● تغییرات دهانی همراه با افزایش سن
آیا از دست رفتن دندانها با گذشت زمان و افزایش سن امری حتمی و غیر قابل پرهیز است؟
خیر، امروزه به دلیل پیشرفتهای علمی و تأکید بر پیشگیری در دندانپزشکی، سالمندان دندانهای طبیعی خود را به مدت بیشتری حفظ می کنند. بهداشت دهان خوب و مراقبتهای دندانپزشکی مرتب در طول زندگی، در هر سنی اهمیت دارد. با انجام صحیح روشهای بهداشت دهان در خانه و ملاقات مرتب با دندانپزشک تان شما از مشکلات دندانی جلوگیری نموده و پول و وقت خود را نیز حفظ کرده اید. در ضمن دندانها و لثه تان نیز تا سنین بالا سلامت می مانند.
در سن من، آیا لازم است با مسواک زدن و نخ کشیدن خود را اذیت کنم؟
مسواک زدن و نخ کشیدن روزانه برای حفظ دندانهای طبیعی تان در وضعیت مطلوب ضروری است. به ویژه وقتی سن افزایش می یابد، پلاک ، لایه باکتریایی بیرنگ، چسبنده ای که باعث پوسیدگی دندان و بیماری لثه (بیماری پریودنتال) می شود. روی دندانهای افراد مسن، سریعتر تشکیل می شود و همین امر احتمال بروز پوسیدگی دندان و بیماری پریودنتال را افزایش می بخشد. دندانهایتان را روزی دوبار با یک خمیر دندان فلورایددار مسواک بزنید و بین دندانهایتان را روزانه با نخ دندان و یا تمیز کننده های بین دندانی تمیز کنید. جهت معاینات مرتب و تمیز کردن دندانهایتان بطور حرفه ای، ملاقات با دندانپزشکتان را فراموش نکنید.
آیا افراد بالغ هم باید نگران پوسیدگی باشند؟
پوسیدگی دندانها تنها مشکل کودکان نیست. بالغین در همه سنین مکن است دچار پوسیدگی دندان شوند. دلیل بروز پوسیدگی در همه سنین یکسان است. وقتی باکتریهای پلاک از کربوهیدرات (شکر و نشاسته) غذایی استفاده می کنند، تولید اسید کرده و باعث بروز پوسیدگی می شوند. البته وضعیت پوسیدگی با افزایش سن کمی تغییر می کند.
در افراد بالغ، پوسیدگی اغلب در اطراف پرکردگی های قدیمی رخ می دهد. پوسیدگی ریشه دندان نیز در بین افراد مسن شایع تر است. وقتی لثه ها تحلیل می رود، سطوح نرم تر ریشه به فضای دهان راه می یابند و پوسیدگی روی آن بسیار راحت تر از مینای دندان ایجاد می شود. پوسیدگی دندان در سنین بالا به دلیل خشکی دهان نیز تشدید می شود. وقتی میزان بزاق بطور چشمگیری کاهش یابد، این وضعیت رخ می دهد و اغلب ناشی از مصرف داروهایی مثل: آنتی هیستامین ها، داروهای ضد فشار خون و داروهای ضدافسردگی و یا ناشی از درمان با اشعه(رادیوتراپی) در ناحیه سر یا گردن می باشد. اگر این مشکل تداوم یابد، باعث بروز پوسیدگی های وسیعی در دندانها می شود که سریعاً پیشرونده هستند. اگر شما چنین مشکلی دارید، با دندانپزشکتان مشورت کنید تا برای شما بزاق مصنوعی و یا محصولات حاوی فلوراید را برای پیشگیری از پوسیدگی تجویز نماید.
بیماری لثه دلیل عمده از دست رفتن دندان در بالغین است. من در این مورد چه می توانم انجام دهم؟
بیماری لثه(بیماری پریودنتال) اغلب به آهستگی پیشرفت می نماید و بدون درد است و به همین دلیل در بین افراد مسن شایع تر است. هرچه به مدت بیشتری بیماری تشخیص داده نشده و کنترل نشده باقی بماند، ضرر بیشتری به لثه ها و سایر بافتهای نگهدارنده دندانها وارد می سازد. گرچه عامل بیماری پریودنتال، پلاک است ولی سایر عوامل می توانند شدت آن را افزایش بخشند. غذای باقیمانده بین دندانها، سیگار کشیدن، استفاده از تنباکوی بدون دود، دندانهای نامنظم، بریج ها و پروتزهای پارسیل نا مناسب، رژیم های غذایی نا صحیح و حاوی مواد مغذی کم و بیماری سیستمیک مثل کم خونی از جمله این عوامل هستند.
