آنچه در وهله اول در خصوص «بانوی عمارت» پر رنگ جلوه می کند، کشش و جذابیتی است که باعث شده مخاطب راس ساعتی خاص پای تلویزیون بنشیند و تشویق به دنبال کردن آن شود. از این حیث باید گفت سازندگان سریال به موفقیت خوبی دست پیدا کرده اند. اما سوال این است: چه عواملی باعث جذابیت «بانوی عمارت» شده اند؟
تعداد کلمات: 1020 / تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه
تعداد کلمات: 1020 / تخمین زمان مطالعه: 5 دقیقه
نویسنده: حبیب خلیفه
در میان برنامه های رنگارنگ شبکه های سیما مجموعه «بانوی عمارت» توانسته توجه بسیاری از مخاطبان را به خود جلب کند. سریالی تاریخی که داستان چندین شخصیت را در بازه ای زمانی از دوره قاجار روایت می کند. به خاطر داریم در طول چند سال اخیر در سیما مجموعه های تاریخی زیادی ساخته شده است که قریب به اکثر آنها بودجه ای هنگفت را صرف خود کرده اند. بازدهی این مجموعه ها اما به مراتب کمتر از چیزی بوده که در «بانوی عمارت» می بینیم.
عزیز الله حمید نژاد کارگردان 59 ساله در دومین سریال تلویزیونی خود سراغ قصه ای پر زحمت و تاریخی رفته است. او اما در همین روایتی که در بستری تاریخی رخ می دهد، سراغ چیزی رفته که در آن تخصص دارد: یعنی ملودرام. سریال قبلی حمید نژاد «چرخ فلک بود» که در سال 95 پخش شد. قبل از آن فیلم سینمایی «آناهیتا» توسط این کارگردان در سال 87 ساخته شده بود.
آنچه در وهله اول در خصوص «بانوی عمارت» پر رنگ جلوه می کند، کشش و جذابیتی است که باعث شده مخاطب راس ساعتی خاص پای تلویزیون بنشیند و تشویق به دنبال کردن آن شود. از این حیث باید گفت سازندگان سریال به موفقیت خوبی دست پیدا کرده اند. اما سوال این است: چه عواملی باعث جذابیت «بانوی عمارت» شده اند؟
فضای قصه
«عزیز الله حمید نژاد» کارگردان بانوی عمارت از همان ابتدای شکل گیری اثر در ذهنش می دانست قصد ندارد روایتگر صرف تاریخ باشد. او داستان را بر مبنای روابط بین کاراکترهایی خلق کرد که در بستری تاریخی و در دوران گذشته زندگی می کنند. شخصیت های سریال اگرچه واقعی نیستند اما نه آنچنان غیر واقعی هستند که مخاطب با آنها غریبه گی کند و نه آنچنان واقعی که جزئی جدا نشدنی از تاریخ باشند. «شازده»، «فخر الزمان»، «طبیب»، «آهو» و دیگر شخصیت ها، ما به ازای تاریخی دارند.
حمید نژاد در همین خصوص و در مصاحبه ای گفته است:
« برای ساخت یک اثر داستانی شما نمی توانید صد در صد به استنادات تاریخی بسنده کنید. تاریخ می تواند زمینه ای برای فراهم کردن یک درام باشد؛ درامی که قرار است با زبان بصری فیلم به مخاطب منتقل شود. فیلمنامه «بانوی عمارت» هم نه بر اساس یک داستان تاریخی بلکه بر پایه مسایلی اجتماعی و سیاسی در آن مقطع تاریخی یعنی دوران قاجار شکل گرفته است. ما برای اینکه هم آن فضای دوران قاجار را حفظ کنیم و هم مخاطبان عام و خاص را درگیر تماشای سریال کنیم، سعی کردیم با توجه به داشته ها و محدودیت های موجود، سریالی بسازیم که دیدنی باشد و مخاطبان لذت ببرند.»
داستان
مخاطبین دوران حاضر تلویزیون به مانند نسل های گذشته خود نیستند. آنها برای «جذب شدن»، وقت زیادی به یک برنامه تلویزیونی نمی دهند! یک سریال، چنانچه در یکی دو قسمت اول و یا حتی در چند سکانس ابتدایی آنها را جذب نکند به راحتی از آن صرف نظر کرده و راه خود را به سمت شبکه های اجتماعی پیش می گیرند.
