الف. انحراف اعتقادی
برخی از گروه های منحرف اعتقادی با استفاده ابزاری از پوشش، آرایش و موسیقی، تفکرات انحرافی خود را منتشر و تبلیغ می نمایند و اگر افراد جامعه به ویژه جوانان و نوجوانان نسبت به این موضوع آگاهی لازم را نداشته باشند، به راحتی با پیروی از نوع پوشش و آرایش این گروه ها، جذب آنها شده و به مرور زمان از تفکرات و باورهای آنها نیز پیروی خواهند کرد و نتیجه همان می شود که پیامبر خدا (ص) فرمود: «هر که به گروهی تشبه جوید، از آنهاست»[1].یکی از بهترین مصادیق امروزی این نوع آسیب، گروه های شیطان پرستی است. بنا به اعتقاد این فرقه، شیطان به عنوان قدرت غالب در جهان می باشد و اگر کسی بخواهد در جهان خوب زندگی کند، باید با شیطان باشد! آنان حتی معتقدند راه خدا از طریق ارتباط با شیطان می گذرد!!
ب. آسیب های اخلاقی
برخی از آسیب های اخلاقی که افراد به واسطه مدگرایی، دچار آن می شوند عبارت است از:
1- در معرض اتهام دیگران قرار گرفتن
یکی از آموزه های اخلاقی پیشوایان معصوم (ع) آن است که انسان خود را در معرض اتهام قرار ندهد. اگر عملکرد افراد در انتخاب نوع لباس، آرایش و مد، برخاسته از باورها، نیازها و شرایط فرهنگی و بومی نباشد، از منظر دیگران به منزله سستی فرد در حفظ اعتقاد و منش اخلاقی تلقی می گردد.به عبارت دیگر چنین شخصی، به طور دائم خود را در معرض نوعی اتهام قرار داده است.
2- گرفتار شدن به رذایل اخلاقی
پیروی از مدها و مدل های مخرّب فرهنگی که با خارج شدن فرایند نوخواهی و زیبایی دوستی از حالت طبیعی و معقول به سوی افراط و تفریط می باشد، انسان را به رذایل اخلاقی دچار نموده، موجب انحطاط اخلاقی و معنوی افراد می گردد.بدیهی است که انحراف در این فرایند به دلیل نداشتن نقطه اتکای معنوی، موجب آلوده شدن افراد به رذایلی همچون فخرفروشی، زیاده خواهی، خودنمایی، اسراف، تجمل گرایی، حرص، طمع، خودپرستی و. . . خواهد شد.
3- اتلاف وقت
یکی از مهم ترین آسیب های مدگرایی که متأسفانه از سوی جوانان و نوجوانان کمتر مورد توجه قرار می گیرد؛ از دست دادن سرمایه عمری است که در مسیر مدگرایی از دست می رود. سوگمندانه باید گفت که برای انتخاب مد، تهیه لباس و حضور در فروشگاه ها و آرایشگاه ها و وب گردی ها چه زمان زیاد و برگشت ناپذیری از این افراد هزینه و هدر می شود.
ج. انحرافات جنسی
به طور طبیعی آرایش دختران و پسران و جلوه گری در جامعه، جاذبه جنسی ایجاد می کند و از آنجا که رقابت در مدگرایی امری طبیعی است.نتیجه ای که به دنبال دارد، افزایش گرایش جنس مخالف به یکدیگر و با کمال تأسف گرایش گروه های هم جنس به همدیگر است.
می دانیم که ویژگی غالب پوشاکی که با نام مد و مدگرایی به جوانان ارائه می شود تنگ، چسبان و یا کوتاه بودن آنها می باشد. پوشاک های تنگ و چسبان در آستانه بلوغ و نوجوانی (و سنین بعد) در هر دو گروه پسر و دختر از نظر تحریک امیال غریزی و تقویت و افزایش هوس شهوانی دو نقش متفاوت درونی و بیرونی دارد. از نظر درونی، پوشاک تنگ (مخصوصاً در نواحی کمر و شکم) یک اثر تحریک موضعی از خود برجای می گذارد که به تحریک اعضای تناسلی منجر گشته، تمایلات شهوانی را در نوجوان بیدار و تقویت می نماید.
سالیان درازی است که تحقیقات و مطالعات روانشناسی در شناخت و تشخیص علل بروز و ابتلای نوجوانان و جوانان به عارضه غیرطبیعی استمناء همه علل و عوامل مؤثر در ایجاد چنین میل و اثرات محرک عمومی و موضعی غریزه جنسی را کاویده و در میان منشأ پیدایش این ابتلاء نقش و اثرات «تنگی پوشاک» را جستجو کرده است.[2] از نظر بیرونی نیز پوشاک های تنگ، چسبان و یا کوتاه در سنین بلوغ و نوجوانی می تواند نظرها را به سوی خود جلب کرده، زمینه تحریک شهوت و انحرافات جنسی را در بیننده فراهم نماید.
