شاید تصور کنید که مریم گلی گیاهی است که فقط در آشپزی از آن استفاده می‌شود، ولی جالب است بدانید که از برگ‌های این گیاه که سرشار از ترکیبات آنتی‌اکسیدان است به‌صورت چای نیز استفاده می‌شود. از مهم‌ترین خواص مریم گلی می‌توان به تقویت حافظه و تقویت سیستم ایمنی بدن اشاره کرد. در این مقاله، پس از معرفی گیاه مریم گلی، نگاه عمیق‌تری به فواید آن برای سلامت بدن می‌اندازیم و انواع مریم گلی، نحوه‌ی استفاده از آن و عوارض جانبی مصرف بیش‌ازحد و نادرست آن را بیان می‌کنیم.

مریم گلی چیست؟

مریم گلی گیاهی از خانواده‌ی نعناعیان است. این گیاه چندساله اثرات شگفت‌انگیزی بر سلامتی انسان دارد. نام علمی مریم گلی Salvia officinalis است. مریم گلی ارتباط نزدیکی با رزماری دارد و معمولا این دو گیاه «گیاهان خواهر» درنظر گرفته می‌شوند. درواقع بسیاری از مزیت‌های سلامتی و خواص مریم گلی به دلیل وجود رزمارینیک اسید موجود در آن است. رزمارینیک اسید، ترکیبی آلی در رزماری است که آن را به گیاهی قدرتمند و مفید تبدیل می‌کند. البته مریم گلی تفاوت‌هایی با رزماری دارد و درواقع بوته‌ای همیشهسبز با ساقه‌های چوبی و گل‌های آبی یا بنفش است که در منطقه‌ی مدیترانه یافت می‌شود.

اسناد زیادی برای استفاده‌های قدیمی و سنتی از مریم گلی در پزشکی وجود دارد که قدمت آنها به هزاران سال پیش برمی‌گردد. مریم گلی در ابتدا برای درمان مارگزیدگی، حفاظت در برابر شَر، افزایش قدرت باروری زنان و موارد دیگری استفاده می‌شد که امروزه دیگر کاربردی ندارند یا اهمیت خود را از دست داده‌اند.

در پژوهش‌های جدید مشخص شده است که مریم گلی تأثیرات مهمی بر بدن انسان می‌گذارد و به‌همین‌دلیل است که امروزه این گیاه به‌طور گسترده‌ای به سراسر جهان صادر می‌شود و راه خود را به دستورهای آشپزی کشورهای مختلفی از ایالات متحده تا کشورهای خاورمیانه باز کرده است. معمولا این گیاه به‌دلیل مزه‌ی تندوتیز خود به غذاهای لذیذ افزوده می‌شود و از مواد تشکیل‌دهنده‌ی مهم در بسیاری از غذاها و فرایندهای فراوری و آماده‌سازی گوشت به‌شمار می‌رود.

آماده اید با چند خاصیت تاثیر گذار و دارویی مریم گلی آشنا شوید؟ پس با ما همراه باشید.

بهبود و افزایش توانایی‌های ذهنی و شناختی

پژوهش‌ها نشان داده است که حتی مقدار اندکی مریم گلی (چه استنشاق شود و چه به‌صورت خوراکی مصرف شود) موجب افزایش توانایی یادآوری و تقویت حافظه می‌شود. تأثیر مصرف این گیاه بر فعالیت مغز شامل افزایش تمرکز و توجه به موضوعی خاص است. این ویژگی موجب می‌شود که مریم گلی برای دانش‌آموزان و دانشجویان یا افرادی مناسب باشد که مشاغلی چالش‌برانگیز دارند و باید توانایی ذهنی و فکری بالایی داشته باشند. در واقع افزودن مقدار کمی از این گیاه به رژیم‌غذایی کمک زیادی به توانایی مغز می‌کند.

