از مشهورترین تعقیبات می توان به تسبیحات حضرت زهرا، آیه الکرسی و سجده شکر اشاره کرد. نخستین کسی که در این زمینه از عبارت« تعقیبات» استفاده کرد؛ امام صادق ( ع) بود.
شیخ صدوق، روایتی را به سند صحیح از امیر مؤمنان( علیه السلام )در خصوص تعقیبات نماز صبح بیان کردند:هر کس یازده مرتبه سوره« توحید» را پس از نماز صبح بخواند؛ با وجود تلاش شیطان، مرتکب گناهى در آن روز نمى شود.
توصیه کرده اند که بلافاصله بعد از نماز عشا دو رکعت نماز وتیره را بجا بیاورید. در این مقاله علاوه بر آموزش نماز وتیره سایر تعقیبات نماز عشا را هم آورده ایم تا بتوانید از آن‌ها نهایت بهره معنوی را ببرید.
تعقیبات نماز عشا
۱. تهلیل
مستحب است که بعد از نماز عشا ۱۰ بار بگویید:أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اَللَّهُ وَحْدَهُ لاٰ شَرِیکَ لَهُ
إِلٰهاً وٰاحِداً أَحَداً فَرْداً صَمَداً لَمْ یَتَّخِذْ صٰاحِبَةً وَ لاٰ وَلَداً.
۲. نماز وتیره
نماز وتیره دو صورت دو رکعت نماز نشسته خوانده می‌شود و باید در آن ۱۰۰ آیه از قرآن خوانده شود. توصیه شده است که در رکعت اول سوره واقعه و در رکعت دوم سوره توحید را بعد از سوره حمد بخوانید.یکی دیگر از نماز‌هایی که بعد از نماز عشا خوانده می‌شود ۲ رکعت است. در رکعت اول بعد از سوره حمد یک بار آیه الکرسی و یک بار سوره کافرون خوانده می‌شود و در رکعت دوم بعد از سوره حمد ۳۰ بار سوره نوحید خوانده می‌شود. بعد از سلام نماز دست‌ها را بلند کرده و می‌گویید:
اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ یَا مَنْ لاَ تَرَاهُ اَلْعُیُونُ
وَ لاَ تُخَالِطُهُ اَلظُّنُونُ وَ لاَ یَصِفُهُ اَلْوَاصِفُونَ
یَا مَنْ لاَ تُغَیِّرُهُ اَلدُّهُورُ وَ لاَ تُبْلِیهِ اَلْأَزْمِنَةُ
وَ لاَ تُحِیلُهُ اَلْأُمُورُ یَا مَنْ لاَ یَذُوقُ اَلْمَوْتَ وَ لاَ یَخَافُ اَلْفَوْتَ
یَا مَنْ لاَ تَضُرُّهُ اَلذُّنُوبُ وَ لاَ تَنْقُصُهُ اَلْمَغْفِرَةُ
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
وَ هَبْ لِی مَا لاَ یَنْقُصُکَ وَ اِغْفِرْ لِی مَا لاَ یَضُرُّکَ
وَ اِفْعَلْ بِی کَذَا وَ کَذَا
و حاجتتان را از خدا بخواهید.
۳. خواندن «آمن الرسول...»
در مفاتیح الجنان آمده است که هر کس بعد از نماز عشا دو آیه آخر سوره بقره را بخواند ثواب نماز شب را برده است:«آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ ۚ کُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِکَتِهِ وَکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ ۚ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا ۖ غُفْرَانَکَ رَبَّنَا وَإِلَیْکَ الْمَصِیرُ»
«پیامبر به آنچه از سوی پروردگارش بر او نازل شده ایمان آورده است. (و او به تمام سخنان خود کاملاً مؤمن می‌باشد.) و همه مؤمنان (نیز) به خدا و فرشتگان او و کتاب‌ها و فرستادگانش ایمان آورده‌اند (و می‌گویند:) ما در میان هیچ یک از پیامبران او، فرق نمی‌گذاریم (و به همه ایمان داریم) و (مؤمنان) گفتند: «ما شنیدیم و اطاعت کردیم. پروردگارا! (انتظارِ) آمرزش تو را (داریم) و بازگشت (ما) به سوی توست.»»
«لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ۚ لَهَا مَا کَسَبَتْ وَعَلَیْهَا مَا اکْتَسَبَتْ ۗ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِینَا أَوْ أَخْطَأْنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَیْنَا إِصْرًا کَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ ۖ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا ۚ أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْکَافِرِینَ»
«خداوند هیچ کس را جز به اندازه تواناییش تکلیف نمی‌کند. (انسان) هر کار (نیکی) را انجام دهد برای خود انجام داده و هر کار (بدی) کند به زیان خود کرده است. (مؤمنان می‌گویند:) پروردگارا! اگر ما فراموش یا خطا کردیم ما را مؤاخذه مکن. پروردگارا! تکلیف سنگینی بر ما قرار مده، آن چنان که (به خاطر گناه و طغیان) بر کسانی که پیش از ما بودند، قرار دادی.
