غدد بارتولن چیست؟

غدد بارتولن دو اندام کوچک زیر پوستی در ناحیه تناسلی زنان است. این غدد در دو طرف پوستی که اطراف واژن و پیشابراه را فرا گرفته، قرار گرفته اند.

در اکثر مواقع فرد این غدد را لمس نمی کند و یا قابل مشاهده نیست. غدد بارتولن مایعی تولید می کنند که ناحیه تناسلی خارجی را مرطوب می کند. این مایع از طریق دو مجرای نازک که کانال های بارتولن نامیده می شوند، به داخل واژن ترشح می شود.1

کیست غدد بارتولن چیست؟

اگر مجرای بارتولن مسدود شود مایع تولید شده درون غدد می ماند، در این حالت غدد مسدود شده کیست بارتولن نامیده می شوند (گاهی اوقات نیز کیست کانال بارتولن نام دارد). این کیست ها می توانند در اندازه های متفاوت از سایز یک نخودفرنگی تا یک سنگ بزرگ، باشند. این کیست ها معمولا به آرامی رشد می کنند و اگر غدد بارتولن یا مجاری آنها عفونی شوند این اتفاق آبسه غدد بارتولن نامیده می شود.

کیست غدد بارتولن اغلب کوچک و بدون درد است و حتی نیاز به درمان ندارد. اما اگر علائمی مشاهده شود و یا کیست عفونی باشد، ممکن است نیاز به درمان باشد.1

علائم داشتن کیست غده بارتولین

علائم زیادی برای وجود کیست غده بارتولین وجود ندارد؛ مگر اینکه کیست بزرگتر شود یا دچار عفونت شود. در صورت داشتن عفونت که پزشکان به آن “آبسه” می‌گویند، درد شدیدی را در محل کیست احساس می‌کنید. این اتفاق در موقعیت‌های مختلفی ایجاد می‌شود؛ برای مثال ممکن است در هنگام رابطه جنسی یا راه رفتن بروز پیدا کند.

همانطور که گفته شد، اگر این علائم در حین رابطه جنسی ایجاد شده و بر کیفیت روابط زناشویی اثر بگذارد، بهتر است خیلی سریع مورد بررسی قرار گیرد. در غیر این صورت ممکن است اثرات بدی برای زندگی افراد داشته باشد.

اگر کیست بزرگ شود، باعث می‌شود که یک طرف لبه بزرگ (غشای پوستی بیرونی واژن) بزرگتر از طرف دیگر شود. همچنین ممکن است تب یا ترشحات غیر عادی داشته باشید. البته این علائم بین برخی از بیماری‌ها مشترک است؛ در نتیجه با مشاهده چنین علائمی سریعا به پزشک مراجعه کنید.2

چه عواملی سبب بروز کیست بارتولین می‌شود؟

مجاری بارتولین ممکن است به دلیل آسیب دیدگی یا رشد اضافی پوست مسدود شوند. اما عوامل باکتریایی سبب عفونی شدن غدد بارتولین می‌شوند. باکتری‌هایی که می‌توانند کیست را آلوده کنند عبارتند از:

• نایسریا گونوره‌آ (Neisseria gonorrhoeae)

گونه‌ای باکتریایی که باعث بروز بیماری سوزاک می‌شوند. این باکتری از طریق تماس جنسی قابل انتقال است. نایسریا گونوره‌آ شایع‌ترین پاتوژنی است که در نمونه‌های گرفته شده از غدد بارتولین یافت می‌شود.

• کلامیدیا تراکوماتیس (Chlamydia trachomatis)

کلامیدیا تراکوماتیس باکتری است که باعث بروز بیماری کلامدیا می‌گردد. کلامدیا یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی در جهان محسوب می‌شود. این عامل باکتریایی علاوه‌بر ایجاد عوارضی مانند ناباروری و درد مزمن لگن، می‌تواند دلیلی برای بروز کیست های بارتولین نیز باشد.

• اشرشیا کلی (Escherichia coli)

اشریشیا کلی یکی از فراوان‌ترین عوامل عفونت دستگاه تناسلی است که در زنان شایع‌تر از مردان است. این عامل باکتریایی که ممکن است کولیت خونریزی دهنده (زخم شدن روده) را نیز به دنبال داشته باشد، از عواملی است که سبب بروز کیست های بارتولین می‌شود.

• استرپتوکوک پنومونیه (Streptococcus pneumoniae)

این باکتری به عنوان عامل ایجاد کننده عفونت در مجاری تناسلی بانوان، به ویژه زنان باردار، خطرات زیادی را به همراه دارد. در کنار بروز کیست های بارتولین ، این باکتری یکی از علل اصلی زایمان زودرس و بروز بیماری‌هایی مانند مننژیت در نوزادان است.3

تشخیص کیست غدد بارتولن چگونه است؟

ممکن است خود فرد کیست را لمس کند یا پزشک در هنگام معاینه متوجه آن شود. در غیر اینصورت با بروز علائم، کیست تشخیص داده می شود.

آبسه براساس علائم عفونت مانند تب یا تورم و درد در ناحیه واژن تشخیص داده می شود.

