بیماری ام اس چیست؟

بیماری ام اس (Multiple sclerosis) یک بیماری ناتوان کننده است که مغز و نخاع را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث از دست دادن کنترل، دید، تعادل و حواس (بی‌حسی) می‌شود. در بیماری ام اس اعصاب مغز و نخاع توسط سیستم ایمنی بدن آسیب می‌بینند که به این اختلال بیماری خود ایمنی می‌گویند (بیماری‌های خود ایمنی بیماری‌هایی هستند که در آنها سیستم ایمنی بدن که وظیفه آن حفاظت از بدن و نابود کردن عوامل خارجی همچون باکتری و میکروب‌ها است، اشتباهاً شروع به حمله به بافت‌های بدن می‌کند).

در بیماری ام اس، سیستم ایمنی بدن شروع به حمله به مغز و نخاع دوتا از اجزاء مهم که سیستم مرکزی اعصاب را کنترل می‌کنند که باعث ایجاد مشکلات ارتباطی بین مغز و بقیه بدن می‌شود. در نهایت، این بیماری می‌تواند اعصاب را از بین ببرد یا به طور دائمی به آنها آسیب برساند.

نشانه‌ها و علائم بیماری ام اس (MS) به طور گسترده‌ای متفاوت هستند و به میزان آسیب وارده به رشته‌های عصبی و اعصاب متفاوت است. هیچ درمان قطعی برای بیماری مولتیپل اسکلروز یا ام اس وجود ندارد با این حال، درمان می‌تواند به بهبود سرعت حملات، تغییر مسیر بیماری و مدیریت علائم بیماری ام اس کمک کند.1

علائم بیماری ام اس

نشانه‌ها و علائم بیماری ام اس ممکن است از فرد به فرد و در طی دوره بیماری متفاوت باشد، بسته به محل آسیب عصبی علائم بیماری ام اس فرق می‌کند. از مهم‌ترین و اولین علائم بیماری ام اس (MS) می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

سرگیجه

این بیماران معمولا در مستقیم حرکت کردن مشکل دارند. در واقع این عدم تعادل در کنترل حرکات معمولا با پیشرفت تخریب سلول های عصبی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین خاطر است که بسیاری از مبتلایان به MS برای راه رفتن نیاز به عصا دارند.2

کاهش حافظه

کاهش و ضعف حافظه، ناتوانی در تمرکز، صحبت کردن و مشکلات زبانی از اختلالات رایج در نتیجه ی پیشرفت MS است که البته خیلی وقت ها می تواند از علائم شروع این بیماری باشد.2

اختلالات جنسی

در بیماران مبتلا به ام اس در مراحل شدید، اختلالات جنسی یکی از شایع ترین اختلالات در نظر گرفته می شود. این وضعیت که در بیشتر اوقات عارضه ای غیر قابل پیشگیری است، خیلی وقت ها یکی از علائم ابتلا به MS در نظر گرفته می شود.2

دوبینی و تاری دید

دوبینی یا همان اختلالات بینایی به دلیل حمله ی بیماری ام اس به سیستم عصبی و تاثیر بر روی عصب بینایی به وجود می آید و به طور شایع در مبتلایان به بیماری ام اس دیده می شود.2

گزگز و مورمور شدن انگشتان بی حسی

بی حسی و مورمور شدن مداوم که معمولا صورت و دست ها و پاها را درگیر می کند، عارضه ی شایع بیماران مبتلا به MS است که به علت آسیب و تخریب سلول ها عصبی در مغز و نخاع ایجاد می شود. پاها شایع ترین بخش بدن برای بروز این عارضه اند.2

ضعف و گرفتگی عضلات

اسپاسم ها و گرفتگی های عضلانی حمله ای یکی از علائم آزاردهنده ی ام اس است. این اسپاسم ها معمولا شدیدا دردناک هستند، در بخش های انتهایی بدن نظیر دست ها و پاها ایجاد می شوند و بعد از چند دقیقه برطرف می شوند.2

اختلال در کنترل ادرار و مدفوع

بی اختیاری در دفع ادرار و مدفوع در بیماری MS دور از انتظار نیست. تقریبا 80 درصد بیماران مبتلا به MS در کنترل ادرار و مدفوع خود مشکل دارند. این افراد معمولا از احساس دفع ادرار مکرر و ناگهانی در عذاب هستند. مشکل آزاردهنده دیگر در این افراد، اسهال مداوم و اختلال کنترل تخلیه روده است.2

