آشنایی با گیاه چله داغی یا گیاه آدمک

چله داغی با نام علمی Biebersteinia که از آن به نام سنبل بیابانی هم یاد شده و در فارسی به نام بیش خاف نیز شناخته شده است.

چله داغی یا بیش خاف گیاهی پایا دارای ساقه کلفت است که تا حدود ۱۵ تا ۴۰ سانتیمتر رشد می کند.

این گیاه دارای برگ های مرکب شانه ای و گل های زرد رنگ می باشد. تمامی سطح گیاه اعم از گل، برگ و ساقه های آن پوشیده از کرک های سفید و انبوه است.

برگ های آن دو یا سه بار به طور شانه ای بریده شده، گلبرگ های آن رنگ سفید مایل به زرد دارد. این گیاه در شهر های مرکزی ایران رویش طبیعی دارد.

چله داغی یکی از گیاهان بومی مناطقی چون آذربایجان شرقی و بعضی از مناطق کمربند شمالی ایران، دامنه های البرز، اطراف شمشک، فیروزکوه، دماوند و قزوین است. در طب سنتی از آن برای تسکین درد مفاصل و استخوان استفاده می شود. ترکیبات این گیاه دارای خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهاب و ضد درد است.

در بعضی از مناطق کشورمان مانند آذربایجان غربی و شرقی و نیز شهرستان دماوند به طور سنتی از ریشه چله داغی استفاده می شود.

مردمان آن منطقه گیاه چله داغی را به صورت ضماد با دنبه گوسفند جهت درمان و التیام دردهای روماتیسمی استفاده می کنند.

همچنین برای نرم نمودن عضلات نواحی که شیئی در آن فرو رفته جهت در آوردن شی و یا جا اندازی استخوان های جا به جا شده و در رفته به کار می برند.

علاوه بر آن در شهرستان دماوند برای نرم کردن و تحلیل نمودن خار پاشنه پا و حتی تسکین درد از آن استفاده می کنند. 1

ترکیبات شیمیایی گیاه چله داغی

گیاه دارویی چله داغی دارای آلکالوئیدهای مختلفیمی باشد.

ریشه های این گیاه دارای کربوهیدرات ها و ترکیبات وابسته (33.9 درصد) شامل: مونوساکاریدها (2.59درصد)، نشاسته (4.78 درصد) و دکسترین ها (16.6 درصد) هستند. همچنین دارای ساپونین ها و فلاونوئیدها نیز می باشد.

اندام های هوایی این گیاه حاوی ساپونین های تری ترپنی، اسانس، آلکالوئیدها و تانن است. 2

خواص گیاه آدمک یا چله داغی

اثرات مفید گیاه آدمک بر پوست

ترکیبات شیمیایی موجود در این گیاه مانند پلی‌استیلن خاصیت آنتی‌باکتریال و ضد قارچی دارد.

ترکیبات موثر موجود در این گیاه به علت اینکه روند پوست‌اندازی را تسریع می‌کند، سموم سطحی بر روی لایه اپیدرم پوست را می‌زداید و باکتری‌زدایی می‌کند.

در حقیقت نوعی لایه‌برداری طبیعی و سالم و نیز آب‌رسانی به لایه‌های سطحی پوست را انجام می‌دهد؛ در نتیجه شادابی را برای پوست به ارمغان می‌آورد.

گیاه آدمک و تصفیه خون

ریشه این گیاه تصفیه‌کننده خون و لنف بدن می‌باشد و این عمل را با دو مکانیسم انجام می‌دهد:

1ـ گرفتگی‌های موجود در سیستم تنفسی را برطرف می‌کند و به دفع دی‌اکسیدکربن کمک می‌نماید.

همچنین گرفتگی در سیستم دفع ادرار را برطرف می‌کند و به نوعی ضد سنگ کلیه نیز می‌باشد.

2ـ این گیاه همچنین به کبد کمک می‌کند تا مواد زائد موجود در خون را تصفیه کند و به کمک کلیه‌ها آن را از بدن دفع نماید.

خواص کلیوی

ریشه گیاه آدمک ادرارآور است و تعریق را افزایش می‌دهد. در حقیقت دفع آب را از بدن می‌افزاید و از احتباس آن در بدن جلوگیری می‌کند.

