهايت اولين نشست مجلس خبرگان رهبري كه در واقع نخستين مجلس خبرگان جامعه اسلامي پس از خبرگان قانون اساسي بود، در 23 تيرماه 1362 تشكيل گرديد و با پيام حضرت امام، افتتاح شد. مهمترين اقدام در كارنامه مجلسِ اول خبرگان رهبري، تلاشِ به موقعِ آن، پس از ارتحال حضرت امام خميني(ره) در تعيين رهبر معظم انقلاب اسلامي، حضرت آيت اللَّه خامنهاي ميباشد. مدت هر دوره مجلس خبرگان، هشت سال و دوره سوم مجلس خبرگان از سال 1378 آغاز شد. |
.jpg "23 تیر 1388 / 21 رجب 1430 / 14 جولای 2009") 6) 21رجب سال1327هجري قمري:
ابراهيم خان صديق الممالك ازمستوفيان و تاريخ نگاران عهد قاجاربراثر سكته قلبي درگذشت. او ازمردم كاشان بود و بعد ازآمدن به تهران به كارهاي ديواني مشغول شد. صديق الممالك مدتي هم دركتابخانه سلطنتي به كارگمارده شد. او اهل قلم بود و اثرمهم او «مُنتَخَبُ‌التّواريخ »است كه يك دوره تاريخ عمومي را شامل مي شود. صديق الممالك اين كتاب را در زمان مظفرالدّين شاه كامل كرد و بنام «مُنتَخَبُ التَّواريخ مظفّري» منتشر ساخت. اين كتاب اقتباسي آشكاراز لُبُّ التّواريخ است و صديق الممالك اثر خود را ازآغاز تا رويدادهاي سال948هجري قمري ازلُبُّ التواريخ گرفته است. همچنين وقايع روزگار را از جلد سوم منتظم ناصري نوشته است. |
|
7) 21رجب سال1349هجري قمري: ميرزا حسن اصفهاني متخلص به آتش از شاعران متأخر ايران بدرود حيات گفت. آتش درتكيه سراب نزديك تخت پولاد اصفهان مدفون است. ميرزا حسن در خانواده اي روحاني بزرگ شد و پدرش از روحانيان محترم و با نفوذ جامعه روحاني اصفهان بشمارمي رفت. ميرزا حسن پس ازاتمام تحصيل به بازرگاني مشغول شد و تا پايان عمر به تجارت پرداخت. آتش اصفهاني در ابتداي شاعري بينوا تخلص مي كرد اما بعد تخلص آتش را انتخاب كرد. آتش اصفهاني بيشتر غزل مي سرود و در سرودن غزل از شيوه صائب و كليم كاشاني پيروي مي كرد. ديوان اشعار آتش اصفهاني در سال 1338به كوشش سيد علي نوربخش آزاد و با مقدمه استاد جلالُ الدّين همايي به چاپ رسيد. |
|
8) تولد "ژاك بنيني بوسوئه" نويسنده معروف و عالم علوم الهي فرانسوي (1627م) ژاك بنيني بوسوئه، عالم علوم الهي، مورخ و نويسنده شهير فرانسوي در چهاردهم ژوئيه 1627م در شهر ديژون فرانسه در خانوادهاي مذهبي به دنيا آمد. وي از 15 سالگي به تحصيل الهيات پرداخت و با مطالعه آثار نويسندگان و ادباي زمان، استعداد نويسندگي و فصاحت را در خود پرورش ميداد. بوسوئه در 25 سالگي در رشته الهيات به دريافت درجه دكتري نائل آمد و به وعظ و خطابه پرداخت. وي پس از چندي به آموزش پسر لويى چهاردهم، پادشاه فرانسه مشغول شد و در طي نه سال تربيت او، كتاب گفتار در تاريخ عمومي را در سه بخش نگاشت. اين كتاب تاريخ كه وقايع عالم از ابتداي كار تا آن زمان را شامل ميشد، نه تنها بوسوئه را بزرگترين نثرنويس فرانسه معرفي كرد، بلكه غناي موضوع و تجزيه و تحليل امور و تعمق درمسائل، بر وسعت معرفت او گواهي ميداد. پس از آن، بوسوئه كه از دسيسهها و مخالفت درباريان آزرده گشته بود، خود را از دربار كنار كشيد و با آموزش مسائل ديني و تدريس كتاب مقدس، مقام مهمي در جامعه روحاني به دست آورد. بوسوئه همچنين در ايراد خطابه، شهرت فراواني يافت و در اين فن، به كمال قدرت در فصاحت و هنر وعظ دست يافت، با اين حال، مرثيهها و مديحههاي