تب چیست؟

برای درک درست اینکه تب چیست ابتدا باید سراغ هیپوتالاموس که غده‌ای در مغز است برویم. این غده که در وسط پایه مغز واقع شده مثل یک ترموستات عمل می‌کند. این ارگان با درک صحیح میزان دمای مناسب برای بدن پیامی را به سیستم‌های عصبی ارسال و آنها را برای رسیدن به دمای مطلوب آماده می‌کند.

دمای طبیعی بدن 37درجه سانتی‌گراد است البته در برخی افراد اندکی درجه حرارت بدن بالاتر یا پایین‌تر است. همچنین دمای بدن در طول شبانه‌روز متغیر است؛ در صبح اندکی پایین‌تر و در عصر اندکی بالاتر می‌رود.

وقتی ویروسی وارد بدن و خون کودک شود موجب تغییراتی در خون و گلبول‌های سفید و درجه حرارت بالا برای دفاع می‌شود. هیپوتالاموس با درک این موضوع به سیستم عصبی دستور می‌دهد درجه حرارت بدن بالا برود و دمای بدن ممکن است از 38 تا 40 درجه برسد.1

از کجا بفهمیم کودکمان تب دارد؟

یک راه سریع این است که پیشانی کودک را ببوسیم یا لمس کنیم. اگر احساس می کنید که پیشانی کودک داغ است احتمالاً تب دارد. مطالعات نشان داده اند که این روش ساده در خیلی از موارد دقیق است.

استفاده از درجه های اندازه گیری تب وسیله مناسبی برای اندازه گیری دمای بدن است. برای بچه ها به هیچ وجه دماسنج را در دهان یا مقعد قرار ندهید چراکه خطرناک است و ممکن است شکسته شود. درجه را زیربغل کودک قرار دهید و هر دمایی را که مشاهده کردید، یک درجه به آن اضافه کنید، یعنی اگر درجه تب کودک شما را 38 نشان داده، در حقیقت او 39 درجه تب دارد.1

علت تب در کودکان

دمای طبیعی بدن ما در حدود 37 درجه سانتی گراد است. در طول روز این دما می تواند کمی بالا و پایین برود. دمای کودک می تواند به راحتی با مواردی مانند حمام گرم، ورزش و پوشیدن لباس هایی بسیار گرم افزایش یابد.

تب بخشی از دفاع طبیعی بدن در برابر عفونت است. تب توسط سیستم ایمنی بدن تحت هدایت بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس ایجاد می شود.

هیپوتالاموس مانند یک ترموستات گرمایش مرکزی عمل می کند. تب هنگامی اتفاق میفتد که هیپوتالاموس دمای بدن را بالاتر از حد طبیعی خود قرار دهد.

انواع دیگر عفونت مانند عفونت های گرمسیری مانند مالاریا

بعضی اوقات کودکان بعد از واکسیناسیون دچار تب می شوند. معمولاً فیررهای بعد از واکسینه شدن زیاد یا طولانی نیستند.

شرایط التهابی از جمله بیماری کاوازاکی، برخی از انواع آرتروز و واکنش برخی داروها ممکن است موجب تب شوند.

در برخی موارد سکته گرمایی می تواند دلیل احتمالی بالا رفتن درجه حرارت بدن باشد، اما در بیشتر مواقع سکته گرمایی، تب محسوب نمی شود، زیرا بدن از بیرون گرم می شود.

عفونت های ویروسی شایع ترین علت آن است. عفونت های ویروسی باعث بسیاری از بیماری های شایع مانند سرماخوردگی، سرفه، آنفلوانزا، اسهال و غیره می شوند. بعضی اوقات عفونت های ویروسی باعث بیماری های جدی تر می شوند.

عفونت های باکتریایی کمتر از عفونت های ویروسی هستند و باعث تب شوند. باکتری ها به احتمال زیاد باعث بیماری های جدی مانند ذات الریه، عفونت های مفاصل (آرتریت سپتیک)، عفونت ادرار، عفونت کلیه، سپتی سمی و مننژیت می شوند. با این حال، باکتری ها همچنین می توانند باعث ایجاد تب در عفونت های کمتر جدی مانند عفونت گوش و بثورات پوستی آلوده شوند.2

بایدها و نبایدهای رفع تب در کودکان

از دارو استفاده کنید

اگر تب متوسط است و وضعیت کلی کودک خوب است، بگذارید که تب دوره‌اش را طی کند؛ اما دکتر ترن، متخصص کودکان، می‌گوید که می‌توانید برای کودکان بالای ۳ ماه از استامینوفن و برای کودکان بالای ۶ ماه از ایبوپروفن برای پایین آوردن تب استفاده کنید؛ ولی به یاد داشته باشید که دارو فقط علائم تب را مخفی می‌کند و تب را از بین نمی‌برد. بیشتر دارو‌ها تب را تا یکی دو درجه پایین می‌آورند، فقط به‌اندازه‌ای که کودکتان کمی احساس بهتری داشته باشد.

