شاخصه‌های هنر دینی
شناسایی هر پدیده ای از طریق تعیین شاخصه و ارزیابی آن پدیده از تعیین معیار و استاندارد مسیر است. هنر نیز از این قاعده مستثنی نیست ، هنر دینی حوزه ای وسیع از هنر است.براین اساس کار هنر از یکسو پاسداری ارزشهای انسانی ، ارتباط و انتقال مبانی زیبایی و زشتی ، درست و نادرست و از سوی دیگر رسوخ دادن مبانی فکری در ذهن ، پروراندن اندیشه و آشکار ساختن حقایق درونی و تفسیر از طبیعت از طریق آثار حسی است .
هنر دینی
هنر چون اسلحه ای محکم در دست مومنان است که دارای قدرت تحول انگیزی و دگرگون سازی است افراد را می تواند به حرکت در اورد و به تلاش و جنبش وادارشان سازد.• هنر راستین جهت دهنده است .
• افراد را به سوی لایتناهی حرکت و پرواز می دهد.
• هنر راستین متعهد و مسئول است در برابر جریانات اجتماعی.
• در برابر ظلم و ستم بی تفاوت نمی ماند.
• آدمی را در برابر ستمکاران و استثمارگران به حرکت وامیدارد.
• هنر راستین در صدد پرکردن خلاء های اجتماعی است.
• هنر راستین ما را در شکوفا ساختن استعدادهایمان یاری می دهد.
• هنر متعهد می کوشد که بیابد آدمی در چه راهی و چگونه به سعادت می رسد.
• هنر متعهد آفرینندگی ایجاد می ند ،عشق به خدا محبت به مردم را در دلها زنده می کند .
• خشم ها و نفرت ها را از میان بر می دارد.
• هنر متعهد موجب خلاقیت است و نهان پنهان را آشکار می سازد.
خصایص هنر دینی عبارتند از
ارائه برنامه یا عملکردی که دارای خصایص زیر باشد: خلاقیت ،هشیار بخش ،بیدار کنندگی ، سازندگی ،جهت دهی ، اعتلا بخشی ، ایجاد روح قوی ، شجاعت و شهامت ،زنده کننده تمایلات به اوج گیری و فرو نهادن قید و بندهامقام معظم رهبری
محتوای حقیقی هنر باید روح تقوی و طهارت را در انسانها زنده کند و ما که از هنر استفاده می کنیم باید مواظب باشیم که آن خنجر تیز آبدیده هنر در ما آن حقیقت و جوهر ارزشمند تقوی را در هم نشکند و نابود نکند.جلوه هایی از هنر متعهد
• هنر مقاومت
در برابر شداید و دشواریها و در مواجهه با صحنه های سخت زندگی• هنر سکوت
در دل هزاران سخن دارد ولی برای حفظ مصالح سکوت می کند• هنر نرمش
با نرمش در عین قدرت می توان راه را ادامه داد• هنر مبارزه
گاهی هدف در خطر است و تنها راه مبارزه است• هنر ایثار
گاهی با ایثار می توان رسیدن به هدف را میسر کرد• هنر حرکت زیرکانه
به هنگام اشتغال و سرگرمی دشمن به برنامه های خاص از فرصت سود جسته و در طریق تقویت هدف کوشید.• هنر عفو
در عین قدرت و در اوج هیجان بر احساسات غلبه کردنتوانمندی هنر متعهد
• آئینه تحولات است.• جوابگوی نیازهاست.
• متاکی به رعایت ضرورت هاست.
• موید حیات اخلاقی است.
• با شعور دینی تطابق دارد.
• حذف کننده خرافات است.
• موجه وحدت است.
• شرف آفرین است.