پروردگارا! آنچه طاقت تحمل آن را نداریم بر ما مقرر مدار و آثار گناه را از ما بشوی. ما را ببخش و در رحمت خود قرار ده. تو مولا و سرپرست مایی، پس ما را بر جمعیت کافران، پیروز گردان.»
۴. دعای طلب رزق
اَللَّهُمَّ إِنَّهُ لَیْسَ لِی عِلْمٌ بِمَوْضِعِ رِزْقِیاى خدا من از جایگاه روزى خودم آگه نیستم
وَ إِنَّمَا أَطْلُبُهُ بِخَطَرَاتٍ تَخْطُرُ عَلَى قَلْبِی
تنها رزق خود را به خیالى که بر دلم وارد مى شود مى طلبم
فَأَجُولُ فِی طَلَبِهِ الْبُلْدَانَ
و در دور شهر‌ها در طلب روزى مى روم
فَأَنَا فِیمَا أَنَا طَالِبٌ کَالْحَیْرَانِ لاَ أَدْرِی أَ فِی سَهْلٍ هُوَ أَمْ فِی جَبَلٍ
پس من در آنچه طالب او هستم مانند شخص متحیرم که نمى دانم روزیم در صحراست یا در کوه
أَمْ فِی أَرْضٍ أَمْ فِی سَمَاءٍ أَمْ فِی بَرٍّ أَمْ فِی بَحْرٍ
یا در زمین یا در آسمان است یا در خشکى است یا در دریا
وَ عَلَى یَدَیْ مَنْ وَ مِنْ قِبَلِ مَنْ
و به دست کیست و پیش کیست
وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ عِلْمَهُ عِنْدَکَ وَ أَسْبَابَهُ بِیَدِکَ
و مى دانم که علم آن نزد توست و اسباب روزى من هر چه هست به دست توست
وَ أَنْتَ الَّذِی تَقْسِمُهُ بِلُطْفِکَ وَ تُسَبِّبُهُ بِرَحْمَتِکَ
و تو به لطف و کرم قسمت مى کنى و سبب آن رزق را به مهربانى خود بر می‌انگیزى
اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
خدایا پس درود فرست بر محمد و آل او
وَ اجْعَلْ یَا رَبِّ رِزْقَکَ لِی وَاسِعاً
و رزقى که به من عطا مى کنى وسیع فرما
وَ مَطْلَبَهُ سَهْلاً وَ مَأْخَذَهُ قَرِیباً
و راه طلب آن را آسان گردان و از مأخذ نزدیکى مقرر ساز
وَ لاَ تُعَنِّنِی بِطَلَبِ مَا لَمْ تُقَدِّرْ لِی فِیهِ رِزْقاً
و مرا در طلب چیزى که بر من روزى مقدر نفرموده اى به مشقت مینداز
فَإِنَّکَ غَنِیٌّ عَنْ عَذَابِی (عَنَائِی) وَ أَنَا فَقِیرٌ إِلَى رَحْمَتِکَ
که تو از رنج و عذاب من بى نیازى و من محتاج به رحمت نامنتهاى توام
فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
پس درود فرست بر محمد و آل او
وَ جُدْ عَلَى عَبْدِکَ بِفَضْلِکَ إِنَّکَ ذُو فَضْلٍ عَظِیمٍ
و بخشش فرما بر بنده خود به فضل و رحمت خویش که فضل و کرم تو بسیار عظیم است.
۵. خواندن سوره قدر
توصیه شده است که بعد از نماز عشا ۷ مرتبه سوره قدر را بخوانید.۶. دعای ابن عمار
دعای ابن عمار را معاویه بن عمار از امام صادق (ع) نقل کرده است و پیش از این در تعقیبات نماز صبح به آن پرداخته بودیم.۷. سجده شکر بعد از نماز عشا
بعد از نماز عشا به سجده رفته و بگویید:اَللَّهُمَّ أَنْتَ أَنْتَ اِنْقَطَعَ اَلرَّجَاءُ إِلاَّ مِنْکَ
یَا أَحَدَ مَنْ لاَ أَحَدَ لَهُ
یَا أَحَدَ مَنْ لاَ أَحَدَ لَهُ
یَا أَحَدَ مَنْ لاَ أَحَدَ لَهُ غَیْرُکَ
و ۳ بار بگویید:
یَا مَنْ لاَ یَزِیدُهُ کَثْرَةُ اَلدُّعَاءِ إِلاَّ کَرَماً وَ جُوداً
و ۳ بار بگویید:
صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ
و حاجت خودتان را مدنظر بیاورید و سپس سمت راست صورت را بر زمین بگذارید و ذکر‌های بالا را بگویید، بعد سمت چپ را بگذارید و همانطور عمل کنید و در نهایت دوباره به حالت سجده پیشانی را بر خاک گذاشته و ذکر‌های بالا را بگویید.