در برخی موارد، خصوصا با بالا رفتن سن، پزشک ممکن است اقدام به از بین بردن کیست کند تا مطمئن شود که توده یا مشکلات دیگری وجود ندارد.1

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

کیست های بارتولین کوچک اغلب به راحتی قابل مشاهده نیستند. اما درصورت بروز علائمی که در قسمت‌های قبل گفته شد، مراجعه به پزشک ضروری است.

با مراجعه به پزشک، بررسی غدد بارتولین انجام می‌شود و پزشک هر گونه توده در واژن را که می‌تواند نشانه‌ای از آبسه باشد، بررسی می‌کند.

همچنین ممکن است جهت بررسی کیست های بارتولین، آزمایش عفونت‌های مقاربتی نیز تجویز شود. این فرایند شامل آزمایش ادرار یا خون و همچنین تهیه سواب از ناحیه تناسلی است.

اگر خانمی بیش از ۴۰ سال سن داشته و وارد دوران یائسگی شده باشد، ممکن است پزشک بیوپسی را توصیه کند. به این ترتیب نمونه کوچکی از بافتِ کیست برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. در موارد نادر، آبسه بارتولین می‌تواند نشانه‌ای از سرطان غدد بارتولین باشد.3

درمان کیست بارتولین چگونه است؟

درمان کیست بارتولین به علائم آن بستگی دارد. اگر کیست کوچک باشد و عفونی به نظر نرسد، نیازی به درمان ندارد. با این حال پزشک شما ممکن است بررسی کیست را به منظور جلوگیری از رشد آن توصیه کند.

اگر این ناحیه علائم عفونی داشته و دردناک باشد، پزشک معالج شما، خود مراقبتی‌هایی از جمله نشستن در حمام گرم را چند بار در روز و به مدت چند روز توصیه می‌کند. این درمان ممکن است به تخلیه کیست و تسکین درد شما کمک کند. داروهای بدون نسخه و گیاهی نیز می‌توانند به کاهش ناراحتی شما کمک کنند.

اگر علائم ادامه یابد یا کیست رشد کند ممکن است دچار آبسه بارتولین شوید. معمولا پزشک آبسه را تخلیه می‌کند یا به شما آنتی بیوتیک می‌دهد.

اگر کیست کوچک باشد و علائمی نداشته باشد، پزشک ممکن است معالجه را توصیه نکند اما از بیمار خواسته می‌شود که هر نوع رشد در اندازه کیست را گزارش کند.

به یاد داشته باشید که هر گونه توده در ناحیه واژن باید گزارش شود، به خصوص اگر بیمار دوران یائسگی را شروع کرده باشد.

پزشک در صورت ارائه درمان اولیه ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند.

گاها و در شرایط خاص جراحی جزئی توصیه می‌شود.

این جراحی شامل موارد زیر است:

قرار دادن کاتتر “catheter” یا لوله نازک در کیست

باد کردن کاتتر جهت قرار گرفتن صحیح در محل مورد نظر

کاتتر را به مدت 2 تا 4 هفته رها کنید. این روش به کاتتر اجازه می‌دهد تا مایع را تخلیه کند و پاکسازی و باز شدن نرمال صورت پذیرد.

سایر درمان‌ها شامل موارد زیر است:

Marsupialization

جراح کیست را باز کرده و مایعات را تخلیه می‌کند. جهت از بین بردن ترشحات، لبه‌های پوست بخیه زده می‌شوند. جراحی کیست در موارد خاص و آزاردهنده برای بیمار تجویز می‌گردد.

لیزر دی اکسید کربن

این روش می‌تواند دریچه‌ یا سوراخی جهت تخلیه کیست ایجاد کند. تخلیه مایعات یا عفونت‌های موجود در کیست به بهبود هر چه سریع‌تر این بیماری کمک می‌کند. لیزر دی اکسید کربن روش درمانی با سرعت مناسب است که بهبود بیماری را تسریع می‌بخشد.

سوزن آسپیراسیون “Needle aspiration”

در این روش از سوزن برای تخلیه کیست استفاده می‌شود. گاهی پس از تخلیه کیست، حفره یا سوراخ ایجاد شده با محلول الکل مایع 70 درصد برای چند دقیقه قبل از تخلیه پر می‌شود تا احتمال ابتلا به عفونت کاهش یابد.

برداشتن غده

اگر کیست‌های عودکننده و خطرزای زیادی وجود داشته باشند که به هیچ نوع از روش‌های درمانی پاسخ درستی نمی‌دهند، پزشک ممکن است توصیه کند که غده بارتولین را بردارید.

درمان‌های خانگی

اگر وجود یک کیست کوچک باعث ناراحتی شود، گزینه‌های درمان خانگی شامل موارد زیر است:

استفاده از مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن “ibuprofen” که به صورت بدون نسخه یا آنلاین در دسترس هستند.

حمام گرفتن با آب گرم ممکن است به ترکیدن و از بین رفتن کیست کمک کند.

استفاده از کمپرس گرم در منطقه آسیب دیده می‌تواند به تسکین علائم کمک نماید.4

پینوشتها
1.www.mom.ir
2.www.drdr.ir
3.www.medpip.com
4.www.resaa.net