د. پیامدهای روحی و روانی
1- احساس شکست و ناکامی
رشد سریع مدهای غربی و رواج آن در بازار، خود عاملی برای شکست روحی افرادی است که به دنبال مدهای تازه اند[3]؛ زیرا از یک سو امکانات و فراغت مردم برای دست یابی به آخرین مدها محدود است و از سوی دیگر کاروان مدگرایی با شتابی وقفه ناپذیر در حرکت است و وقتی مدگرایان در بن بست این سرعت و آن محدودیت می مانند، احساس ناکامیابی و ناتوانی می کنند.
2- فردگرایی و جمع گریزی
با مدپرستی و نوگرایی افراطی، انسان خود را تافته ای جدابافته از جامعه دانسته و برتری را در داشتن ظاهری جدید می داند و کسانی را شایسته دوستی و احترام می داند که از نظر ظاهری هم شأن او باشد. به همین دلیل بسیاری از روابط اجتماعی و معاشرت ها را که در اسلام به آن توصیه شده است، کنار می گذارد و دایره ارتباطات اجتماعی اش تنگ تر و محدودتر می شود.
3- تضییع انرژی عاطفی، روانی و ذهنی
بی تردید هر فرد افزون بر داشتن محدودیت زمانی و اقتصادی دارای محدودیت عاطفی، ذهنی، روانی و. . . نیز است. این محدودیت ها ایجاب می کند که ما با مدیریت صحیح، آن را در اولویت های مهم تر زندگی، مانند تحصیل، روابط زناشویی و خانوادگی و شغلی و. . . صرف نماییم. به کارگیری افراطی این سرمایه ها در یک بُعد خاص، باعث نارسایی عاطفی، ذهنی، روانی و. . . در ابعاد مهم زندگی می گردد که این خود باعث افت تحصیلی، کاهش مهرورزی، ناسازگاری در روابط بین فردی و کاهش خلاقیت می شود که به نوبه خود موجب پایین آمدن احساس حرمت نفس و ارزشمندی و عدم موفقیت فرد در حیطه های مختلف زندگی می گردد. به تعبیر دقیق علمی، بین موفقیت (در ابعاد مختلف زندگی) و احساس ارزشمندی، رابطه معناداری وجود دارد. [4]
4- اضطراب و استرس
افرادی که به شدت دنبال مدگرایی هستند به توجه دیگران اهمیت زیادی می دهند. این افراد در زندگی خویش برای این که در نظر دیگران ارزشمند جلوه کنند، حاضرند به هر قید و شرطی که از طرف جامعه به آنها تحمیل می شود تن در دهند. آنها برای جلب توجه دیگران، تجربه خویش را نادیده می گیرند و ارزش ها و عقاید دیگران را می پذیرند و در واقع با این عمل به شروط آنها تن داده، به همین دلیل دچار اضطراب دایمی می شوند.
5- بحران هویت
به مجموع باورها، ارزش ها و رفتارها، هویت گفته می شود. بحران هویت وقتی رخ می دهد که فرد نتواند به باورهایی جدا از باورهای دیگران برسد و برای خود نقش ثابتی پیدا کند.اگر انسان- به خصوص در دوره نوجوانی و جوانی- هر روز خود را به شکلی تازه درآورد و سبک زندگی اش را به روش جدید و متأثر از مدگرایی تغییر دهد، هیچ گاه هویت ثابت خویش را نخواهد یافت؛ زیرا یکی از نشانه های هویت و شخصیت سالم، ثبات است.
6- از دست دادن اراده و اختیار خود
هر چند ممکن است افراد مدگرا در ظاهر با اختیار خود مدی را انتخاب نمایند؛ اما در واقع، اختیاری در انتخاب نوع پوشش و مد ندارند و کاملًا مطیع مد و مدسازانند و هر چیزی که تبدیل به مد شد- زشت یا زیبا- آنان را در بند خود می سازد. بهترین دلیل بر این سخن آن است که اگر لباس و یا مدل مویی تغییر کرد و مد جدیدی وارد بازار شد، این افراد حاضر نیستند از مدهای گذشته استفاده نمایند، هرچند مدهای قبلی انتخاب خودشان باشد. [5]
7- اختلال در حس زیباشناختی
از آفت های مدگرایی آن است که مدگرایان همان چیزی را که طراحان مد القاء و ترویج می نمایند به عنوان مد می شناسند، از این رو به مرور زمان ملاک تشخیص زیبایی واقعی از مدگرایان گرفته می شود. این است که برخی لباس های مُد روز اگر این عنوان را با خود یدک نمی کشیدند، چیز دندان گیر و جالب توجهی به نظر نمی رسیدند.پی نوشت ها:
[1] . نهج الفصاحة(مجموعه کلمات قصار حضرت رسول( ص))، ص 737، ح 282.
[2] . آیین بهزیستى در اسلام، ج 4، ص 256.
[3] . همان.
[4] . همان.
[5] . ر. ک: واقعیت مد و مدگرایى، سرور اسفندیار، ماهنامه پیام زن، شماره 196، ص 22.
منبع: حوزه نت