بیماری لثه در مراحل اولیه، برگشت پذیر است. در موارد پیشرفته ممکن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد. در صورت مشاهده هریک از علائم زیر سریعاً به دندانپزشک تان مراجعه کنید: خونریزی از لثه هنگام مسواک زدن، لثه های قرمز، حساس و متورم، جدا شدن لثه از دندانها، خروج چرک از حدفاصل لثه و دندانها وقتی که لثه فشار داده می شود، دندان لق یا ایجاد فاصله بین دندانها، هرگونه تغییر در وضعیت جفت شدن دندانها با هم، هرگونه تغییر در وضعیت پروتز پارسیل شما، بوی بد و مزه بد دهان بطور دائمی.
پروتزهای من به راحتی قبل نیستند، قبل از مراجعه به دندانپزشک، آیا می توانم مواد مختلفی را آزمایش کنم تا وضعیت آنها بهتر شود؟
اگر پروتزها به درستی نگهداری شوند، شکل آنها تغییر نمی کند. آنها ممکن است به دلیل تغییرات طبیعی لثه ها و استخوان لق شوند که این به دلیل تحلیل رفتن و جمع شدن استخوان فک و لثه ها می باشد. اگر پروتز شما به درستی در دهانتان قرار نمی گیرد، هرچه سریعتر به دندانپزشک تان مراجعه کنید تا تنظیم های لازم انجام شود.
دستکاری شما به پروتز آسیب رسانده و آن را غیر قابل تعمیر می سازد. پروتزهای نا مناسب که در خانه تعمیر می شوند، لثه، زبان و گونه ها را تحریک می کند. در موارد اورژانس، چسب های پروتز، آنها را تا مراجعه شما به دندانپزشک، سرجای خود نگهمیدارد. اگر پروتز شما لق شده است از دندانپزشک تان بخواهید آن را بررسی کند.
در حال حاضر که من از پروتز کامل استفاده می کنم، آیا واقعاً لازم است مثل قبل بطور مرتب نزد دندانپزشک بروم؟
بله، دندانپزشک دهان شما را معاینه می کند تا هرگونه مشکلی را در لثه ها، زبان و مفصل فک تشخیص دهد. در ضمن از لحاظ سرطان دهان، وضعیت دهان را بررسی می کند. به دلایل بسیاری، افراد مسن بیشتر در معرض بیماریهای دهان و از جمله سرطان دهان هستند.
۹۵ درصد سرطانها در افراد بالای ۴۰ سال دیده می شود. البته تعداد بسیاری از این سرطانها اگر زود تشخیص داده شوند،قابل درمان می باشند. بافتهای دهان نیز به منظور تشخیص علائم سایر بیماریها که اولین علامت بروز آن می تواند در دهان باشد، معاینه و بررسی شوند.
من در جویدن و بلع بعضی غذاها مشکل دارم، آیا واقعاً لازم است من همان غذاها را و با همان تنوعی که قبلاً مصرف می کردم(در سنین جوان تر)، حالا نیز مصرف نمایم؟
حفظ یک رژیم غذایی صحیح برای هر شخصی اعم از پیر یا جوان ضروری است. بعضی افراد مسن به دلیل مشکل در جویدن یا بلع از مصرف بعضی غذاها مثل گوشتها، سبزیجات خام و میوه های تازه خودداری می کنند. این مشکلات ممکن است به دلیل دندانهای دردناک، پروتزهای نا مناسب، خشکبی دهان و یا بروز تغییراتی در عضلات صورت باشد. بعضی دیگر از افراد به دلیل بیماری خاص و یا مصرف داروهای خاصی، احساس تغییر در حس چشایی خود می نمایند.