خاصیت ضد نقرس گیاه آدمک

گیاه آدمک دفع‌کننده اسید اوریک از بدن می‌باشد، به بیانی دیگر بهبودی بیماران مبتلا به نقرس را تسریع می‌کند.

جدال گیاه آدمک با دیابت

از اثرات ثابت‌ شده این گیاه، خاصیت ضددیابتی آن می‌باشد؛ که اولاً باعث کاهش قند خون (با مصرف 3 فنجان جوشانده برگ گیاه در روز) می‌شود؛ و ثانیاً افرادی که میل زیادی به شکر و شیرینی دارند، با مصرف این گیاه به صورت ناشتا، این تمایلشان کاهش می‌یابد.

بهبود سیستم گوارشی

اثر این گیاه بر دستگاه گوارش، به علت ضدعفونی کردن دستگاه گوارش، برطرف کردن یبوست و تسریع در امر هضم غذا می‌باشد.

گیاه آدمک و کم‌خونی

این گیاه به علت دارا بودن مقادیر بالایی از آهن باعث درمان کم‌خونی و رنگ‌ پریدگی ناشی از آن می‌شود.

تقویت سیستم ایمنی

تحقیقات نشان داده که این گیاه باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود ایدز می‌شود.

همچنین این گیاه در درمان سرماخوردگی، روماتیسم، سرخک، التهاب، آرتریت، تسکین کمردرد، تب، عفونت‌ها، التهاب و ذات‌الریه نیز موثر است.

عصاره گیاه آدمک، به عنوان جایگزین یک دارو

بر اساس تحقیقات به عمل آمده، استفاده از پماد تهیه‌شده از گیاه بابا آدم قادر است، همانند داروی ضد التهاب ساختگی هیدروکورتیزون، دارای اثرات بهبوددهندگی و تسریع‌کنندگی روند التیام زخم باشد.

طب امروزی، گیاه بابا آدم را به عنوان پایین‌آورنده قند خون، ضدسرطان، ضدتب، ضدروماتیسم، ضدنفخ، ضدعفونی‌کننده، مسهل، کاهش‌دهنده کلسترول و چربی خون، محرک ایمنی بدن و دارای خاصیت پروبیوتیک پذیرفته است. 3

موارد احتیاط در مصرف گیاه آدمک

برخی از عوارض جانبی مانند خشکی دهان، سردرد، تهوع، اسهال، بی‌قراری و آلرژی با مصرف بیش از اندازه گیاه آدمک به صورت خوراکی دیده شده است.

بهتر است خانم‌ها در زمان بارداری و شیردهی از این گیاه استفاده نکنند.

در صورت تماس برگ‌های این گیاه با ملتحمه و یا قرنیه، عوارض شدید چشمی ممکن است ایجاد شود.

دیابتی‌ها در صورت مصرف دارو، گیاه آدمک مصرف نکنند

در صورت درمان دیابت ملیتوس با داروهای شیمیایی، بهتر است برای جلوگیری از تداخلات دارویی، این گیاه استفاده نشود؛ زیرا ممکن است اثر این گیاه به اثر داروهای کاهنده قند خون اضافه شود و احتمال افت شدیدتر قند خون به وجود آید.

افراد مصرف‌کننده داروهای کاهنده قند خون،گیاه آدمک را با احتیاط مصرف کنند

به افرادی که از داروهای دیورتیک مصرف می‌کنند این گیاه توصیه نمی‌شود؛ زیرا باعث کاهش میزان زیاد پتاسیم بدن شده و به دلیل خاصیت ادرارآور بودن آن، بدن میزان زیادی از آب مورد نیاز خود را از دست می‌دهد. 3

طریقه ی مصرف چله داغی

پس از جمع آوری چله داغی در مرداد ماه، (سه ماه اول سال گیاه در حال رشد است و بهتر است برداشت نشود) ابتدا ریشه های آن را به منظور پاک شدن ریشه از چربی ها و ناخالصی با آب می شویند. پس از تکه تکه کردن در سایه تحت تاثیر هوای آزاد خشک می کنند.

سپس توسط دستگاه آسیاب تکه های خشک شده را پودر و آماده مصرف می کنند. 1

پی نوشت:
1.www.atariyas.ir
2.www.namagard.com
3.www.fa.alalamtv.ir