سيره ي رفتاري نبي اکرم (صلي الله عليه و اله و سلم)

خلق عظيم

بنيان گذار کبير انقلاب، حضرت امام خميني رحمه الله در يکي از آثار خود، درباره اخلاق نيکوي پيامبر گرامي اسلام چنين مي نويسد: «خداي تعالي، پيغمبر بزرگ خود را ستايش مي فرمايد که تو بر خلق بزرگ هستي. (1) البته براي چنين مقصد بزرگ، خلق بزرگ لازم است که قوه مقاومت با تمام ناملايمات را داشته باشد با هيچ چيز از ميدان ارشاد خلق در نرود. بزرگ ترين زحمت و سخت ترين رنج و تعب هاديان راه حق، معاشرت با جاهلان و دعوت بي خردان بوده و هست. از اين جهت، اينها بايد متصف به بزرگ ترين اخلاق حسنه باشند و بايد قوه رفق و مدارا و حسن عشرت، در آنها به طوري باشد که با تمام جهالت جاهلان و بي خردان، مقاومت کنند». (2)

آداب سخن گفتن

امام حسين عليه السلام مي فرمايد: «از پدرم درباره رفتار جدم با هم نشينان پرسيدم. فرمود: رسول خدا صلي الله عليه و اله همواره خوش رو و نرم بود، نه خشن و درشت خو و سبک سر و فحاش و عيب جو. کسي را زياد ستايش نمي کرد و اگر به چيزي رغبت نداشت، به آن توجه نمي فرمود. چنان بود که مردم از او نااميد نمي شدند. خود را از سه چيز برحذر مي داشت: جدال، پرحرفي و بيان مطالب بيهوده. در مورد ديگران نيز از سه چيز مي پرهيزيد: هيچ گاه کسي را سرزنش نمي کرد، از مردم عيب جويي نمي فرمود و فقط در جايي که اميد ثواب داشت، سخن مي گفت. چون ساکت مي شد، ديگران سخن مي گفتند. سخن هيچ کس را قطع نمي کرد، مگر آنکه از حد مشروع تجاوز کرده باشد که در اين صورت، حضرت با بلند شدن يا نهي کردن، او را از سخن گفتن باز مي داشت». (3)

آداب راه رفتن

در مورد راه رفتن حضرت رسول صلي الله عليه و آله چنين مي نويسند: «آن حضرت پاهاي مبارک خويش را از زمين بلند مي کرد و به آرامي قدم برمي داشت. ايشان مانند کسي که بر زمين شيب دار راه برود، راه مي رفت و هنگام راه رفتن، به آرامي گام برمي داشت. در حال راه رفتن، مقابل خود را نگاه مي کرد و چنان بانشاط بود که هيچ کس ايشان را ناتوان احساس نمي کرد». (4)

آداب غذا خوردن

هنگامي که رسول خدا صلي الله عليه وآله با ديگران مشغول غذا خوردن مي شد، نخستين کسي بود که دست به طعام مي برد و آخرين کسي بود که از آن دست مي کشيد. ايشان همواره با دست راست و از مقابل خود غذا مي خورد؛ مگر خرما و رطب که دست به سوي ديگر دراز مي کرد تا آن را بردارد و بخورد. آب را نيز در سه جرعه مي نوشيد و آن را مي مکيد و نمي بلعيد. آن حضرت از انواع غذاها مي خورد و آنچه را خدا حلال کرده بود، با خانواده و خدمت کارانش تناول مي فرمود و دعوت هر مسلماني را مي پذيرفت. بهترين غذا نزد آن حضرت، غذايي بود که افراد بيشتري از آن بخورند. (5)
اميرالمؤمنان علي عليه السلام مي فرمايد: «من چندي مراقب پيامبر بودم و ديدم وقتي آب مي نوشد، سه بار نفس مي کشد و در هر مرتبه ابتدا بسم الله مي گويد و در پايان شکر خدا را به جا مي آورد. علت را پرسيدم ، فرمود: اي علي! حمد براي ستايش خداوند و گفتن بسم الله براي پرهيز از بيماري است».

آداب معاشرت

رسول خدا صلي الله عليه و آله بسيار نرم خو بود. به کسي ستم نمي کرد و کسي را خوار نمي ساخت . نعمت هاي الهي در نظرش بزرگ و با عظمت بود و از هيچ نعمتي بدگويي نمي کرد. دنيا و حوادث تلخ آن، حضرت را برنمي آشفت، ولي اگر حقي از کسي پاي مال مي شد، از هيچ چيز پروا نداشت تا حق را ياري کند.
پيامبر، همواره اهل فضل و دانش را مي پذيرفت و متناسب با فضيلتي که در دين داشتند، احترامشان مي کرد. نيز دستور مي داد نيازهاي نيازمندان را به او بگويند و از ياران خود دل جويي مي کرد. اگر کسي کار شايسته اي انجام مي داد، او را مي ستود و هرگز در کارهايش تند روي يا کندرويي ديده نمي شد. (6)

پي نوشتها:

1. قلم: 4.
2.امام خميني رحمه الله، شرح حديث عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني رحمه الله، 1370، ص 317.
3. معاني الاخبار، ص 82.
4. سيد محمد حسين طباطبايي، سنن النبي، ترجمه: محمدرضا غياثي کرماني، قم، انتشارات حضور، 1383، ص 65.
5. همان، ص 80.
6. معاني الاخبار، ص 83.

منبع: ماهنامه ي گلبرگ
/خ