به دلایل فوق رژیم غذایی افراد مسن اغلب دچار کمبود کلسیم، پروتئین و سایر مواد غذایی ضروری برای سلامت کلی بدن و سلامت دندانها است. شما لازم است رژیم غذایی متعادلی شامل هر ۵ گروه غذایی- شیر و محصولات لبنی، نان و غلات، گوشت ها و حبوبات، میوه ها و سبزیجات داشته باشید. شما ممکن است نیاز به یک مکمل مولتی ویتامین یا مواد معدنی داشته باشید، ولی پزشک خودتان نباشید. این مکمل ها را پس از مشورت با پزشکتان استفاده نمائید.
من برای رفتن نزد دندانپزشک اضطراب دارم، میدانم که لازم است بروم، ولی نمی دانم در این مورد چه میتوانم انجام دهم؟
اضطراب در مورد درمانهای دندانپزشکی غیر معمول نیست. افراد در هر سنی آن را تجربه می کنند. بیماران مسن تر ممکن است کمتر قادر باشند براسترس خود غلبه کنند که ممکن است این امر به دلیل وضعیتهای خاص جسمی آنان مثل کاهش بینایی یا شنوایی باشد. صحبت با دندانپزشک یک جنبه مهم داشتن یک ملاقات دندانپزشکی راحت می باشد.
شما باید احساساتتان را با دندانپزشک و پرسنل مطب در میان بگذارید. اجازه دهید آنها بدانند که شما مضطرب هستید تا درمان شما را مطابق با وضعیت روحی شما به انجام برسانند. تکنیکهای درمانی رفتاری جدید و مرتبط با روانشناسی سبب پیشرفت در زمینه کنترل اضطراب و درد بیماران دندانپزشکی گردیده است.
من در حال حاضر دارویی مصرف می کنم که پزشکم برای من تجویز کرده است. آیا مصرف این دارو بر درمان دندانپزشکی من تأثیری می گذارد؟
وقتی دندانپزشک راجع به تاریخچة پزشکی شما سؤال می کند، سعی کنید کاملترین اطلاعات را در مورد وضعیت سلامتی خود به او بدهید. اگر شما اخیراً در بیمارستان بستری شده اید و یا عمل جراحی داشته اید، یا اخیراً مریض بوده اید، دندانپزشک را در جریان قرار دهید.
به دندانپزشک نام دارو و میزان مصرف و دفعات مصرف آن را بگوئید و نام پزشکی که آن دارو را برای شما تجویز کرده نیز ذکر کنید. اگر دارو را خودتان از داروخانه تهیه کرده و مصرف می کنید به دندانپزشک اطلاع دهید. هرگونه تغییر در وضعیت سلامتی و یا مصرف داروهای خود را به دندانپزشک تان اطلاع دهید. این اطلاعات به وی کمک می کند تا بی خطرترین و مؤثرترین درمان را برای شما انتخاب نماید.
من شنیده ام که ایمپلنت می تواند جایگزین دنچر(دندان مصنوعی) شود. چه چیزی لازم است در مورد آن بدانم؟
ایمپلنت های دندانی راه حل مناسبی برای بیمارانی است که با دنچرهای معمولی، نیازشان برطرف نمی شود و از نظر کارکردی مشکل دارند. گرچه هر بیماری کاندیدای خوبی برای ایمپلنت نمی باشد،تصمیم گیری در این مورد، باید به بعد از معاینه کامل توسط دندانپزشک و بحث در مورد مزایای نسبی و خطرات احتمالی عمل قرار دادن ایمپلنت موکول شود. در مورد مناسب بودن یا نبودن ایمپلنت برای شما، با دندانپزشکتان مشورت کنید.
شنیده ام روشهای زیبایی جدیدی هستند که لبخند و نمای دندانها را زیباتر می سازد. آیا آنها برای افراد مسن مناسبند؟
افراد مسن از بسیاری از این روشها برای زیبایی لبخند و دندانهای خود می توانند بهره ببرند. دندانپزشک روشهای درمانی مناسب شما را برایتان شرح خواهد داد. بخشی از مرحله مسن شدن قبول افزایش سن و داشتن انتظارات منطقی در مورد بهبود ظاهر می باشد. درمان دندانپزشکی برای افراد مسن می تواند راهی مناسب برای تأمین سلامت و داشتن احساسی بهتر نسبت به خود باشد. دهان و دندان ما نقش بسیار مهمی در تکامل روانی و احساس ما در طول زندگی دارند. دندانپزشکی مدرن، روشهای گسترده و متعددی را برای تأمین زیبایی افراد در کلیه سنین ارائه داده است. روشهای زیبایی همراه با بهداشت دهان خوب و ملاقاتهای مرتب با دندانپزشک می تواند به بهبود ظاهر لبخند شما کمک کند.