از این حیث «بانوی عمارت» موفق عمل کرده است. قصه سریال با ضرباهنگ خوبی آغاز شد و از «کش» دادن های معمول در سریال ها خودداری کرد. سریال در ادامه و در امتداد داستان اصلی، داستانک هایی را روایت کرد و به تدریج و با حضور بازیگران و تعلیق هایی که به وجود آورد بر کشش ماجرا افزود. به جرات می توان گفت مهمترین عامل موفقیت «بانوی عمارت»، داستان و روایت جذاب آن است.
بازیگران
عزیز الله حمید نژاد در سریال بانوی عمارت از ستاره های سینما و تلویزیون استفاده نکرد. او اگرچه با سپردن نقش های اصلی به بازیگران کمتر چهره شده به نوعی ریسک کرد، اما در واقع نقش ها را به بازیگرانی سپرد که بازی را «بلد» هستند. حسام منظور، پاوان افسر، نیکی نصیریان، حسن علیرضایی چندان چهره نیستند و پانته آ پناهی ها، علیرضا شجاع نوری و رامتین خداپناهی نیز گزیده کارند و پرکاری نمی کنند. حمید نژاد از این گروه بازیگران به خوبی بازی گرفت و آنها را در خدمت قصه پر کشش سریال قرار داد. قریب به اکثر بازیگران از عهده نقش های خود برآمده انده و در اصطلاح از آن بیرون نزده و یا جا نمانده اند.
نقش زنان
حمید نژاد و نویسندگان سریال نگاه ویژه ای به زنان در سریال داشتند. علی رغم آنچه در سریال های تاریخی دوره قاجار در خصوص منفعل بودن زنان دیده بودیم اما زنان در «بانوی عمارت» نشان دادند می توانند تاثیرگذار بوده و اقتدار داشته باشند. آنها با حفظ این اقتدار در برابر مردان قدرتمندی مثل «ارسلان میرزا»، «جهانبخش» و «میرزا اسد» و «طبیب» حرفی برای گفتن دارند. شخصیت هایی مثل «آهو» وقتی در فضایی بازتر به آرزوهای بزرگتر فکر می کند، استعدادهایش شکوفا می شود و یا در برابر او دختری مثل «جواهر» قرار دارد که او هم به گونه ای سعی دارد با طرح و توطئه و نقشه هایی روند ماجرا را تغییر دهد.
حمید نژاد در خصوص زنان سریال «بانوی عمارت» گفته است:
«در این سریال اکثر زنان که از طبقه مرفه هستند چندان منفعل نیستند، این از طرز پوشش و معماری که در آن زندگی می کنند مشهود است. «افسر» اقتدار دارد و «فخری» هم ویژگی هایی دارد که نشان از قاطعیت او دارد، البته فخری نماینده همه زنان نیست بلکه او یک استثناست چون سواد دارد و اهل شعر و ادب است. او از خانواده ای ثروتمند است که پدر و مادرش را از دست داده است و با این حال برابر برادرش از نوعی استقلال برخوردار است و از حق و حقوق خود دفاع می کند حتی حاضر است برای آنچه که می خواهد، هزینه بدهد.
او در ماجرای عاشقانه ای که برایش پیش می آید تنبیه می شود، کتک می خورد و حتی در مقطع کوتاهی نیز تسلیم می شود اما درنهایت با نامه شاهزاده ارسلان دوباره جان می گیرد و وارد میدان می شود. او در شرایطی قرار می گیرد که می تواند در زندگی شازده تاثیرگذار باشد و حتی با افسر مقابله کند. آهو هم اگرچه از طبقه پایین است اما وقتی در این محیط قرار می گیرد دوست دارد خود را ثابت کند، سواد یاد بگیرد و او هم هزینه آنچه را که می خواهد می پردازد؛ اینها بخشی از جزییات و شناسنامه این شخصیت هاست.»
*مصاحبه «عزیز الله حمید نژاد» از خبرگزاری مهر
