جعبه یادگیری لایتنر

جعبه لایتنر یک ابزار قدرتمند برای ماندگاری آموخته‌ها در مغز است که سازوکار ساده اما موثری دارد. پس اگر شما هم جزو افرادی هستید که از فراموش کردن مطالب آموخته‌شده به ستوه آمده‌اید، تا انتهای این مقاله از زبانشناس با ما همراه باشید. در بخش‌های مختلف این مقاله راسخون سعی دارد ضمن آشنایی با ابعاد چرایی فراموشی، روش ساخت و طرز کار با جعبه لایتنر را یاد می‌گیریم.
 

تصور کنید بتوانید تمامی مطالبی که تا کنون یاد گرفته‌اید را به‌راحتی و هر زمان خواستید به یاد آورید. چنین چیزی بدون استفاده از ابزارها و تکنیک‌های بهینه‌سازی حافظه، در حد همان تصور باقی می‌ماند؛ زیرا هرچقدر هم حافظه‌ای قوی داشته باشیم باز هم طبق منحنی فراموشی، با گذشت زمان توانایی ما در به خاطر آوردن مطالب جدید کاهش می‌یابد.

یکی از روش های مؤثر یادگیری مطالب ،استفاده از جعبه لایتنر است. در اینجا نحوه کار با این جعبه را توضیح می دهیم و امیدواریم شما با استفاده از این ابزار ساده و سودمند،بر یادگیری خود بیفزائید و در زمان محدودتر با کیفیت بهتر مطالب بیشتری را به خاطر بسپارید.

این وسیله توسط محقق اتریشی " سباستین لایتنر" طراحی شده و مطالب را از حافظه کوتاه مدت شما به حافظه بلند مدت منتقل می نماید. یادگیری به کمک این روش شما را از تکرار مطالب بی نیاز می سازد. همین امر یادگیری را شیرین و جذاب می کند.
 
بنا به روال گذشته مباحث علمی و زیرساختی مقالات را با رنگ متفاوت می نویسم تا خوانندگان گرامی برای جلوگیری از اتلاف وقت از آن بگذرند. لکن دانستن آن برای معلمان،مشاوران،برنامه ریزان آموزشی و درسی و کلیه کسانی که به مباحث روان شناختی و تربیتی علاقه مند خالی از لطف نیست.
 

1. اگر انسان یک مطلب یا مفهوم را به خوبی فرا بگیرد بعد از یک روز تا یک هفته تقریباً 45% آن را فراموش می کند و بعد از یک ماه 80% آن فراموش می شود. به این ترتیب فقط 20% مطلب وارد حافظه درازمدت می شود. جعبه لایتنر برنامه را به گونه ای تنظیم می کند تا با بیشترین تکرار در قسمت خطرناک منحنی فراموشی،مطالب به حافظه دراز مدت هدایت شود.
 

بر اساس این قانون هرگاه بعد از هر عملی پاداش دریافت شود، انجام آن عمل تشدید خواهد شد. امتیاز بیشتر، پاداش موفقیت در بازی است. این امتیاز شما را علاقمند می کند تا کماکان، با شدت بیشتری به بازی ادامه دهید. این خاصیت در جعبه یادگیری لایتنر استفاده شده است، یعنی فرد تنها زمانی به قسمت بعدی می رود که مطلب را آموخته باشد، این عمل درست مانند امتیاز دادن، فرد را به ادامه فرایند یادگیری تشویق می کند.

سیستم لایتنر یک ابزار یادگیری مفید است که باعث ثبت اطلاعات در حافظه بلندمدت افراد می‌شود. اجرای این روش به‌واسطه یک جعبه چندبخشی ساده و چند فلش‌کارت انجام می‌شود. این تکنیک شامل مرور و بررسی مجموعه‌ای از فلش‌کارت‌ها در فواصل زمانی منظم است.

