سنندج مرکز استان کردستان در غرب کشور ایران است. شهر سنندج را به علت واقع شدن در دامنهٔ کوه، در قدیم سنه می‌خواندند و چون قلعه آن از لحاظ نظامی اهمیت زیادی داشته، آن را سنه‌دژ (قلعه‌ای در پای کوه) می‌نامیدند که کم‌کم به سنندج بدل شد. آب و هوای شهر سنندج سرد و نیمه‌خشک است. در فصل بهار و تابستان هوای معتدل دارد و بهترین زمان برای سفر به این شهر است.

۱. عمارت حبیبی

عمارت حبیبی شهر سنندج در خیابان امام خمینی(ره) و در کوچه حبیبی واقع شده است. ساختمان این بنا در زمان حکومت ناصرالدین شاه قاجار با قدمت نزدیک به ۱۵۰ سال توسط «ملا لطف‌الله شیخ‌الاسلام» که یکی از علمای بنام اهل سنت در دوره قاجاریه می باشد احداث شده است.

پس از درگذشت ملا لطف الله، این عمارت توسط وراث آن مرحوم به صورت دو بخش بیرونی و اندرونی به اشخاص دیگری واگذار شده است. این خانه قدیمی شامل یک زینت بخش است با حوض مستطیل شکلی و سه فواره سنگی زیبا و بنای اصلی و متعلقات آن، که بنای اصلی در ضلع جنوبی واقع و شامل زیرزمین و یک طبقه فوقانی است. زیرزمین این بنا به شکل حوضخانه است که دارای سقف گنبدی شکل با تزئینات آئینه کاری و گچبری تلفیقی می باشد و همچنین شاه نشین‌ها و حوض سنگی این قسمت که شش ضلعی است بسیار جالب توجه است.

۲. مسجد میرزا فرج الله وزیر

بنای این مسجد یادگاری از زمان حکومت قاجاریه است، این بنا در در ضلع شمالی خیابان ۱۷ شهریور (سه راهی شیخان) قرار گرفته است. این مسجد دارای شبستانی با چهار ستون چوبی و ایوان ستوندار چوبی که در مقابل آن در راهروهایی در اطراف ایوان دو طبقه ساخته شده است. معماری این مسجد الگو برداری از دارالاحسان و شیوه اصیل از معماری ایرانی است که همراه با روش معماری مساجد کردستان بوده است.

مصالح بکار رفته در این مسجد محلی است، تزئینات مسجد بسیار زیبا و چشمگیر است که شامل پنجره‌هایی مشبک با گره چینی و همچنین وجود دو ایوان ستوندار در اضلاع شرقی و جنوبی که هر یک به ترتیب روی به سمت شرق و جنوب دارند و بانی آن شخص به نام میرزا فرج الله وزیر است که از افراد صاحب منصب عصر قاجار در کردستان بوده است.

۳. روستای دولاب

روستای دولاب در ۴۰ کیلومتری جنوب شهر سنندج در دامنه کوه معروف «اوالان» ما بین شهر سنندج و کامیاران، از توابع بخش موچش، منطقه ی اورامان ژاورود شرقی واقع شده که یکی از جاذبه های گردشگری از نوع طبیعت گردی است. قدمت روستای دولاب به بیش از ۹۰۰ سال پیش می رسد. از بزرگان روایت شده؛ اوّلین کسی که روستای دولاب را بنیاد نهاده، فردی به نام «اسفندیار» که مقبره ی آن مرحوم در قبرستان سیّد اسحاق در روبروی روستا واقع شده است.

روستای دولاب دارای آب و هوای معتدل کوهستانی و در حدود ۱۶۰ چشمه دائمی دارد، پس به حق شایسته است، که نامش دولاب یعنی «دول ئاو» باشد. دولاب دارای آب لوله کشی، برق،تلفن، خانه بهداشت، مدرسه ی ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان است؛ و در حدود ۱۹۴ خانوار و نزدیک به ۷۲۰ نفر جمعیت دارد. تنوع محصولات باغداران دولاب بی نظیر است شاید کمتر روستایی را در استان شاهد بود که این گونه تنوع میوه را در خود جای داده باشد. در تولید گیلاس مقام اول استانی را داراست، انواع انگور، گلابی، سیب، گردو، زردآلو ، آلبالو، شفتالو، انجیر، توت سفید و فرنگی و… را می توان نام برد.

۴. کلیسای سنندج

این بنا در ضلع غربی خیابان نمکی و در محله قدیمی آقازمان که محله ای مسیحی نشین است واقع شده است. اواخر صفویه در زمان حکومت شاه عباس دوم هنگامی که ارامنه توسط دولت عثمانی به ایران تبعید شدند گروهی از آنها در شهر سنندج ساکن و احتمالاً درهمان زمان به ساخت کلیسا اقدام نمودند.

