فلج مغزی

فلج مغزی (CP) یا سربرال پالسی، نوعی اختلال رشد و نمو مغز بوده و علامت اصلی آن ناتوانی کودکان است. این بیماری تقریباً در حدود 500000 کودک و بزرگسال مبتلا به بیماری فلج مغزی، با حدود 8000 نوزاد و بین 1200 تا 1500 کودک در سن پیش دبستانی هر سال تشخیص داده می شود.

فلج مغزی در اثر آسیب به قشر حرکتی مغز ایجاد می شود که بر کنترل و هماهنگی عضلات تأثیر می گذارد. فلج مغزی در نتیجه آسیب مغزی پایدار هنگام رشد یا تولد جنین رخ می دهد. صدمات همیشه بلافاصله تشخیص داده نمی شوند، به خصوص هنگامی که علائم خفیف باشد.

والدین زمانی که کودک نتواند به مراحل رشدی از قبیل: غلتیدن، سینه خیز و راه رفتن برسد تازه متوجه می شوند که مشکلی وجود دارد. به همین دلیل، کودکانی که دچار CP هستند اغلب با راه رفتن و مهارت های حرکتی مشکل دارند.1

علت فلج مغزی

فلج مغزی یک بیماری نیست بلکه دسته ای از بیماری ها است که به علت آسیب به مغز بچه بوجود میاید. این آسیب ها ممکن است در زمان جنینی یعنی قبل از تولد، به مغز بچه وارد شود.

ممکن است در حین زایمان و یا حتی ممکن است در یک سال اول زندگی بچه که مغز وی بسرعت در حال رشد است ایجاد شوند. بچه های نارس و آنهایی که در موقع تولد وزن کمی دازند بیشتر در معرض این آسیب هستند.

علل فلج مغزی را از نظر زمان ایجاد آنها به سه دسته تقسیم میکنند

علل قبل از تولد

اینها عللی هستند که در زمان جنینی موجب میشوند مغز به درستی تشکیل نشود. بسیاری از بیماری های ژنتیکی و یا بعضی عفونت های ویروسی مادر در زمان بارداری از این دسته اند.

علل حین تولد

اینها عللی هستند که در زمان زایمان موجب نرسیدن اکسیژن به مغز نوزاد شده و آسیب غیر قابل جبرانی به آن وارد میکنند.

علل بعد از تولد

عللی مانند عفونت های مغز، نرسیدن اکسیژن برای مدتی به مغز، خونریزی مغزی (به علت ضربه مانند تصادف، افتادن بچه به زمین یا دیگر ضربات به سر بچه) میتوانند بعد از تولد بچه و زمانی هنوز مغز بچه بسیار آسیب پذیر است به آن صدمات غیر قابل بازگشت وارد کنند.2

علائم فلج مغزی

انواع مختلفی از CP وجود دارد، نوع و شدت علائم می تواند از یک بیمار به بیمار دیگر متفاوت باشد. علائم مشخصی که فرد در معرض نمایش قرار می دهد به نوع فلج مغزی و محل عضلات درگیر بیمار بستگی دارد.

وضعیت نامناسب ماهیچه از جمله

شل شدن عضلات (هیپوتونی)، سست شدن عضلات، اسپاسم عصلانی دیستونی، هماهنگی ضعیف و مشکلات حرکتی، رفلکس های غیر طبیعی، از جمله: رفلکس های تشدید یافته یا ضعیف شده، مشکل در حفظ وضعیت و تعادل، اختلال در عملکرد حرکتی-حسی، کاهش عملکرد حرکتی عضلات دهان.

اشکالات همراه با حفظ تعادل و وضعیت

اشکال کلی در اعمال حرکتی

اشکال در کنترل عضلات کوچک

همه کودکان مبتلا به CP همه این علائم را نشان نمی دهند. وجود برخی یا همه این علائم ممکن است پزشک را به بررسی احتمال CP هدایت کند. تشخیص با تصویربرداری از مغز تأیید می شود.1

عوامل خطر فلج مغزی

برخی از عوامل خطر برای تشدبد فلج مغزی شامل:

تولد زودرس و کم وزن

بیماری و عفونت شدید

ناهنجاری های ژنتیکی

قصور پزشکی

مصرف دارو توسط مادر در حین حاملگی

برخی از این خطرات را می توان با مدیریت کاهش داد. گزینه های بهبود یافته غربالگری ژنتیکی به والدین امکان می دهد عوامل خطر را قبل از شروع بارداری یا اوایل بارداری شناسایی کنند. قابل پیشگیری ترین علت فلج مغزی، تخلفات پزشکی است. اگرچه تخلف فقط 10 تا 15 درصد موارد ابتلا به فلج مغزی را تشکیل می دهد، اما هر مورد قابل پیشگیری است.