درمان التهاب

جویدن برگ‌های مریم گلی درمان خوشایند و لذت‌بخشی نیست، ولی این کار مؤثرترین راه برای اثرگذاری ترکیبات آلی این گیاه در بدن شما است. مصرف تنتور (در اصطلاح پزشکی مایعی است که از تأثیر الکل یا اتر بر جوهرهای مواد گیاهی، حیوانی یا معدنی به‌دست آید) مریم گلی و خیسانده‌ی برگ‌های آن نیز روش خوبی است. ولی اگر دچار مشکلات التهابی به‌ویژه در مجاری تنفسی یا گواشی خود هستید، می‌توانید با استفاده از چای و دم‌کرده‌ی مریم گلی آن التهاب را ازبین ببرید. ویژگی‌های ضدالتهابی مریم گلی برای مشکلات سلامتی مانند آرتروز و نقرس و همچنین التهاب کلی سیستم قلبی‌عروقی (که می‌تواند منجربه بیماری قلبی و فشارخون بالا شود) نیز مفید است. فلاونوئیدها و ترکیبات فِنُلی موجود در مریم گلی، این اثرات مفید را ایجاد می‌کنند.

ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی مریم گلی

بیماری‌های مزمن و بیماری‌های دژنراتیو (بیماری‌هایی مانند آلزایمر و پارکینسون که در نتیجه‌ی تخریب تدریجی سلول‌های عصبی در دستگاه عصبی مرکزی ایجاد می‌شوند) از ناتوان‌کننده‌ترین و خطرناک‌ترین مشکلات سلامتی در زندگی هر فرد هستند. بسیاری از این بیماری‌ها به‌وسیله‌ی رادیکال‌های آزاد ایجاد می‌شوند. رادیکال‌های آزاد محصولات جانبی و خطرناک سوخت‌وساز سلولی هستند که به سلول‌های سالم حمله می‌کنند و موجب خزان یاخته‌ای یا جهش ژنتیکی می‌شوند. ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موجود در مریم گلی مانند رزمارینیک اسید، لوتئولین (luteolin) و آپی‌ژنین (آپی ژنین) رادیکال‌های آزاد را خنثی می‌کنند و مانع از ایجاد استرس اکسیداتیو در قلب، سیستم‌های بدن، پوست، مفاصل، عضلات و حتی مغز می‌شوند.

جلوگیری از بیماری آلزایمر

همان‌طور که در بالا گفتیم مریم گلی عملکردهای مغزی را تحریک می‌کند و قدرت حافظه و تمرکز را افزایش می‌دهد. مریم گلی به برطرف کردن اختلالات شناختی مانند آلزایمر و زوال عقل نیز کمک می‌کند. البته پژوهش‌های مربوط به این کاربردهای مریم گلی هنوز در مراحل اولیه قرار دارد، ولی برداشتن گام‌های جدی برای جایگزین کردن داروهای گیاهی به‌جای داروهای شیمیایی بسیار هیجان‌انگیز است. تحریک مسیرهای عصبی توسط عصاره و عطر گیاهی مریم گلی می‌تواند در سنین پیری نیز ذهن شما را تازه و جوان نگاه دارد.

تقویت سیستم ایمنی بدن

مریم گلی از خواص ضدمیکروبی نیز برخوردار است. درست است که معمولا در مقادیر اندکی از مریم گلی استفاده می شود، ولی می توانید از این گیاه به صورت موضعی (مرهم یا تنتور) نیز استفاده کنید و با استفاده از آن از ورود عفونت های باکتریایی و ویروسی که ازطریق پوست به بدن حمله می کنند، جلوگیری کنید. بسیاری از ما تصور می کنیم که بیماری ها ازطریق بینی یا دهان وارد بدن می شوند، ولی پوست نیز گاهی به صورت دروازه ای برای ورود عوامل خارجی عمل می کند. استفاده از کرم های موضعی یا شوینده های ضدباکتری حاوی مریم گلی خط دفاعی مضاعفی در برابر این شکل از بروز بیماری ایجاد می کند.