شیوه ساخت و نوع معماری کلیسای سنندج تحت تأثیر معماری سبک اصفهانی است و تلفیقی از نماسازی سبک بومی، مانند طاق نما و ستون نمای آجری در آن به کار رفته که به فرم مشعل در بخش فوقانی به صورت سه ترکی آجر کاری شده است. خطوط عمودی در نمای بیرونی ساختمان تاکید بر ارتفاع کلیساست. در گل دسته ناقوس کلیسا کاشی ها و گره چینی قابل ملاحظه است. حجاری سنگ های سر در ورودی که دارای نقش گل لوتوس و ترنج است، کار استادان سنندجی است. این کلیسا دارای قناتی فعال است و آب نمای زیبایی نیز در داخل حیاط آن در ضلع جنوبی دیده می شود.

۵. عمارت وکیل الملک

اصل بنای این عمارت به دوره زندیه است که توسط حاج محمد رشید بیگ وکیل از امرای مفرخان زند، احداث شده است که در دوره‌های بعدی به تدریج تکمیل شده است. اولین تعمیر کلی در سال ۱۳۱۰ هجری قمری و توسط امان الله خان وکیل الملک صورت گرفته است. تا اینکه امان الله خان وکیل الملک آن‌ را به مجموعه ای شامل چندین ساختمان، حیاط و باغ کنونی تبدیل نمود. ساختمان قدیمی به علل مختلف قبل از انقلاب تخریب شد، اما با سعی و تلاش مالکش به سبک قدیم دوباره بازسازی شده است و یکی از جاذبه های گردشگری سنندج به شمار می‌آید.

۶. حمام شیشه

روزی که معماران عصر زندیه حمام شیشه ای کردستان را بنا می کردند، هیچ فکر نمی کردند این حمام در قرن های بعد تبدیل به یکی از جاذبه های گردشگری این شهر شود. حمامی که در ضلع شمالی بلوار کردستان شهر سنندج و در مجاورت پل و مسجد «ملاویسی» قرار دارد و هر روز خیلی ها را برای بازدید از این حمام جالب به این منطقه می کشاند.

حمام شیشه ای برخلاف اسم جذابش، شیشه ای نیست. حمامی است مثل تمام حمام های دیگر تاریخی که از سنگ و گچ و ملات ساخته شده؛ با این حال به کار رفتن شیشه های رنگی زیبا در این حمام، آن را به این نام معروف کرده است.

در حمام شیشه ورودی، هشتی، بینه، سربینه و حمام گرم را می بینید که در حمام گرم ستون های سنگی زیبایی تعبیه شده است. همچنین این حمام مثل تمام حمام های عمومی ایرانی، سکوها، آبنماهای گرم و سردو خزینه دارد و با تزئینات آهک بری جلوه بیشتری پیدا کرده است. سر در ورودی بنا هم دارای نمای آجر کاری است. تزئینات آهکبری این بنا، نقش های مختلفی از گیاهان و حیوانات را ترسیم می کنند.

جالب است بدانید که این حمام تا سال های پیش از انقلاب کاربرد داشته و بخش های مردانه و زنانه آن فعال بوده اند. این نکته را هم بگوییم که اگرچه ساخت این بنا را به زندی ها نسبت می دهند اما عده ای هم معتقدند شکل معماری این بنا به دوره قاجار شباهت دارد. با این حال، تقریبا زندی بودن بنای حمام شیشه ای قطعی است.

۷. پل قشلاق

پل قشلاق که با نام پل شیخ نیز شناخته می شود یکی از معروف ترین جاذبه های گردشگری شهر سنندج و استان کردستان است که بر روی رودخانه ای به همین نام در شمال بلوار ورودی شهر سنندج واقع شده است. پل قشلاق یا پل شیخ به سفارش شاه صفی و توسط سلیمان خان اردلان، سال ۱۰۴۶ هجری قمری در حدود ۵ کیلومتری شمال سنندج و در مسیر ارتباطی سنندج به طرف بیجار و زنجان بر روی رودخانه‌ قشلاق ساخته شده است.

به روایتی دیگر، پل‌ شیخ قبل از این تاریخ وجود داشته و توسط نامبرده بازسازی شده است. تاریخ بنای این پل به دوره صفویه باز می گردد و در سال ۱۱۸۴ هجری قمری و همچنین به دستور فرهاد میرزا در سال ۱۲۸۴ هجری قمری مرمت و تعمیر شده است.