او، تعليماتي درباره زندگي و ايمان دربرداشت. بوسوئه بر اين عقيده بود كه مسيحيت، سازنده بشر است و همه چيز در دنيا دامي است در پيش پاي فرد مسيحي. يكي از هدفهاي بوسوئه در آغاز زندگي روحاني او، مبارزه با دشمنان دين و وحدت بخشيدن به جامعه برادران روحاني و از ميان بردن سوء تفاهمها بود. از اين رو با انتشار كتاب تاريخ تغيير و تحول كليساهاي پروتستاني، ضمن لزوم قبول كليساي واحد، قصد داشت تا به پروتستانها ثابت كند كه روح كليسا را خوب درك نكردهاند. وي كوشيد تا ميان كليساي كاتوليك و پروتستان را آشتي دهد و يك مسيحيت پديد آورد. بوسوئه معتقد بود كه هر كدام از ما مثل يك زنداني هستيم كه تنها از درون حجره كوچك زندان خويش ميتوانيم به دنياي خارج نظر افكنيم و بنابراين تنها جزيى از واقعيت را ميتوانيم ببينيم. پس بايد ديدهاي مُجزّاي خود را با هم آميخت تا بتوان واقعيت را به تمامي نگريست. بوسوئه ميگفت: غايت دين و فلسفه آن است كه به ما ياد دهد چگونه با تساهل و گذشت، داستان كامل الوهيت را از زبان اديان مختلف بشنويم. بوسوئه در نوع وعظ و خطابه و مرثيه و مديحه، تحولي ايجاد كرد و وظيفه راهنمايى و تعليماتي را در اخلاق و مذهب برعهده گرفت. وي از طرف ديگر، استاد نثر كلاسيك فرانسه به شمار ميآيد. او به خوشاهنگي و موسيقي كلام و معاني دقيق الفاظ توجه خاص نشان ميداد و مسائل مهم ديني و انساني را با لحن شاعرانه بيان ميكرد. كتب مواعظ در نوزده جلد و مرثيهها و خطابههاي مذهبي از ديگر آثار اوست. ژاك بنيني بوسوئه سرانجام در 30 نوامبر 1704م در 77 سالگي درگذشت. |
|
9) روز ملي فرانسه، يادبود فتح زندان باستيل در جريان انقلاب اين كشور (1789م) انقلاب كبير فرانسه در پي سياست استبدادي و ديكتاتوري لويى شانزدهم، پادشاه اين كشور روي داد. لويى شانزدهم مردي ضعيف النفس بود كه تحت تاثير و فشار اطرافيان، به ويژه همسرش قرار داشت. با تشكيل مجلس مؤسسان در روز نهم ژوئيه 1789م براي تنظيم قانون اساسي بر مبناي محدود كردن اختيارات مقام سلطنت و اعمال حاكميت ملي، لويى شانزدهم و اطرافيانش وحشتزده شدند. از اين رو در برابر اين خواسته مجلس مقاومت و مخالفت كردند. اين مسئله باعث ايجاد تظاهراتي عليه دربار و شخص پادشاه گرديد. در روز سيزدهم ژوئيه، تظاهرات با خشونت بيشتري دنبال شد و تظاهر كنندگان كه در آغاز، مسلح به سلاحهاي سرد بودند با حمله به يك انبار اسلحه، سلاح گرم نيز به دست آوردند. در روز چهاردهم ژوئيه، مردم خشمگين پاريس به مخازن اسلحه دولت حمله كرده و مقداري توپ و تفنگ به دست آوردند. سپس زندان باستيل را كه محل نگهداري زندانيان سياسي بود تصرف نمودند و پس از آزادسازي زندانيان، آن را با خاك يكسان كردند. فتح زندان باستيل توسط انقلابيون فرانسه در 14 ژوئيه 1789م، به عنوان آغاز انقلاب بزرگ اين كشور محسوب ميشود و ضربهاي مستقيم و نابود كننده از جانب ملت بر حكومت استبدادي لويى شانزدهم وارد كرد. به دنبال اين قيام، خانواده سلطنتي كه قصد فرار از كشور را داشتند، دستگير شدند و در نهايت لويى شانزدهم در 21 ژانويه 1793م به گيوتين سپرده شد. از آن پس، وقوع انقلاب فرانسه در چهاردهم ژوئيه به عنوان روز ملي و انقلاب كبير فرانسه در اين كشور گرامي داشته ميشود. فرانسه سومين كشور وسيع در اروپاي غربي است كه تاقبل از قرن هجدهم، درگير