بهبود سلامت استخوان ها

یکی از مهم ترین خواص مریم گلی که نادیده گرفته شده است، مقدار بسیار بالای ویتامین K در آن است. ویتامین K از ویتامین های ضروری برای بدن است که در غذاهای فراوانی یافت نمی شود. ویتامین K از عناصر حیاتی برای افزایش تراکم استخوان ها و تضمین استحکام استخوان ها با افزایش سن است. اگر دچار نشانه های اولیه ی پوکی استخوان شده اید یا در طول زندگی خود موادغذایی مغذی کافی مصرف نکرده یا کم تحرک بوده اید، سلامت استخوان های شما پایین خواهد بود. اضافه کردن برگ های مریم گلی به رژیم غذایی می تواند سطح ویتامین K مصرفی شما را به میزان چشمگیری افزایش دهد، زیرا هر وعده ۲۷٪ از میزان مصرف توصیه شده ی روزانه ی شما را تأمین می کند.

کنترل دیابت

شاید درمورد اثربخشی مریم گلی در بعضی از مشکلات پزشکی توضیح داده شده در بالا تردید وجود داشته باشد، ولی درمورد اثربخشی مریم گلی بر بیماری دیابت، توافق گسترده ای وجود دارد. این گیاه عصاره ها و مواد شیمیایی خاصی دارد که اثر داروهایی را تقلید می کنند که به طور معمول برای کنترل دیابت تجویز می شوند. به نظر می رسد، مریم گلی آزادسازی گلوکز ذخیره شده در کبد را منظم و از نوسانات شدید قند خون جلوگیری می کند. به همین دلیل به جلوگیری از بروز دیابت نوع ۲ کمک می کند یا دست کم، اگر فرد قبلا دچار این بیماری شده باشد، آن را کنترل می کند.

کمک به گوارش و هضم غذا

رزمارینیک اسید موجود در مریم گلی به صورت عاملی ضدالتهابی برای معده عمل می کند. مریم گلی از اسپاسم های معده جلوگیری می کند و بروز اسهال و ورم معده را در بیماران دچار شرایط ناراحت کننده و مشکل ساز، به طور چشمگیری کاهش می دهد. اضافه کردن مریم گلی به وعده های غذایی تان کل فرایند گوارشی شما را به حالت طبیعی برمی گرداند و التهاب در سراسر روده را کاهش می دهد.

جلوگیری از موکوزیت دهانی (Oral Mucositis)

یکی از رایج ترین عوارض شیمی درمانی و پرتودرمانی در درمان سرطان، موکوزیت دهانی است. موکوزیت دهانی زمانی رخ می دهد که زخم های دهانی دردناکی در مخاط دهان ایجاد می شود.

مطالعه ای راهنما (pilot study، مطالعه ای که در آن، روش ها و فرایندهایی را که قابلیت اجرا در مطالعه ای بزرگ تر و در سطحی وسیع تر دارند، به صورت محدود بررسی می شود) که در سال ۲۰۱۶ در مجله ی درمان های تکمیلی در پزشکی (Complementary Therapies in Medicine) منتشر شده، نشان می دهد که شست وشوی دهان با مریم گلی برای کاهش موکوزیت دهانی در افرادی که تحت شیمی درمانی قرار دارند، مفید است. در این مطالعه از افرادی که تحت شیمی درمانی قرار داشتند، خواسته شد که علاوه بر مراقبت های معمول دهان و دندان، دهان خود را با چای مریم گلی، آویشن و نعناع بشویند و از گروه دیگری از این بیماران نیز خواسته شد که فقط مراقبت های معمول بهداشت دهان و دندان را انجام دهند. سپس وضعیت این افراد در روزهای ۵ و ۱۴ بررسی شد.

بروز موکوزیت دهانی در گروهی که دهان خود را با این محلول شست وشو داده بودند، در مقایسه با افرادی که از این محلول استفاده نکرده بودند، پایین تر بود.

بیشتر افرادی که در کنار مراقبت های معمول بهداشت دهان و دندان از این محلول گیاهی استفاده کرده بودند، در روز پنجم دچار موکوزیت دهانی نشدند.