چرا دندانهای من تیره تر بنظر می رسند؟
این امر به دلیل تشکیل سریع تر و با مقادیر بالاتر پلاک، لایه باکتریایی چسبنده و بیرنگ می باشد. تغییر در عاج، بافت شبه استخوانی زیر مینای دندان نیز ممکن است باعث شود، دندانهای شما تیره تر بنظر آیند.
چرا من به تدریج حس چشایی ام را از دست می دهم؟
شما ممکن است دریابید که به دلیل تغییر در حس چشایی، اشتهایتان کاهش یافته است. عوامل متعددی باعث این امر می شود. علاوه بر کاهش حس چشایی و بویایی به دلیل افزایش سن، بیماریهای خاص، داروها و دنچرها می توانند در کاهش حس چشایی شما دخیل باشند.
● فلوروزیس
یک کودک در طی سالیانی که دندانها تشکیل می شوند و تکامل می یابند اگر فلوراید زیادی دریافت کرده باشد ممکن است دچار نقصی در مینای دندان شود که فلوروزیس نامیده می شود. مصرف مقدار زیاد فلوراید خوراکی می تواند روی مینای دندان ایجاد نقص و آسیب نماید.
چگونه فلوروزیس مینا می تواند ایجاد نگرانی کند؟
نمای فلوروزیس در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است بصورت تغییر رنگ و یا لکه های قهوه ای رنگ و نواقص مینایی ظاهر شود. مینا ممکن است حفره حفره، خشن و ناصاف شود و تمیز کردنش مشکل شود. در موارد خفیف یکسری لکه های سفید رنگ کوچک که اغلب قابل توجه نمی باشد دیده می شود.
چگونه کودکی مبتلا به فلوروزیس مینای می شود؟
با خوردن مقادیر زیاد از حد فلوراید با توجه به سن و وزن کودک در طی سالیانی که دندانها تشکیل و تکامل می یابند ممکن است فلوروزیس ایجاد شود. مصرف اضافی فلوراید ممکن است به طرق مختلف اتفاق بیفتد: نخست اینکه، آب شرب شهر دارای فلوراید باشد یعنی فلوراید به آن افزوده شده باشد و کودک نیز فرآورده فلورایدی استفاده کند. سوم اینکه، کودکان ممکن است مقدار زیادی خمیر دندان فلورایدی استفاده کرده و آن را به هنگام مسواک زدن ببلعند.
چگونه می توان از فلوروزیس جلوگیری کرد؟
قدم اول، مشاوره با دندانپزشک اطفال می باشد. وی از مقدار فلوراید آب آشامیدنی مطلع بوده و در صورتیکه بچه ای نیاز به فلوراید اضافی داشته باشد مقدار و نحوه مصرف را تعیین می کند. قدم دوم، مشاهده مقدار مصرف خمیر دندان می باشد. کلاً مقدار کمی خمیر دندان باید بر مسواک گذاشته شود. به بچه یاد بدهید که خمیر دندان را نخورد و بعد از شستن دندانها آب دهان را بیرون بریزد.
با این اوصاف آیا باید مصرف فلوراید را کنار گذاشت؟
خیر، فلوراید از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند و نقش مهمی برای داشتن دندانهای سالم و بالتبع داشتن لبخندی پر نشاط برای تمام لحظات عمر ایفا می کند. کودک بایدفلوراید را مصرف کند،اما نه به مقدار خیلی زیاد. با کمک دندانپزشکان فلوراید را می توان به قدر کافی و با خیال راحت مصرف کرد.
آیا فلوروزیس قابل معالجه می باشد؟
فلوراید جزئی از ترکیب دندان می باشد و نمی توان آن را برداشت ولی اگر اثر فلورویس بر دندانهابزرگ و چشمگیر باشد میتوان درمانهای خاص دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی آنها را اصلاح نمود. اگر کودک شما از فلوروزیس رنج می برد دندانپزشک اطفال میتواند در مورد روشهای دندانپزشکی که به کمک آن شانس اینکه لبخند و اعتماد بنفس از دست رفته، به کودک شما بازگردانیده شود را به شما توضیح داده و یا اقدام نماید.