بی حالی و افسردگی

ابتلا به بیماری آزاردهنده ای نظیر MS، علاوه بر آسیب جسمی می تواند ابزاری برای شکنجه روحی فرد باشد. بسیاری از مبتلایان به ام اس، احساس افسردگی، تحریک پذیری و تغییرات خلق و خو را یکی از مشکلات رایج خود بیان می کنند.2

چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری ام اس قرار دارند؟

به طور کلی علاوه بر افراد عصبی و پراسترس بیشتر دو گروه اشخاص با رفتارهای غلط خود را در معرض ابتلا به بیماری ام اس قرار می دهند که شامل:

افراد حساس و زودرنج به ام اس مبتلا می شوند

این نوع افراد عموما اشخاصی هستند فوق العاده حساس, زودرنج و عصبی و با کمترین ناملایمات از حالت عادی خارج شده و تعادل خود را از دست می دهند و ساعت ها فکر خود را مشغول کرده و به خود و دیگران پیله می کنند.

افراد با طبع سردی به ام اس مبتلا می شوند

افرادی هستند که از نظر ژنتیک دارای طبع سردی بوده و مدام از غذاهای سردی بخش (غذاهائی با pH اسیدی) به حد وفور استفاده می کنند و علاقه زیادی به خوردن ترشی, سرکه, تمبر هندی, ماست, قره قورت و امثالهم دارند.2

بهترین مواد غذایی برای مبتلایان به ام اس

غذاهای سرشار از ویتامین D

شیوع بیشتر MS در بیماران مبتلا به کمبود ویتامین D مشاهده می‌شود. منبع اصلی ویتامین D نور مستقیم خورشید است. برای جلوگیری از پیشرفت و یا کند شدن بهبود این بیماری از مواد غذایی غنی‌شده با ویتامین D بیشتری بخورید و یا از مکمل ویتامین D استفاده کنید.

گوشت‌های بدون چربی

اگر می‌خواهید گوشت را به رژیم غذایی خود وارد کنید، مرغ‌های ارگانیک، بوقلمون یا قسمت‌های بدون چربی گوشت در حد اعتدال، انتخاب‌های خوبی هستند. دکتر روی سوانک و همچنین دکتر جان مک دوگال توصیه می‌کنند سطح چربی را زیر ۲۰ گرم در روز نگه دارید؛ زیرا تحقیقاتشان نشان می‌دهد دریافت بسیار کم چربی در رژیم غذایی می‌تواند پیشرفت بیماری را در برخی بیماران متوقف کند.

غلات کامل

خوردن غلات کامل به جای آرد تصفیه شده یا کیک‌های فرآوری شده باعث افزایش فیبر، حفظ قند خون پایدار، بهبود عادات سالم روده و کمک به رفع خستگی در MS می‌شود. جو، برنج قهوه‌ای و کینوآ نمونه‌های خوبی از غلات کامل و سبوس‌دار هستند که می‌توانید در رژیم غذایی خود بگنجانید.

میوه‌های تازه

یبوست در افراد مبتلا به ام اس دیده می‌شود. انواع میوه‌ها را برای دریافت فیبر بیشتر به منظور افزایش حرکت روده‌ها و جلوگیری از یبوست میل کنید. علاوه بر این، خوردن غذاهای کامل مانند میوه به جای قندهای تصفیه شده می‌تواند به تثبیت قند خون و مبارزه با خستگی نیز کمک کند. نکته‌ی دیگر این که میوه‌ها مخصوصاً میوه‌های قرمز و بنفش حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که با رادیکال‌های آزادی که ممکن است موجب تخریب میلین شوند، مبارزه می‌کنند.

سبزیجات

سبزیجات برگ سبز، اسفناج، کلم، کلم بروکلی، کلم برگ، مواد غذایی پُر فیبری هستند که به رفع یبوست کمک کرده و قند خون را تثبیت می‌کنند. یک رژیم غذایی لبریز از سبزیجات به حفظ وزن سالم و جلوگیری از بروز سایر بیماری‌های مزمن مانند دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند. رژیم غذایی کم چرب و پر فیبری که توسط دکتر "روی سوانک" توصیه می‌شود با استفاده از سبزیجات و یک رژیم غذایی که اکثر آن را گیاهان تشکیل می‌دهد و چربی‌های حیوانی در آن بسیار کم است، محقق می‌شود.