در حقیقت فرد برای حفظ کردن بهتر آموخته‌ها موظف است با در نظر گرفتن یک سیستم زمان‌بندی مشخص، مرور مطالب جدید را در فاصله‌های زمانی مشخص انجام دهد. چرا که این سیستم برای اولویت‌بندی مطالبی که نیاز به مرور مجدد دارند بسیار مفید واقع می‌شود.

سیستم لایتنر برای اولین‌بار در سال 1972 توسط یک روزنامه‌نگار آلمانی به نام سباستین لایتنر معرفی شد. او جزو اولین کسانی بود که در روش پیشنهادی خود با استفاده از تکرار آموخته‌ها در فاصله‌های زمانی مشخص، به فرد کمک می‌کرد تا بتواند مطالب را در حافظه بلندمدت خود ثبت کند.

این تکنیک پرطرف‌دار هنوز هم یک تمرین عالی برای تکرار و مرور آموخته‌ها محسوب می‌شود.

مزیت سیستم لایتنر این است که در هر سنی که باشید می‌توانید از آن برای تثبیت آموخته‌های خود بهره ببرید. پس هرگاه با حجمی از فرمول‌ها، واژگان، نکات حفظی روبه‌رو بودید، حتماً روی سیستم لایتنر حساب ویژه باز کنید.
 

1. از تکرارهای غیر ضروری جلوگیری می کند: شما برای آنکه مطلبی را از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت منتقل کنید نیازمند تکرارهای مکرر هستید. وقتی صفحه ای را برای چندمین بار مطالعه می کنید، مجبورید مطالبی را نیز که قبلا آموخته اید مجددا مرور کنید.

در صورتی که دیگر لزومی به تکرار نیست و تکرار بی جهت آن ها باعث اتلاف وقت و انرژی، بی حوصلگی و در نتیجه دل زدگی شما می شود. اما جعبه لایتنر فقط مطالب چموش و رام نشدنی را شکار کرده و ما را وادار به تکرار آن ها می کند.

2. اگر شما روند یادگیری را برای مدتی رها سازید، هیچ اختلالی در کار یادگیری ایجاد نمی شود جز آنکه مجبور می شوید کارت ها را بار دیگر مرور کنید. البته توصیه ما این است که کار را به طور منظم ادامه دهید.

3. با گرفتن امتیاز و مشاهده پیوسته موفقیت ، یادگیری برای شما از عملی خسته کننده به یک بازی لذت بخش و دلنشین تبدیل می شود. چگونه از جعبه لایتنر استفاده کنیم: جعبه لایتنر یک قوطی در باز است که از پنج قسمت تشکیل می شود. 1 2 4 8 15 عرض قسمت های مختلف به ترتیب 15,8,4,2,1 واحد است.

این جعبه را می توانید خودتان با مقوا، جعبه یا قوطی های پودر لباسشویی ، کفش و... درست کنید، یا اینکه از بازار تهیه نمائید. این روش را می توانید برای یادگیری لغات زبان انگلیسی،فارسی و یا هر فرمول یا مطالب درسی فراری که می خواهید به خاطر بسپارید به کار گیرید.

هر موضوع یادگرفتنی را روی یک برگ کاغذ(فیش) بنویسید. دقت کنید که روی هر فیش تنها یک موضوع یادگرفتنی نوشته شود. یعنی لغت را در یک روی کاغذ و جواب آن را در روی دیگر برگه می نویسید.


 

 

تعدادی از برگه ها را تکمیل می کنید و پس از اینکه هر دوروی برگه را یکی دوبار مرور کردید، برگه ها را در خانه اول جعبه قرار دهید. می توانید هر روز، ده پانزده یا تعداد بیشتری برگه آماده نمائید.شاید در بعضی روزها هم برگه ای تهیه نکنید.
 

ابتدا برگه هایی را که دیروز تهیه کرده بودید از خانه اول بردارید.سؤالات را از روی برگه بخوانید و سعی کنید جواب ها را به خاطر بیاورید. آنهایی را که بلد نبودید، مجدداً در خانه اول قرار دهید و آنهایی را که بلد بودید، به خانه دوم منتقل کنید.

