تیروئید یک غده پروانه ای شکل است که در جلوی گردن قرار دارد. هورمون هایی که تیروئید ترشح می کند نقش مهمی در سلامت بدن دارد. اگر پزشک شما مشکوک به اختلال تیروئید باشد، ممکن است یک یا چند تست تیروئید با کمک آزمایش خون توصیه کند. در ادامه با راسخون همراه باشید تا با تست tsh در دوران بارداری و نحوه تفسیر آن آشنا شوید.

TSH در آزمایش خون به چه معناست؟

آزمایش TSH آزمایشی است که عملکرد غده تیروئید در بدن را بررسی می‌کند. TSH مخفف «هورمون تحریک کننده تیروئید» است. تست TSH میزان این هورمون را در خون اندازه‌ گیری می‌کند.
TSHدر آزمایش خون پرکاری و کم کاری غده تیروئید را مشخص می‌کند. از آنجا که هورمون‌های تیروئیدی در متابولیسم، وزن بدن، دمای بدن، حالات خلقی، کنترل عضلات، هضم، رشد،‌ عملکرد و رشد مغز، عملکرد قلب و باروری تاثیر دارند، لذا سالم بودن این غده نقش مهمی در سلامت کلی دارد. اختلالات تیروئید مشکلات سلامتی زیادی را ایجاد می‌کنند که شایع‌ترین آن‌ها بیماری‌های خودایمنی و کمبود ید است.

علت آزمایش تیروئید

اگر پزشک فوق تخصص غدد مشکوک به اختلال تیروئید در شما باشد، ممکن است یک یا چند آزمایش خون را که بخشی از عملکرد تیروئید را مشخص می‌کند، تجویز کند. این آزمایش‌ها میزان هورمون تیروئید را در خون اندازه‌ گیری کرده و نحوه عملکرد غده تیروئید را مشخص می کنند.

رایج‌ترین موارد آزمایش تیروئید عبارتند از

هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH)
هورمون T4

در برخی موارد، پزشک ممکن است آزمایشات زیر را نیز انجام دهد:
تریودوتیرونین آزاد یا 3T
کلسی تونین
تیروگلوبولین
آنتی بادی های تیروئید

تست TSH گاهی به تنهایی به عنوان یک آزمایش غربالگری اولیه انجام می شود. TSH در غده هیپوفیز تولید می شود و تیروئید را برای تولید تری یدوتیرونین (3T) و تیروکسین (4T) تحریک می کند. عدم تعادل TSH اطلاعاتی در مورد عملکرد تیروئید و توانایی آن در تولید و ترشح هورمون های مربوطه ارائه می دهد. این آزمایش اغلب دقیق ترین تست وجود مشکل تیروئیدی است.
محدوده طبیعی سطح TSH در بزرگسالان بین 0.4 تا 4 میل در لیتر (میلی واحد بین المللی در لیتر) است. برخی تحقیقات نشان می دهد که این محدوده در واقع باید بین 0.45 تا 2.5 میل در لیتر باشد.

محدوده TSH همچنین ممکن است بر اساس مرکز آزمایشی که خون شما در آن تجزیه و تحلیل می شود کمی متفاوت باشد. سطح TSH در کودکان، نوزادان و زنان باردار می تواند خارج از محدوده طبیعی بزرگسالان باشد.

شرایط آزمایش TSH چیست؟‌

شرایط آزمایش TSH چندان پیچیده نیست. این آزمایش را می‌توان در هر ساعتی از روز انجام داد، هیچگونه آمادگی قبلی مثل ناشتا بودن برای انجام آن نیاز نیست. همچنین قبل از بررسی سطح TSH خون نیازی به قطع مصرف دارو نیست. با این حال مهم است که به پزشک اطلاع دهید که چه داروهایی مصرف می‌کنید، زیرا برخی از داروها می‌توانند بر عملکرد تیروئید تأثیر بگذارند.

البته گاهی گفته می‌شود که فردی که قصد دارد آزمایش تیروئید را انجام دهد باید به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت ناشتا باشد. بهتر است این موضوع را دقیقا از پزشک خود بپرسید؛ زیرا برخی از پزشکان به انجام این آزمایش در شرایط ناشتایی تاکید دارند و برخی دیگر ضرورتی برای این کار نمی‌بینند.
نکته: اگر تحت درمان با داروی تیروئید هستید، بهتر است ابتدا آزمایش را انجام دهید و بعد داروی خود را مصرف کنید.