ماهی‌های چرب

میزان مصرف ماهی‌های حاوی امگا ۳ مانند سالمون، ساردین، ماهی تن، ماهی قزل‌آلا و ماهی خال‌مخالی را افزایش دهید. آن‌ها اسیدهای چرب خوبی دارند که از التهاب جلوگیری می‌کنند و برای متعادل کردن رژیم غذایی ما که معمولاً از نظر اسیدهای چرب امگا ۶ بیشتر است، مفید هستند. عدم تعادل بیش از حد نسبت اسیدهای چرب امگا ۶ به امگا ۳ می‌تواند باعث فعال شدن بیش از حد سیستم ایمنی بدن شود و این یک معضل در مولتیپل اسکلروز است. البته از آنجایی که طب سنتی سردمزاجی را عامل ابتلا به ام اس می‌داند بهتر است هنگام تهیه‌ی ماهی از ادویه‌های گرم و خشک استفاده کنید و بعد از آن هم از مواد غذایی با طبع گرم مانند خرما و چای زنجبیل استفاده کنید.

روغن‌های گیاهی

به جای روغن‌های اشباع شده مانند کره یا روغن‌های قنادی از روغن زیتون، روغن شاهدانه یا روغن بذر کتان استفاده کنید. این روغن‌ها دارای چربی‌های اشباع‌نشده سالمی هستند که به کاهش کلسترول و کاهش التهاب کمک می‌کنند.

زردچوبه

مولتیپل اسکلروزیس نوعی بیماری است که باعث ایجاد التهاب و آسیب در مسیرهای عصبی می‌شود. خوردن غذاهایی که التهاب را متوقف می‌کنند می‌تواند به کاهش علائم بیماری‌ ام اس کمک کرده و احتمالاً از پیشرفت آن جلوگیری ‌کند. زردچوبه ادویه‌ای است که به دلیل داشتن عنصر کورکومین، با التهاب مبارزه می‌کند. در تحقیقی که در دانشگاه وندربیلت انجام شد، مشخص شد تزریق زردچوبه به موش‌ها باعث کاهش یا حذف علائم یک بیماری شبیه ام اس به نام بیماری EAE یا همان آنسفالومیلیت تجربی خود ایمن می‌شود.

آووکادو

آووکادو ماده غذایی دیگری است که خواص ضدالتهابی فراوانی دارد. فیتواسترول‌های آووکادو حاوی سرکوب کننده‌های التهاب هستند. آن‌ها همچنین منبع خوبی از چربی‌های اشباع نشده سالم هستند و می‌توانند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی کمک کنند. اگر در جایی زندگی می‌کنید که به آن دسترسی دارید، از مصرف آن غافل نشوید.

زنجبیل

در یک مطالعه در سال ۲۰۱۳، مشخص شد عصاره زنجبیل دارای ویژگی‌های ضد عصبی التهابی فوق‌العاده‌ای است. یک ریشه صاف و محکم آن را انتخاب کنید و یک یا دو قطعه از آن را به چای مورد علاقه‌تان اضافه کنید، یا آن را به سالاد و دسرتان اضافه کنید.

دانه کدو تنبل

بسیاری از افراد مبتلا به MS، از نظر میزان منیزیم دچار کمبود هستند که علاوه بر علائم دیگر می‌تواند منجر به بی‌حسی یا احساس سوزن سوزن شدن شود. تخمه کدو تنبل منبع خوبی از منیزیم است که حاوی حدود ۱۵۰ میلی‌گرم در هر وعده است. از منابع خوب دیگر منیزیم می‌توان به اسفناج، کنگر فرنگی و شکلات تلخ اشاره کرد. علاوه بر این، دانه‌هایی مثل تخمه کدو تنبل، تخم کتان و دانه چیا همچنین منابع خوبی از چربی‌های اشباع نشده هستند.

تخم‌مرغ

تخم‌مرغ حاوی ویتامین B۱۲ است که نقش مهمی در ساخت گلبول‌های قرمز، حفظ سیستم عصبی و تعدیل میلین دارد. ویتامین B۱۲ به طور طبیعی در محصولات حیوانی از جمله تخم‌مرغ، گوشت و مرغ مشاهده می‌شود. ویتامین B۱۲ در برخی از غلات غنی شده نیز یافت می‌شود گزارشات نشان می‌دهد افرادی که مبتلا به MS هستند، ویتامین B۱۲ کمی دارند، بنابراین دریافت مقدار کافی از این ویتامین از طریق رژیم غذایی مهم است.3

پی نوشت:
1.www.drdr.ir
2.www.namnak.com
3.www.mashreghnews.ir