پشت این برگه های خانه دوم یک کاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار دهید. در پایان، برگه هایی را که در روز دوم برای اولین بار تهیه کرده اید در خانه اول قرار دهید.

به برگه های خانه دوم دست نمی زنید زیرا خانه دوم هنوز تکمیل نشده است و ظرفیت دو گروه برگه را دارد. پس باز هم از برگه های خانه اول شروع می کنید و برگه هایی را که جواب سؤالاتشان را بلد هستید به خانه دوم منتقل می نمائید و در پشت کاغذ رنگی قرار می دهید تا این برگه ها با برگه های روز گذشته مخلوط نشود.

برگه هایی که پاسخشان را بلد نیستید به همراه برگه های جدیدی که امروز تهیه کرده اید در خانه اول قرار دهید.

الف. ابتدا از خانه دوم شروع کنید، زیرا خانه دوم ظرفیت دو گروه برگه را دارد و ظرفیت آن روز قبل تکمیل شده است. ولی فقط برگه های ردیف جلوتر را برمی دارید.(یعنی برگه هایی که جلو کاغذ رنگی قرار دارند) سؤالات روی این برگه ها را مطالعه می کنید و اگر جواب درست دادید برگه ها را در داخل خانه سوم و در ابتدای آن قرار می دهید و پشت این برگه ها یک کاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار می دهید تا فاصله گذاری مشخص شود. ضمناً برگه های باقی مانده در خانه دوم را جلوتر می برید و کاغذ رنگی را در پشت این برگه ها می گذارید.

ب. سپس به خانه اول برگردید و برگه های آن را بردارید و آنهایی را که بلد هستید در خانه دوم و پشت کاغذ رنگی قرار دهید. ج. برگه هایی که پاسخ آنها را بلد نیستید و همچنین برگه های جدیدی را که تهیه کرده اید در خانه اول می گذارید.

خانه سوم برای چهار گروه برگه در نظر گرفته شده و باید چهار روز صبر کنید تا این قسمت تکمیل شود.البته هر روز پس از ورود برگه ها از خانه دوم به خانه سوم پشت این برگه ها یک کاغذ رنگی می گذارید تا قسمت سوم هم به تدریج و پس از چهار روز تکمیل شود.
 

خانه چهارم جای هشت گروه برگه را دارد و هشت روز پس از ورود اولین برگه ها پر خواهد شد. خانه پنجم جای پانزده گروه برگه را دارد و شانزده روز پس از ورود اولین برگه ها، این قسمت تکمیل می شود.

یعنی اگر شما در کارتان وقفه ای نیندازید سی روز طول خواهد کشید تا هر پنج قسمت جعبه لایتنر تکمیل شود. توجه دارید که بین هر دو گروه برگه یک کاغذ رنگی با ارتفاع بیشتر قرار می دهید تا برگه های مربوط به روزهای مختلف با یکدیگر مخلوط نشوند.از روز سی و یکم به تدریج برگه ها از داخل جعبه خارج می شوند و شما می توانید این برگه ها را بایگانی نمائید.

زیرا پس از پنج بار تکرار موفقیت آمیز هر برگه در زمان های متفاوت، می توانید مطمئن باشید که آن موضوع را برای همیشه فرا گرفته اید و هیچگاه آن را فراموش نخواهید کرد. به این ترتیب شما با روشی که شبیه بازی انفرادی است

در اوقات فراغت می توانید با کمترین میزان اتلاف وقت آنچه را که یادگیری اش برایتان مشکل تر است بیشتر تکرار کنید و زودتر و برای همیشه به خاطر بسپارید و آنچه را که زودتر یاد می گیرید فقط با پنج بار تکرار برای همیشه فرا بگیرید. نکته مهم: در هر مرحله که به سؤال یک برگه نتوانستید جواب دهید باید آن را به اولین خانه برگردانید.
 
منبع: بخش آموزش و مهارت پرتال فرهنگی راسخون