حتما برای استفاده از دارو و دز مناسب، با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید.

فرد تب‌دار را گرسنه نگه ندارید

درست است که کودکانی که تب دارند، کمتر احساس گرسنگی می‌کنند، اما وقتی تمایل به غذاخوردن نشان می‌دهند، غذا‌های متعادل و سالم به آن‌ها بدهید.

تغذیه سالم به سیستم ایمنی کمک می‌کند تا بدن کودک بتواند بهتر با تب بجنگد.

تا می‌توانید، از مایعات استفاده کنید

عرق‌کردن در هنگام تب، آب بدن را کاهش می‌دهد؛ پس تا می‌توانید به کودک تب‌دارتان آب بدهید. اگر بیرون‌روی دارد یا استفراغ‌ می‌کند، به‌جای آب به او مایعات الکترولیت‌دار بدهید. مایعات الکترولیت‌دار یا مایعات ورزشی مایعاتی حاوی سدیم، پتاسیم و منیزیم هستند و آب را ذخیره می‌کنند. بسیاری از آب‌میوه‌ها می‌توانند جزء مایعات الکترولیت‌دار محسوب شوند.

لباس زیاد به او نپوشانید

معمولا کودکی که تب دارد، بیشتر از دیگر کودکان لباس می‌پوشد. پوشیدن لباس زیاد یا پوشاندن با پتوی ضخیم، از بیرون‌رفتن حرارت جلوگیری می‌کند و باعث بالاتر رفتن تب می‌شود. پس باید مطمئن شویم که بیشتر از حد معمول، لباس نپوشیده باشد؛ همچنین نباید با پتوی ضخیمی رویش را بپوشانیم.

از کمپرس آب ولرم استفاده کنید

اگر کودک شما استفراغ می‌کند و نمی‌تواند داروی خوراکی مصرف کند، سه‌چهار سانتی‌متر آب ولرم در وان بریزید و با استفاده از ابر یا پارچه‌ای لطیف، بالاتنه، بازو‌ها و پا‌های او را نمناک کنید تا دمای بدنش پایین بیاید.3

پیشگیری تب در کودکان

پیشگیری از بسیاری از بیماری هایی که باعث تب می شوند به رعایت بهداشت فردی و شخصی بستگی دارد.

برای جلوگیری از شیوع ویروس ها و باکتری ها از این راهکارها استفاده کنید:

دست های کودکان را با آب و صابون بشویید.

هنگام عطسه و سرفه، دهان و بینی خود را بپوشانید.

کودک باید به اندازه کافی بخوابد و استراحت لازم را داشته باشد.

یک رژیم غذایی سالم از جمله میوه و سبزیجات برای کودک در نظر بگیرید.2

در موارد زیر، حتما به پزشک مراجعه کنید

در کودک ۳ تا ۱۲ ماه

برای هر تبی که بالای ۳۸ درجه باشد و بیشتر از ۲۴ ساعت طول بکشد.

در کودکان ۱ تا ۲ سال

اگر تب ۲ روز یا بیشتر طول بکشد و بهتر نشود.

در کودکان بالای ۲ سال

درصورتی‌که تب بعد از ۳ روز بهتر نشود.

علائم دیگر

اگر کودکتان علائمی مانند گلودرد، عفونت گوش یا عفونت ادراری دارد، حتما به پزشک مراجعه کنید.

برخی علائم هم می‌توانند نگران‌کننده باشند:

استفراغ مکرر یا بیرون‌روی.

درد شدید در گوش.

سردرد.

گلودرد.

گرفتگی گردن.

سستی.

تنگی نفس.

دانه‌های قرمز پوستی.

علائم کم آبی (مانند کم‌شدن ادرار و کاهش یا کمبود اشک).

در ضمن، اگر متوجه شدید کودکتان رفتاری غیرعادی یا بیماری‌های جانبی دیگری مانند آسم یا دیابت دارد، حتما درصورت بروز تب به پزشک مراجعه کنید. در بعضی از موارد، تب در کودکان خیلی بالا می‌رود و ممکن است به تشنج منجر شود؛ اما در بیشتر موارد بی‌ضرر است.3

پینوشتها
1.www.beytoote.com
2.www.pezeshket.com
3.www.iribnews.ir