● دندان قروچه (براکسیزم)
اگر شما دندانهایتان را بهم بسائید و یا فکهایتان را بهم فشار دهید، این کار دندان قروچه نامیده می شود که اغلب هنگام خواب رخ می دهد و علاوه بر استرس و اضطراب بواسطه خواب، جفت شدن غیر طبیعی دندانها و شکستن یا از دست رفتن دندانها را بدنبال دارد.
علائم آن عبارتند از: درد در فک و یا داشتن سردردهای مبهم می باشد و حتی ممکن است به علت سایش شدید، دندانها دردناک و یا لق باشند، در حدی که حتی منجر به بروز شکستگی آنها گردد.
برای محافظت دندانهای شما در طول خواب، دندانپزشک می تواند برای شما یک محافظ دهانی بسازد.
اگر استرس علت اصلی آن می باشد، لازم است تا راهی برای ریلکس شدن خود بیابید. درمانهای فیزیکی، شل کننده های عضلانی، مشاوره و حتی ورزش ممکن است به شما کمک کند تا از این فشارهای روانی رهایی یابید. گاهی نیز علت دندان قروچه جفت شدن ناصحیح دندانها و وجود نقاط تماس مخرب می باشد، در این خصوص متخصصین پروتز با ساخت پلاکهای خاص، قادر به درمان شما می باشند.
● سرطان دهان
اهمیت تشخیص زودرس:
امروزه تشخیص اولیه و زودرس سرطان دهان خیلی آسان تر از گذشته است. از طرفی تشخیص سرطان در مراحل اولیه یعنی زمانیکه شانس بهبودی بیمار بالاست. میزان مرگ و میر در اثر سرطانهای دهانی بیش از سایر سرطانهای ناحیه سر و گردن و یا سرطانهای پوست این ناحیه می باشد، بطوریکه تقریباً فقط نیمی از بیماران دچار سرطان دهان بیش از ۵ سال عمر می کنند.
آنچه شما باید در مورد سرطان بدانید:
- شروع آن اغلب به صورت بروز یک ضایعه و یا یک قسمت سفید یا قرمز رنگ است که در هر نقطه دهان ممکن است دیده شود.
- اغلب در افرادی اتفاق می افتد که از اشکال مختلف تنباکو استفاده می کنند. استفاده توأم از الکل و سیگار خطر ابتلا را به شدت افزایش می دهد.
- در حال حاضر بیش از ۲۵% موارد ابتلا در افرادی دیده می شود که فقط سیگار می کشند و سایر عوامل مستعد کننده در آنها دیده نمی شود.
معاینه منظم بسیار حائز اهمیت است:
معاینه منظم و پریودیک دهان و دندان برای تشخیص زودرس ضایعات سرطانی و پیش سرطانی بسیار ضروری است. زیرا ممکن است این ضایعات در مراحل اولیه بسیار کوچک و غیر قابل توجه باشند، اما فوق العاده خطرناکند.
در طی معاینات اولیه چه مواردی مشاهده می شود؟
دندانپزشک شما ابتدا باید دهان شما را به دقت معاینه کند. در حدود ۱۰% از معاینات دهانی ضایعات کوچک، کسطح، سفید و بدون درد دیده میشود. البته اغلب این ضایعات خطرساز نیستند اما به هر حال بعضی از آنها ممکن است ضایعه سرطانی باشند. معمولاً ضایعات خطرناک در هنگام معاینه از ضایعات بی ضرر تشخیص داده می شوند، هرچند بهترین روش انجام آزمایش بر روی این ضایعات است.
در صورتیکه شما یک زخم بر روی مخاط دهان خود (به همراه یکی از عوامل مستعد کننده) داشته باشید، دندانپزشک آنرا درمان می کند و از شما می خواهد برای معاینه مجدد مراجعه کنید. معمولاً چنانچه دندانپزشک به یک ضایعه برخورد کند که به نظر بی ضرر می رسد و علت واضح و مشخصی ندارد، از لحاظ سطحی آن زخم یک نمونه بافتی تهیه میکند که تهیه آن دردناک نیست.
در صورتیکه این نمونه حاوی سلولهای مشکوک باشد، باید سایر مراحل تشخیص طی شود. اما در صورتیکه ضایعه از نظر دندانپزشک مشکوک به ضایعه سرطانی باشد، تحت بی حسی موضعی نمونه بافتی از مناطق عمقی تر ضایعه تهیه می شود تا بررسی دقیق تری انجام شود.