CP بیشتر مادرزادی است، یعنی قبل یا هنگام تولد رخ داده است.

از جمله فاکتورهای خطر ابتلا به CP مادرزادی شامل: تولد زودرس، وزن کم هنگام تولد، قرار گرفتن در معرض برخی عفونت ها، داروها و مواد شیمیایی در رحم.

CP می تواند پس از تولد نیز به وجود آید، که در نتیجه آسیب مغزی یا عفونت مغزی.1

درمان و توانبخشی فلج مغزی

در اغلب موارد این عارضه در طی یک تا دو سال اول زندگی کودک تشخیص داده شود که هرچه زمان تشخیص و شروع درمان و از همه مهم تر اقدامات توانبخشی کمتر باشد احتمال موفقیت بیشتر خواهد بود.

دارو درمانی

تجویز داروهایی مانند دیازپام، باکلوفن، دانترولن سدیم و تیزانیدین می تواند به کاهش انقباض عضلات کمک کند.

در برخی موارد تزریق بوتاکس نیز می تواند در از بین بردن انقباض موثر باشد.

وسایل کمکی

وسایل کمکی مانند انواع بریس ، آتل ، ولیچر ، عصا و واکر می تواند به بیماران مبتلا به این عارضه برای افزایش استقلال و بهبود توانایی های حرکتی کمک کند.
وسایل کمکی در حفظ و بهبود ثبات مفاصل و قرار دادن مفصل در وضعیت صحیح و جلوگیری از کشش بیش از حد عضلات بسیار موثر هستند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی موثرترین راهکار توانبخشی و افزایش توانمندی در کودکان مبتلا به این عارضه است.

برنامه فیزیوتراپی شامل تمرینات مقاومتی ، تقویتی و کششی برای بهبود قدرت و توان عضلانی و کاهش خشکی و انقباض آن هاست.

متخصص فیزیوتراپی با توجه به میزان مشکلات فرد مبتلا و سطح ناتوانی ایجاد شده در وی برنامه توانبخشی مخصوص هر فرد را تنظیم می کند.

فیزیوتراپی در منزل برای کودکان سی پی بسیار مناسب است و این کودکان می توانند در منزل و در کنار والدین خود خدمات فیزیوتراپی را دریافت کنند بدون آن که نیازی به مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی داشته باشند.

کاردرمانی

کاردرمانی نیز یکی از بخش های مهم توانبخشی کودکان سی پی است که بهبود عملکرد اندام های بدن و افزایش استقلال در انجام فعالیت های روزمره کمک می کند.

گفتار درمانی

مشکلات بلع و گفتار از جمله مشکلات شایع در کودکان مبتلا به این عارضه است که با روش های گفتار درمانی فلج مغزی قابل کنترل و بهبود هستند.

متخصص گفتاردرمانی در مورد نحوه صحیح تغذیه و غذا دادن به کودکان سی پی آموزش هایی به والدین کودکان مبتلا می دهد.3

زندگی با بچه فلج مغزی

والدین بچه هایی که فلج مغزی دارند اغلب از لحاظ روحی و عاطفی بشدت تحت فشارند. احساس گناه و احساس اندوه زیاد از وضعیتی که کودکشان گرفتار آن است آنها آزار میدهد. اگر شما جزو این دسته اید

سعی کنید اطلاعات خود را از این بیماری افزایش دهید

با اولیاء مدرسه هماهنگ باشید تا شرایط را مناسب وضعیت فرزندتان فراهم کنید

فرزند خود را تشویق کنید. حمایت خانواده و امید، مهمترین پایه های یک زندگی سعادتمند برای این کودکان است. سعی کنید تا آنجا که میتوانید با وی مثل یک فرد طبیعی و سالم رفتار کنید.

آنها از ترحم و دلسوزی متنفرند چون هر بار که با دلسوزی با آنها رفتار میکنیم در واقع به آنها یادآور میشویم که معلول هستند. تفریح کنید، صبور باشید و به بهبود امیدوار باشید.

از دیگر افراد فامیل و دوستان کمک بگیرید. مراقبت از این بچه ها کار سختی است. به دیگران یاد بدهید چگونه از وی مراقبت کنند و خوتان کمی استراحت کنید.

پینوشتها
1.www.pezeshket.com
2.www.iranorthoped.com
3.www.iranpt.com