انس با قرآن
واژه‌ی انس یعنی : خو گرفتن و آرام یافتن به چیزی.انس گرفتن یعنی همدم بودن، خو گرفتن، ارتباطی فراتر از یک رابطه‌ی معمولی. ارتباطی مستحکم که موجب تأثیرپذیری و تأثیرگذاری باشد. با تعریفی این چنین ، انس جوانان با قرآن معنای ژرف‌تری به خود می‌گیرد که هدفی والاتر برایش قابل تصور است. هدفی که دلیل نزول قرآن است. انس با قرآن یعنی آموختن قرآن (قرائت صحیح قرآن)، استمرار بر قرائت قرآن ، فهم قرآن و تدبردر آیات آن و عمل به قرآن. امّا کمال انس با قرآن زمانی حاصل میشود که موجب تغییر رفتار شود. بدان صورت که شخص و به تبع آن جامعه به آرامشی معنوی دست یابند و از دغدغه‌هایی که گریبان گیر افراد یا جامعه‌ی غیردینی است برهند.یکى از مهمترین عوامل براى این که انسان رغبت پیدا کند کارى را انجام دهد- مانند مطالعه کتاب، قرائت قرآن و سایر کارها- این است که به آن کار «احساس نیاز» کند. اگر این اتفاق افتاد و انسان احساس نیاز به آن کار کرد هرگز از انجامش خسته نمی‌شود.. چرا که اگر این احساس نیاز بود هرگز خستگی از آن به سراغتان نمی‌‌آید. ما مسلمانان معمولا قرآن می‌‌خوانیم تا با آن به حال خوش معنوی برسیم و یا به وسیله آن خواسته‌های خود را از خداوند طلب کنیم. هر چند این روش استفاده از قرآن اشکالی ندارد اما هدف اصلی از خلقت قرآن این است که انسان به وسیله آن خداوند را بشناسد و با آن به اوصاف و خصوصیات الهی پی برد و با شناخت و عمل به احکام و دستوراتش موجبات سعادت ابدیش را فراهم آورد. اگر احساس نیاز به قرآن در این راستا در ما به وجود آید هرگز خستگی و دلزدگی از تلاوت و یادگیری به سراغ انسان نخواهد آمد.
شروع درست
یک شروع خوب در این بین بسیار می‌‌تواند به اشتیاق شما کمک کند. باید از ابتدا انسان تعادل را رعایت کند و به میزانی برای مطالعه وقت بگذارد که باعث خستگی و بی میلی نشود. همیشه در روز زمانی دست از تلاوت قرآن بردارید که هنوز مقداری میل به تلاوت دارید و با زیاد خوانی خود را خسته نکنید - مانند کاری که قبلا انجام می‌‌دادید و روزی یک جزء را مطالعه می‌‌کردید – چون همانطور که گفتیم کیفیت بهره برداری از قرآن نسبت به کمیّت آن از اهمیت بالاتری برخوردار است. و احساس نیاز برای انسان در کیفیت حاصل میشود نه در کمیّت.هر جوان با ایمانی که به تلاوت قرآن بپردازد، قرآن با گوشت و خون او آمیخته شده و پروردگار، او را در ردیف فرشتگان قرار دهد و قرآن، نگاهبان او در روز قیامت خواهد بود ... و آن که در این امر، متحمل دشواری بیشتری شود، پاداش او دوچندان خواهد بود.[1]
البته برای برخورداری از بهره‌های معنوی قرآن، رعایت شرایطی الزامی‌‌است که از مهم ترین آن‌ها رعایت تقوای الاهی است. انسان باید همواره در تعامل دوجانبه با قرآن باشد و با دریافت هر توصیه ای از قرآن، به دنبال عمل به آن بوده تا زمینه پیشرفت معنوی و بهره گیری از دیگر نکات قرآن برای او فراهم آید و گرنه، دانستن توصیه‌های قرآنی و حتی تلاوت آن به تنهایی نمی‌‌تواند گرهی از کار او بگشاید. به آیاتی از قرآن در این زمینه توجه فرمایید:
1. "و ما از قرآن فرو می‌‌فرستیم آنچه موجب شفاء و رحمت برای مؤمنان است و اما تنها به بدفرجامی ستمکاران خواهد افزود".[2]
2. "ای پیامبر! بگو که این قرآن تنها به هدایت و درمان مؤمنان می‌‌پردازد و آنانی که ایمان ندارند، گوش‌هایشان ناشنوا بوده و قرآن جز بر کوری آنان نخواهد افزود".[3]
3. "این قرآن به هدایت افرادی خواهد پرداخت که خود را در راه درست قرار داده اند".[4]
4. "و با قرآن، آنانی که از عذابم در هراسند را پند ده".[5]
براین اساس، انسان‌ها باید قبل از تلاوت قرآن، از شیطان به پروردگار پناه برده[6]و زمانی که قرآن، نشانه ای از پروردگار را یادآورشان شد، خود را به نابینایی و ناشنوایی نزنندف،[7] بلکه با گریه و خشوع در برابر او سر به خاک سجده گذارند[8] و بعد از آن که با شنیدن آموزه‌های قرآنی، لرزه بر اندامشان افتاد، تنها و دل‌هایشان با یاد خدا نرم گشته و آماده برای صعود به مراحل بعدی باشند.[9] این گونه است که عشق به قرآن در وجود انسان نهادینه شده و در تمام مراحل زندگی یار و یاورش خواهد بود.