گیاه مریم گلی خواص و فواید های شگفت انگیز برای سلامتی و زیبایی دارد، مریم گلی خاصیت های فراوانی برای پوست و مو هم دارد.

برای درمان گلو درد

محلول مریم گلی در درمان گلو التهاب و لوزه و گلو زخم موثر است. برای این هدف, شما می توانید کمی از برگه ای مریم گلی خشک را در حدود 1 میلی لیتر آب بریزید و به مدت 10 دقیقه بجوشانید. معجون را صاف کنید و آن را با کمی عسل شیرین کنید. استفاده از آن دو بار در روز باعث آرامش خواهد شد.

برای درمان آسم

اثر ضد تشنجی مریم گلی باعث کاهش تنش در عضلات می شود و می تواند برای جلوگیری از حملات آسم مورد استفاده قرار گیرد. این بیماری در رفع گرفتگی مخاط در مجاری هوایی و جلوگیری از عفونت های ثانویه موثر است.

برای درمان سرفه

چای مریم گلی به عنوان یک راه حل برای سرفه کار می کند، زیرا دارای خاصیت خلط آوری و ضد التهابی است. خلط آور دارویی است که ترشح خلط را از طریق راه هوایی تنفس می کند. برای از بین بردن سرفه, گلودرد, و یا شرایط مشابه با استفاده از چای مریم گلی, آن را به طور مرتب مصرف کنید تا این که شرایط تسکین پیدا کند.

ضد پیری

آنتی اکسیدان ها نشانه های سالخوردگی مثل چین و چروک، خطوط ظریف و خال های پیری را معکوس می کنند. این آنتی اکسیدان ها از رادیکال های آزادی محافظت می کنند که به سلول های پوست آسیب می رسانند و باعث پیری زودرس پوست می شوند. این گیاه غنی از کلسیم و ویتامین A است که از پوست شما در برابر هجوم رادیکال های آزاد محافظت می کند و به بازسازی روزانه سلولی کمک می کند و باعث به حداقل رساندن و به تاخیر افتادن ظهور چین صورت می شود.

برای درمان مشکلات پوستی

خاصیت ضد باکتری این گیاه شگفت انگیز، از وقوع عفونت های پوستی جلوگیری می کند. هم چنین دارای خواص ضد عفونی کننده و ضد التهابی است که به درمان آکنه و نیز تسکین علایم اگزما و پسوریازیس کمک می کند.

برای درمان ریزش مو

از زمان باستان برای مبارزه با ریزش مو و طاسی استفاده می شد. مریم گلی حاوی بتا - سیتواسترول است که یک ترکیب آلفا-5 است که در درمان طاسی سر مرد موثر بوده است. توصیه می شود که 3 تا 4 قطره روغنش را با مقادیر برابری از روغن رزماری و نعناع ترکیب کنید و با 1 قاشق سوپ خوری روغن زیتون رقیق کنید. پوست سر خود را دو بار در روز با آن ماساژ دهید.

برای تقویت رشد مو

ترکیبی از مریم گلی و رزماری بسیار عالی است و می تواند موی شما را ضخیم تر، محکم تر و قدرتمندتر کند. مریم گلی به ویژه در تقویت رشد موی جدید موثر است چون گردش پوست سر را بهبود می بخشد و مواد مغذی بیشتری را برای کیسه های ترشحی مو تامین می کند. یک محلول شستشو از مریم گلی و رزماری را می توان با جوشاندن این دو گیاه در آب آماده کرد. این عصاره گیاهی می تواند کیفیت موهای شما را بهبود ببخشد و باعث احیای موهای خشک و نازک شود. می تواند هر روز یا یک یا دو بار در هفته برای حفظ درخشش مو و ضخامت به کار رود. به دلیل خاصیت سفت کنندگی اش، شوره سر را کاهش می دهد و از انسداد کیسه های ترشحی مو جلوگیری می کند.

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.saednews.com
3.www.namnak.com