۸. دعای بعد از نماز عشا
اَللَّهُمَّ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
وَ لاَ تُؤْمِنَّا مَکْرَکَ وَ لاَ تُنْسِنَا ذِکْرَکَ وَ لاَ تَکْشِفْ عَنَّا سِتْرَکَ
وَ لاَ تَحْرِمْنَا فَضْلَکَ وَ لاَ تَحُلَّ عَلَیْنَا غَضَبَکَ
وَ لاَ تُبَاعِدْنَا مِنْ جِوَارِکَ وَ لاَ تَنْقُصْنَا مِنْ رَحْمَتِکَ
وَ لاَ تَنْزِعْ مِنَّا بَرَکَتَکَ وَ لاَ تَمْنَعْنَا عَافِیَتَکَ
وَ أَصْلِحْ لَنَا مَا أَعْطَیْتَنَا وَ زِدْنَا مِنْ فَضْلِکَ اَلْمُبَارَکِ اَلطَّیِّبِ اَلْحَسَنِ اَلْجَمِیلِ
وَ لاَ تُغَیِّرْ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَتِکَ وَ لاَ تُؤْیِسْنَا مِنْ رَوْحِکَ
وَ لاَ تُهِنَّا بَعْدَ کَرَامَتِکَ وَ لاَ تُضِلَّنَا
«بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَ هَبْ لَنَا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَةً إِنَّکَ أَنْتَ اَلْوَهّٰابُ»
اَللَّهُمَّ اِجْعَلْ قُلُوبَنَا سَالِمَةً وَ أَرْوَاحَنَا طَیِّبَةً
وَ أَزْوَاجَنَا مُطَهَّرَةً وَ أَلْسِنَتَنَا صَادِقَةً
وَ إِیْمَانَنَا دَائِماً وَ یَقِینَنَا صَادِقاً وَ تِجَارَتَنَا لاَ تَبُورُ
«اَللَّهُمَّ آتِنٰا فِی اَلدُّنْیٰا حَسَنَةً وَ فِی اَلْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنٰا» بِرَحْمَتِکَ «عَذٰابَ اَلنّٰارِ»
سپس سوره فاتحه و اخلاص و معوذتین (سوره‌هایی که با «قل اعوذ...» شروع می‌شود) را بخوانید و ۱۰ بار بگویید «اَلْبٰاقِیٰاتُ اَلصّٰالِحٰاتُ» و ۱۰ بار صلوات بفرستید و بگویید:
اَللَّهُمَّ اِفْتَحْ لِی أَبْوَابَ رَحْمَتِکَ وَ أَسْبِغْ عَلَیَّ مِنْ حَلاَلِ رِزْقِکَ
وَ مَتِّعْنِی بِالْعَافِیَةِ مَا أَبْقَیْتَنِی فِی سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ جَمِیعِ جَوَارِحِ بَدَنِی
اَللَّهُمَّ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنْکَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ
أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ.
۹. دعای «اَللَّهُمَّ رَبَّ اَلسَّمَاوَاتِ...»
اَللَّهُمَّ رَبَّ اَلسَّمَاوَاتِ اَلسَّبْعِ وَ مَا أَظَلَّتْوَ رَبَّ اَلْأَرَضِینَ اَلسَّبْعِ وَ مَا أَقَلَّتْ
وَ رَبَّ اَلشَّیَاطِینِ وَ مَا أَضَلَّتْ
وَ رَبَّ اَلرِّیَاحِ وَ مَا ذَرَتْ
اَللَّهُمَّ رَبَّ کُلِّ شَیْءٍ وَ إِلَهَ کُلِّ شَیْءٍ وَ مَلِیکَ کُلِّ شَیْءٍ
أَنْتَ اَللَّهُ اَلْمُقْتَدِرُ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ
أَنْتَ اَللَّهُ اَلْأَوَّلُ فَلاَ شَیْءَ قَبْلَکَ
وَ أَنْتَ اَلْآخِرُ فَلاَ شَیْءَ بَعْدَکَ
وَ أَنْتَ اَلظَّاهِرُ فَلاَ شَیْءَ فَوْقَکَ
وَ أَنْتَ اَلْبَاطِنُ فَلاَ شَیْءَ دُونَکَ رَبَّ جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ وَ إِسْرَافِیلَ
وَ إِلَهَ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْحَاقَ وَ یَعْقُوبَ
أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
وَ أَنْ تَوَلاَّنِی بِرَحْمَتِکَ وَ لاَ تُسَلِّطَ عَلَیَّ أَحَداً مِنْ خَلْقِکَ مِمَّنْ لاَ طَاقَةَ لِی بِهِ
اَللَّهُمَّ إِلَیْکَ فَحَبِّبْنِی وَ فِی اَلنَّاسِ فَعَزِّزْنِی
وَ مِنْ شَرِّ شَیَاطِینِ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ فَسَلِّمْنِی
یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ وَ صَلَّى اَللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
وَ اُدْعُ بِمَا أَحْبَبْتَ.
منبع: سایت ستاره
.jpg "معرفی خوشنویسان معروف قرآن کریم")