جنگهاي داخلي در اروپا بود، جنگهاي صد ساله با انگلستان، جنگهاي سي ساله با اسپانيا و جنگهاي متوالي با ايتاليا از آن جمله است. به علاوه جنگهاي مذهبي در سدههاي چهارده و پانزده ميلادي باعث شد تا فرانسه بتواند دامنه توسعهطلبيها و استعمار ساير سرزمينها را گسترش دهد و همپاي استعمارگر پير، بريتانياي كبير مناطق گوناگوني را به تصرف درآورد. با اين حال اين كشور نه تنها در قرن نوزده و نيمه نخست قرن بيست، مناطق وسيعي در قارههاي آسيا، افريقا و امريكاي جنوبي را تحت سيطره خويش درآورد، بلكه در آستانه هزاره سوم ميلادي، همچنان حدود 10 سرزمين جزء مستملكات فرانسه به حساب ميآيد. كشور فرانسه با مساحت 543/965 كيلومتر مربع و جمعيت 60 ميليون نفري، در كنار اقيانوس اطلس و در همسايگي آلمان، انگلستان، ايتاليا و سوئيس قرار گرفته است و نظام سياسي حاكم بر آن جمهوري است. پيشبيني ميشود جمعيت فرانسه تا سال 2025 بيش از 61 ميليون نفر خواهد شد. بيش از 76 درصد مردم فرانسه كاتوليك هستند و به زبان فرانسوي صحبت ميكنند. پايتخت اين كشور پاريس است و واحد پول آن يورو ميباشد كه بعد از رواج يافتن پول واحد اروپائي، جايگزين فرانك شده است. مارسي، ليون، تولوز و نانْتْ از شهرهاي مهم اين كشور اروپايي هستند. |
.jpg "23 تیر 1388 / 21 رجب 1430 / 14 جولای 2009") 10) تولد "ژوزف گوبينو" نويسنده و فيلسوف نژادپرست فرانسوي (1816م) ژوزف آرتور كنت دو گوبينو نويسنده و فيلسوف فرانسوي در 14 ژوئيه 1816م در نزديكي پاريس به دنيا آمد و تحصيلات خود را در فرانسه، آلمان و سوئيس پشت سر نهاد. وي در اين زمان به روزنامهنگاري و نگارش رمانهاي پرماجرا پرداخت و پس از انتشار آثاري از خود، شهرت يافت. گوبينو ضمن علاقه به ادبيات و صنايع آلمان، با شيفتگي تمام به اين نتيجه رسيد كه اقوام آريايى، در قدرت، جمال و هوش، سرآمد ديگرانند، پس بايد آنها را برتر از ساير نژادهاي بشر دانست. گوبينو براي خود رسالتي الهي قائل بود، اما چون در كشور خودش، به او اعتنايى نكردند به آلمان رفت و به اثبات برتري آلمانها بر اقوام ديگر پرداخت. او انديشههاي خود را در كتابي به نام مقاله درباره نابرابري نژادهاي انسان در چهار جلد بيان داشت. اين كتاب، در سالهاي بعد به شعلههاي تفوق نژاد آريايى در آلمان بسيار دامن زد و دهها سال پس از مرگ گوبينو، به عنوان يكي از الگوهاي آدولف هيتلر رهبر آلمان نازي درآمد. به نظر گوبينو، مسئله نژادي نه تنها بر همه مسائل ديگر تاريخ برتري دارد، بلكه محور اصلي آن به شمار ميآيد. گوناگوني نژادها كه ملتها را ميسازد، خود مبيّن سرنوشت مختلف اين ملتهاست. گوبينو كه به نژاد قوي و ضعيف معتقد است، انحطاط نژادهاي قوي را بر اثر اختلاط با ملتهاي ضعيفي ميداند كه در جنگ مغلوبشان گشتهاند. گوبينو در اين راستا، منظومه بلند آماديس را در سه جلد و شامل دو هزار بيت سرود. اين منظومه بلند و استعاري، فرضيه نژادي شاعر را عرضه ميكند. با اين حال گوبينو در كنار اين امور، به كارهاي سياسي و علمي نيز مشغول بود و پس از آنكه به سمت دبير اول و سپس وزيرمختار فرانسه در دربار ايران منصوب شد، زبانهاي شرقي از جمله فارسي، عربي و نيز خطوط ميخي را فراگرفت. او ضمن حضور در ميان مردم، با عقايد، آداب، رسوم، تاريخ، مذهب و متون فكري طبقات مختلف مردم آشنا گرديد. گوبينو در اين زمينه، به تاليف آثاري پرداخت كه كتب سه سال در آسيا، تاريخ ايران و اديان و فلسفههاي آسياي مركزي، نتيجه اين حضور و دقت در متن جامعه است. وي سرانجام پس از 66 سال زندگي در 13 اكتبر 1882م درگذشت. |