هنر در فرمایشات مقام معظم رهبری
- هنر عبارتست از کیفیت بیان و اداء یک مطلب به شکلی زیبا و ظریف و توام با ذوق, در هنر اصل این که آن هنرمند یک پیام و مقصود و مضمونی در ذهن داشته باشد و بخواهد آنرا به مخاطبین خودش تعلیم بدهد و به ذهنها و دلها برساند و در آن رسوخ بدهد و دوم اینکه این کار را با ظرافت و زیبایی و بصورت جاذبه دار انجام دهد که این را ما هنر می گوئیم ( روزنامه جمهوری اسلامی 21/10/64)- محتوای حقیقی هنر باید روح تقوی و طهارت را در انسانها زنده کند و ما که از هنر استفاده می کنیم باید مواظب باشیم که آن خنجر تیز آبدیده هنر در ما آن حقیقت و جوهر ارزشمند تقوی را در هم نشکند و نابود نکند ( همان منبع )
- هنر در صورتی ارزش دارد که یک محتوایی داشته باشد و یک چیزی را بیاموزد خطی را که مردم آن را تعقیب می کنند روشن می کند در کل برای سعادت و رستگاری مردم یک عامل باشد این هنر را هنر متعهد می نامند ( مجله پیام انقلاب 4/3/1359)
- حافظ شیرازی تنها هنرمند نیست بلکه معارف بلندی نیز در کلمات او وجود دارد این معارف فقط با هنرمند بودن بدست نمی آید بلکه پشتوانه ای فلسفی و فکری لازم دارد ( فصل نامه هنر دینی شماره 8 )
- کار هنر با محتوی پایان نمی یابد قالب نیز ارزش بسیار دارد ظرف نازیبا مظروف زیبا را زشت جلوه می دهد ( پیام رهبری به کنگره شعر و ادب 26/6/63 )
- هنرمند هم در فرم و قالب هنر خود و هم در قالب مضمون تعهد دارد ( فصلنامه هنر دینی شماره 8 )
- هر ایده ،اندیشه و انقلابی که در قالب هنر نگنجده ماندهی نخواهد بود ( جمهوری 12/3/64)
شاخص های هنر اسلامی
• باورهای اسلامی ( اعتقاد ، ایمان و یقین به فرامین و دستورات اسلام و قرآن و اهل بیت )• قداست بخشیدن به آرمان ها و اهداف مکتب اسلام
• ایجاد کننده روح تعهد و مسئولیت پذیری
• امیدواری به خداوند
• اعتقاد به ولایت و تأسی به اهل بیت (ع)
• داشتن بینش سیاسی و اعتقاد به مبارزه و ستیزه جویی با کفار و منافقین
• داشتن روحیه امر به معروف و نهی از منکر ( دعوت به خوبیها و نهی از زشتیها )
• اعتقاد به جاودانگی دین اسلام
• اعتقاد به جاودانگی انسان بعد از مرگ ( نمایش بعد جاودانی انسان )
• تقویت روحیه ایثارگری در جامعه ( روح حماسی )
• ایجاد روحیه شهادت طلبی ( تصویر پردازی از شهادت و شهید )
• مبارزه با اسراف و مصرف گرایی
• بالا بردن روحیه کار و تولید
• مبارزه با فقر و فساد و تبعیض
• زنده نگه داشتن یاد شهداء
• نمایانگر وحدت و هماهنگی خدا ، انسان و طبیعت
• دعوت به فطرت
• نمایانگر بندگی خدا و آزاد کردن انسان از بندگی غیر خدا
• داشتن زبان مردمی
• دعوت و تشویق به ارزشهای انسانی و الهی
• بیانگر فرهنگ تشیع
• بیدار کردن عواطف و احساسات انسانی
• ایجاد کننده شادابی و سر زندگی
• تفکر بیدار کننده تفکر
• ایجاد کننده روحیه و انگیزه
• احساس موثر بودن
• درهم شکستن آداب و رسوم و سنت هایی که برخلاف تعلیم اسلام و سد راه گسترش اسلام است و جانشین کردن آداب و رسوم اسلامی
منبع: مرکز مطالعات شیعه