در مقابل، اگر هدف از آموختن و تلاوت قرآن، تعارض با آن و به سخریه گرفتن آموزه‌هایش باشد[10] و یا اهداف مادی و خودپسندانه دیگری در پس چنین ارتباطی با قرآن وجود باشد، نه تنها به رشد معنوی او نخواهد انجامید، بلکه اعتبار او را نزد پروردگار از افرادی که با قرآن مرتبط نیستند نیز پایین تر خواهد آورد. روایات فراوانی وجود دارد که انواع ارتباط با قرآن را مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد که به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌کنیم:
1. پیامبر گرامی اسلام فرمود: سزاوارترین مردم به خشوع، نماز و روزه چه در آشکار و چه در پنهان، آن است که قرآن را در سینه دارد. سپس با آواز بلند اعلام کرد: ای آن که قرآن در سینه داری! خود را با قرآن متواضع گردان تا پروردگار بر مقامت بیفزاید و به دنبال کسب افتخار با قرآن مباش که خداوند بر زمینت زند! با قرآن، خود را در برابر پروردگار زینت کن تا خدا بر زینتت افزاید و قرآن را وسیله ای برای زینت خود نزد مردم قرار مده تا خدا تو را سرافکنده نماید. آن که تمام قرآن را به خوبی تلاوت کند، گویا بدون ارتباط با وحی، پیام رسالت در سینه‌های او جا گرفته است. آن که با قرآن است با نادانان رفتار جاهلانه ای ندارد، در برابر خشم دیگران، غضبناک نمی‌شود، با پرخاشگران پرخاش نمی‌‌کند، بلکه برای بزرگداشت قرآن، صبر و گذشت و چشم پوشی را سرلوحه رفتار خویش قرار میدهد و ....[11]
2. امام باقر(علیه السلام) می‌فرماید: قاریان قرآن سه گروه اند:
اول: فردی که قرآن را وسیله کسب روزی خویشتن قرار داده و نزد صاحب منصبان به تلاوت پرداخته و بر مردم فخر فروشی می‌‌کند.
دوم: آن که در رعایت موازین ظاهری تلاوت، دقت کافی داشته، اما آموزه‌های آن را از یاد می‌‌برد!... خداوند بر شمار چنین قاریانی نیفزاید!
سوم: آن که قرآن می‌‌خواند و داروی آن را بر دردهای قلبش گذاشته و شب و روز خود را با آن گذرانده و با آن به نماز برخاسته و از بستر خود جدا میشود. این دسته از قاریانند که پروردگار به برکت وجود آنان بلاها را بر می‌‌گرداند و دشمنان را دور کرده و باران رحمت را از آسمان سرازیر می‌‌کند... .[12]
3. جابر در گفت و گویی با حضرتشان عرضه می‌‌دارد که گروهی وجود دارند که با تلاوت یا شنیدن قرآن خود را (جهت جلب توجه)به بیهوشی می‌‌زنند تا جایی که گمان میشود اگر دست و پایشان را ببری، متوجه آن نخواهند شد. حضرت پاسخ فرمودند: سبحان الله! این روشی شیطانی است و خداوند چنین درخواستی از آنان ندارد. تلاوت باید نرمی دل، سبک بالی، اشک و ترس از خدا را به دنبال داشته باشد.[13]
پی‌نوشت‌ها:
[1] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 2، ص 603، ح 4، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365 هـ ش.
[2] إسراء، 82.
[3] فصلت، 44.
[4] إسراء، 9.
[5] ق، 45.
[6] نحل، 98.
[7] فرقان، 73.
[8] مریم، 58؛ إسراء، 109-107.
[9] زمر، 23.
[10] جاثیه، 45.
[11] کافی، ج 2، ص 604، ح 5.
[12] همان، ص 627، ح 1.
[13] همان، ص 616، ح 1.
منابع:
1. پارس تودی/ اُنس باقرآن
2. پرسمان/ راههای ایجاد اُنس با قرآن
3. اسلام‌کوئست/ راه اُنس با قرآن و عشق ورزیدن به آن چیست؟
