آفتاب گردان

به فرانسوي : Helianthe و Heliantho annuet و T ournesol و Fleur du soleil و Grand soleil و به انگليسي Sunrlower گفته مي شود . گياهي است از خانواده Compositae نام علمي ان Helianthus annuus L مي باشد.

مشخصات

گل افتاب گردان گياهي است يكساله با ساقه هاي قوي و محكم كه بلندي ان 5/2 – 2 متر نيز مي رسد . برگهاي ان پهن نوك تيز و دندانه دار يا بي دندانه و پوشيده از كرك است. گلهاي ان به شكل طبق ، دايه اي شكل بزرگ به قطر 50 – 40 سانتي متر كه دور ان را زبانه هاي زرد فرا گرفته است. تخم يا داه هاي ان معمولا به رنگ تيزه يا سياه مي باشد و مغزان سفيد است . واريته اي مختلفي با دانه هاي سفيد و ابلق نيز وجود دارد . گل افتاب گردان از گياهان با دانه هاي روغني است .
كاشت تخم گل افتاب گردان در اوايل بهار انجام مي گيرد . خاك بايد عميق و غني باشد و تخمها را به فواصل حدود 5/0 متر از يكديگر مي كارند . برداشت تخم در اوايل پاييز مي باشد.
مغز تخم افتاب گردان در حدود 50 درصد وزن تخم را تشكيل ميدهدو بسته به واريته اي مختلف 50 – 40 درصد روغن دارد . روغن تخم افتاب گردان از روغنهاي خوراكي مطبوع و مايع است زيرا قسمت عمده يعني در حدود 57 درصد ان را لينولئين تشكيل ميدهدو در عين حال روغن افتاب گردان جز ء روغنهاي سيكاتيو است و از اين جهت شبيه روغن كتان مي باشد ود رنقاشي و صنايع رنگ رزي كاربرد دارد.
كنجاله تخم اقتاب گردان كه پس از روغن گيري باقي مي ماند داراي در حدود 12 – 10 درصد مواد از ته است لذا خوراك دام خوبي است ، به علاوه برگهاي گياه و ساقه هاي نازك سبز گياه نيز چون مواد البومي نوئيدي قابل ملاحظه اي دارد براي گاو شيري علوفه خوبي مي باشد .

تركيبات شيميايي

از نظر تركيبات شيميايي درگياه افتاب گردان كلروژنيك اسيد و در برگهاي ان كاروتن و لوتئين و جود دارد . در برگ و شاخه هاي سبز ان حدود 17 درصد مواد از ته يافت مي شود.
در روغن تخم افتا بگردان در حدود 57 درصد ليتولئين و 33 درصد اولئين و مقدار كمي پالميتين و استه ارين و اراشيدين و ساير مواد يافت مي شود .
طبق بررسي ديگري روشن شده است كه روغن افتاب گردان از نظر اسيد هاي چرب اشباع نشده خيلي غني است ، بنابر اين از روغنهايي است كه در رژيمهاي غذايي جاي بالايي دارد و تركيب ان از اين نظر به شرح زير است :
در هر يك صد گرم از جمع اسيدهاي چرب موجود در تخم افتاب گردان :
اسيدهاي چرب اشباع شده :
Palmitic acid 6درصد
Stearic acid 5درصد
اسيدهاي چرب اشباع نشده :
Oleic acid 21درصد
Linoleic acid 66درصد
وجود دارد به علاوه در روغن تخم افتاب گردان مخمرهايي نيز نظير ليپاز و فنولاز و ويتامين F يافت مي شود.

خواص – كاربرد

تخم افتاب گردان مدر و نرم كننده سينه است ، براي رفع ناراحتي هاي برونشها ، ناراحتي هاي حنجره ، صاف كردن صدا و ناراحتي هاي ريوي اثر شفا بخشي دارد.
براي تسكين سرفه و در سرماخوردگي مفيد است و براي خنثي كردن سم عقرب نيز نافع مي باشد.
در چين مرسوم است طبق گل افتاب گردان را گرفته با گوشداخلي خوك با هم مي پزند و از جوشانده ان پس از صاف كردن مي خورند براي رفع طنين يا صداهاي گوش نافع است.
در شوروي از عصاره الكلي گلهاي تازه افتاب گردان و شاخه هاي سبز ان براي رفع تب استفاده مي نمايند و در تبهاي مالاريايي كه در مقابل كنين مقاومت نشان مي دهنداز اين عصاره مصرف مي كنند.
منبع: www.taamasrar.com
/خ