|
11) تولد خانم "مارگارِت گِرْتْرودبل" اديب و مستشرق انگليسي (1868م) (ر.ك:12 ژوئيه) |
.jpg "23 تیر 1388 / 21 رجب 1430 / 14 جولای 2009") 12) كودتاي خونين "عبدالكريم قاسم" عليه "ملك فيصل دوم" پادشاه عراق (1958م) غازي دوم پادشاه پيشين عراق، فرزند ملك غازي، كه بعدها ملك فيصل دوم لقب گرفت، در آوريل 1939م پس از مرگ پدرش، در چهار سالگي به پادشاهي عراق برگزيده شد. از اين زمان، امير عبداللَّه، دايى اين پادشاه چهارساله، تا سال 1953م كه وي به سن قانوني رسيد، عهده دار امور بود. طي اين 14 سال، به موجب قراردادها و موافقت نامههايى كه ميان عراق و انگلستان منعقد گرديد، عراق تبديل به مستعمره غير رسمي آن كشور شده بود. در طي اين سالها، دستگاه پليسي بر كشور حكومت ميكرد و سلطنت كه از حمايت سرمايهداران و ملاّكان برخوردار بود بر دولت نظارت داشت و قانون اساسي را به ميل خود تفسير ميكرد. همچنين در طول اين سالها، احساسات ضد انگليسي در عراق به اوج خود رسيده بود و اعلام موجوديت رژيم صهيونيستي در سال 1948م و جنگ اين رژيم عليه كشورهاي اسلامي، ابراز انزجار برضد انگليس را در ميان مردم و پارهاي احزاب سياسي كشور تشديد كرده بود. در سال 1953م، ملك فيصل دوم، رسماً قدرت را در دست گرفت با اين حال در سلطنت خود، تحت نفوذ شديد سياستمداران طرفدار انگليس از جمله دايى خود و نوري سعيد، نخست وزير كهنهكار عراق بود. اما در نهايت، پنج سال بعد در 14 ژوئيه 1958م عبدالكريم قاسم به عنوان فرماندهي كل نيروهاي مسلح عراق، طي يك كودتاي خونين نظامي، رژيم پادشاهي ملك فيصل دوم را ساقط كرد و خودْ زمام امور عراق را به دست گرفت. در جريان اين كودتا، ملك فيصل و كليه افراد خاندان سلطنتي و نيز نوري سعيد، نخستوزير عراق، به همراه بسياري از مقامات كابينه وي كشته شدند. عبدالكريم قاسم، ژنرال كمونيست عراق در طول ساليان دراز، توانسته بود عقايد افراطي و چپ گرايانه خود را در فاصله دو دهه پر حادثه در اين كشور از ديد رژيم غربگرا و انگليسي نوري سعيد، مخفي نگاه دارد و با همين احساسات، حساسترين منصب نظامي كشور يعني رياست ستاد ارتش عراق را به مدت چند سال بر عهده داشته باشد. وي پس از اين كودتا با سياستي كاملاً عكس سياست رژيم پادشاهي آن كشور، قدرت را در دست گرفت. با وقوع اين كودتاي خونين نظامي در عراق به فرماندهي ژنرال عبدالكريم قاسم رئيس ستاد ارتش اين كشور، نظام سلطنتي ملغي و حكومت جمهوري اعلام گرديد. از نخستين اقدامات حكومت كودتا در عراق، اعلام خروج اين كشور از پيمان بغداد بود كه پيش از آن، با هدف در انزوا قرار دادن شوروي تشكيل شده بود. همچنين اين كودتا، زمينه را براي توسعه نفوذ شوروي در خاورميانه و به ويژه عراق فراهم آورد. هرچند اين كودتا در ابتدا با تاييد و حمايت جمال عبدالناصر، رئيس جمهور مصر همراه بود، ولي عبدالكريم قاسم كه با كمك ناصر به قدرت رسيد، خود به رقابت با ناصر در دنياي عرب پرداخت. تا اينكه سرانجام به دنبال يك كودتاي نظامي در فوريه 1963م، عبدالكريم قاسم نيز به قتل رسيد و عبدالسلام عارف جاي وي را گرفت. |
