خارجی‌ها در ایران (2) ژوزف مرنارد

ژاك ژوزف مرنارد (Jacques – Joseph Mornard) در تاريخ 18 دسامبر 1864 م، در «كته شير» (برابانت) متولد شد. پس از فارغ‌ التحصيل شدن به استخدام اداره گمرك بلژيك درآمد و در ماه ژانويه 1900 از طرف دولت ايران استخدام گرديد. وي روز بيستم فوريه 1900 م، وارد انزلي شد و در 21 مارس همان سال به سمت رياست گمركات مازندران و استرآباد به طرف مشهد‌‌سر عزيمت نمود. در فوريه 1901 كه موسيو « نوز » قصد مسافرت به اروپا به منظور گذراندن ايام مرخصي داشت، موسيو مرنارد را به تهران احضار و به رياست دائره در اداره مركزي تعيين كرد. چون مرخصي موسيو نوز به تأخير افتاد، موسيو مرنارد تقاضا كرد كه تأسيس دوائر جديد در بعضي از ولايات به او سپرده شود. بدين سبب، در ماه اوت 1901 مأمور تنظيم گمركات قسمت شمالي آذربايجان يعني اردبيل و مغان گرديد ودر ماه نوامبر 1904 تفتيش كل گمركات و پست و صندوق كل گمركات به موسيو مرنارد تفويض گرديد.

مدتي بعد از اولتيماتوم دسامبر 1911 كه دولت روسيه تقاضاي تغيير مورگان شوستر آمريكايي خزانه‌دار كل را به ايران داد و دولت ايران قبول نمود، موسيو مرنارد با كمك سفارت روسيه در تهران موفق به كسب مقام شوستر گرديد. و به موجب دستخط ناصرالملك نايب‌السلطنه در ژوئن 1912 به خزانه‌داري كل منصوب شد و در اول سپتامبر 1914 از اين شغل مستعفي گشت. نشان‌ها و امتيازاتي كه موسيو مرنارد از دولت‌هاي مختلف دريافت نموده از اين قرار است:
ـ نشان درجه اول كرواسيويك از بلژيك
ـ شواليه نشان لئوپولد گرانت افيسيه نشان بلژيك
ـ نشان تاج پروس
ـ نشان شير و خورشيد از درجه اول با حمايل سبز و ...
مرنارد در روز بيستم اكتبر 1916 مطابق با 21 ذي‌الحجه 1334 ق در تهران درگذشت.(1)
يكي از اسنادي كه دربارة مرنارد بلژيكي در وزارت امور خارجه وجود دارد، نامه‌اي است كه در تاريخ 9/6/1300 ش، وزارت ماليه به وزارت امور خارجه ارسال نموده است. وزارت ماليه پس از دريافت نامه‌اي از بانك «كروميت ليونه» بروكسل مبني بر اينكه وجوهي كه به نام مرنارد خزانه‌دار كل ايران در آن بانك به امانت گذاشته شده بوده است، به وراث مرنارد پرداخت شده است، به وزارت امور خارجه نوشت با توجه به اينكه اين وجه متعلق به دولت ايران [ولي به نام مرنارد در بانك كروميت ليونه] بوده است و بانك بي‌جهت اين پول را به وراث مرنار پرداختكرده است، از وزارت امور خارجه خواست براي استرداد اين وجه از طريق مذاكره با سفارت بلژيك در تهران و سفارت ايران در بلژيك اقدامات لازم را به عمل آورند.(2)

پي نوشت :

1ـ سپهر، احمد‌علي، (مورخ‌الدوله)، ايران در جنگ بزرگ، ص 154؛ جهت اطلاع بيشتر ر ك: مستخدمين بلژيكي در ايران، نوشته آنت دستره، ترجمه منصوره اتحاديه (نظام مافي)، نشر تايخ ايران.
2ـ مراسله وزارت ماليه به وزارت امور خارجه، 9/6/1300، اسناد وزارت خارجه، س 1339 ق، ك 28، پ 54،‌ص 1.

منبع:موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی
/س