از خود محافظت کنید ؛ علائم اولیه و زودرس را بشناسید و بطور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید؛
« سرطانهای دندان ابتدا اغلب به صورت لکه های قرمز یا سفید کوچک و یا بصورت زخم در هر ناحیه از دهان ظاهر می شوند».
سایر علائم سرطانهای دهان عبارتند از:
- زخمی که به آسانی دچار خونریزی می شود و بهبود پیدا نمی کند.
- تغییر رنگ بافت مخاطی دهان.
- وجود یک لکه ضخیم و برجسته با سطح زبر که شبیه به دمل است.
- درد، حساسیت یا بی حسی در هر ناحیه از دهان و یا در ناحیه لبها. بیاد داشته باشید که بایدبطور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید، زیرا در بسیاری از مناطق دهان خودتان قادر به مشاهده این ضایعات نیستند. چنانچه یکی از علائم فوق را در خود مشاهده کردید، بدون معطلی به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک شما مهارت و ابزار لازم را دارد تا وجود ضایعات سرطانی و پیش سرطانی را در دهان شما تشخیص دهد. شما با کمک دندانپزشک خود می توانید با سرطان دهان بجنگید و در برابر آن پیروز شوید.
آنچه لازم است درباره درمان سرطان دهان بدانید:
بطور متوسط در حدود یک سوم بیماران مبتلا به سرطان متعاقب درمان بیماری خود دچار عوارض دهانی می شوند. به همین دلیل بیماران سرطانی باید قبل و در حین درمان سرطان خود تحت معاینه دندانپزشکی قرار گیرند تا از سلامت دندانها و مخاط دهان خود مطمئن شوند تا به این ترتیب میزان عوارض دندانی و دهانی در آنها به حداقل برسد. بعنوان مثال اغلب افرادیکه تحت رادیوتراپی در ناحیه سر و گردن قرار می گیرند، دچار عوارضی از قبیل خشکی دهان، حساسیت مخاطی، حساسیت دندانها، پوسیدگی وسیع دندانی و مشکل در حین بلع می شوند.
شیمی درمانی نیز تأثیرات مشخص و واضح بر روی مخاط دهان و دندانها دارد. به دلیل جلوگیری از بروز این مشکلات و یا حداقل کاهش میزان صدمات وارد به دهان و دندان دندانپزشک و سرطان شناس باید قبل و در حین درمان با یکدیگر همکاری نزدیک داشته باشند.
در طی مدت زمانی که شما تحت درمان سرطان ناحیه سر و گردن می باشید، باید دندانهای خود را حداقل دوبار در روز با احتیاط مسواک بزنید، مگر اینکه دندانپزشک به شما روش دیگری پیشنهاد کند. ممکن است دندانپزشک علاوه بر مسواک روزانه استفاده از دهانشویه را هم تجویز کند. در صورتیکه شما دچار عارضه خشکی دهان بشوید، دندانپزشک بادی جایگزینی برای بزاق دهان به شما معرفی کند مانند بزاق مصنوعی.
استفاده از فلوراید هم روشی است که برای کم کردن پوسیدگی دندانها مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل اینکه بروز عفونتهای دهانی ممکن است سبب ایجاد گرفتاری جدی برای شما شود. در صورت بروز این عفونتها باید بلافاصله به دندانپزشک و یا پزشک خود مراجعه نمائید.
● حقایقی در مورد سرطانهای دهانی
▪ مصرف سیگار همراه با مصرف زیاد الکل از مهمترین عوامل مستعد کننده سرطانهای دهان می باشند.
▪ بروز سرطانهای دهانی در افراد بالای ۴۰ سال به مراتب بیش از افراد زیر ۴۰ سال می باشد.
▪ مطالعات نشان می دهند مصرف میوه و سبزیجات به مقدار زیاد احتمالاً از رشد و نمو ضایعات سرطانی جلوگیری میکند.
▪ سرطانهای دهان ممکن است بر روی هر کدام از نواحی دهان مشاهده شوند، از جمله: لثه ها، مخاط گونه، زبان، کام نرم و سخت.
منبع:سایت پزشک و آزمایشگاه/خ