آزمایش TSH چگونه انجام می‌شود؟

برای این منظور، متخصص نمونه‌گیری از شما نمونه خون را دریافت می‌کند. این نمونه به لوله ‌آزمایش منتقل ‌شده و برای سنجش میزان TSH به بخش آزمایشگاهی ارسال می‌شود.
ممکن است به دلیل دریافت خون از شما، مقداری احساس سرگیجه و سبکی سر به شما دست دهد که جای نگرانی نیست. در چنین حالتی یکجا نشسته و مقداری آب بنوشید تا فشار و قند خون شما به وضعیت طبیعی برگردد.

تفسیر آزمایش TSH در دوران بارداری

این نمودار سطح TSH نرمال، کم، و زیاد را برای زنان بارداری که بین 18 تا 45 سال دارند، را نشان می دهد:

سطح پایین TSH یا هورمون تحریک‌کننده تیروئید چه چیزی را نشان می‌دهد؟

اگر سطح TSH در خون کمتر از حد مجاز باشد، ممکن است دچار پرکاری تیروئید باشید. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که غده هیپوفیز، سطح هورمون تیروئید را خیلی زیاد حس کرده و آن را با کاهش تولید TSH جبران می‌کند.

عوارض پرکاری تیروئید عبارتند از:

کاهش وزن ناخواسته
پوکی استخوان
فیبریلاسیون دهلیزی
تورم چشم یا اختلال در بینایی (اگر پرکاری تیروئید شما با بیماری گریوز همراه باشد، احتمال بروز آن وجود دارد)
بحران تیروتوکسیک (طوفان تیروئید)

علائم سطح پایین TSH یا هورمون تحریک کننده تیروئید کدامند

بسیاری از علائم پرکاری تیروئید، به دلیل شرایط دیگر نیز ایجاد می‌شوند. یک پزشک می‌تواند تشخیص دهد که علائمی را که شما تجربه می‌کنید ناشی از سطح پایین TSH است یا مربوط به چیز دیگری است. ممکن است بزرگسالان مسن علائم کمی داشته باشند و یا اصلا علائمی نداشته باشند.
برخی از علائمی که باید مراقب آن‌ها بود، عبارتند از:
ضربان قلب تند یا نامنظم
تپش قلب (ضربان بالای قلب)
کاهش وزن بدون دلیل
احساس تحریک یا عصبی بودن
لرزش در دست‌ها و انگشتان
خستگی
احساس گرسنگی بیش از حد معمول
بی‌خوابی
نازک شدن پوست یا مو
تغییر در حرکات روده، به ویژه میزان دفعات بیشتر دفع مدفوع
افزایش تعریق
تغییر در سیکل قاعدگی

علل پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید می‌تواند توسط چندین بیماری ایجاد شود، از جمله:
بیماری گریوز
بیماری پلامر (گواتر چند سلولی سمی)
ندول تیروئید سمی
التهاب تیروئید
مصرف بیش از حد داروی تیروئید

سطح بالای TSH در نتیجه آزمایش تیروئید چه چیزی را نشان می‌دهد

اگر سطح TSH خون بالاتر از حد معین باشد، ممکن است دچار کم کاری تیروئید باشید. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که غده هیپوفیز با پمپاژ TSH بیشتر، مقدار کم هورمون تیروئید را جبران می‌کند.
این بیماری بیشتر در خانم‌های مسن شایع است با این حال در هر جنسیتی و در هر سنی ممکن است بروز کند. نوزادان مبتلا به کم کاری تیروئید مادرزادی نیز می‌توانند با سطح TSH بالا متولد شوند. خطرات و عوارض کم کاری تیروئید بر اساس سن متفاوت است.

خطرات و عوارض کم کاری تیروئید در بزرگسالان می‌تواند شامل موارد زیر باشد

بیماری قلبی
نارسایی قلبی
(گواتر (غده تیروئید بزرگ شده
افسردگی، که ممکن است شدید شود
ناباروری
نوروپاتی جانبی (محیطی)
میکسدما (کم کاری تیروئید به شدت پیشرفته)
کلسترول بالا
فشار خون بالا

خطرات و عوارض کم کاری تیروئید در نوزادان شامل موارد زیر است

تأخیر در رشد
ناتوانی ذهنی
ضعف عضلانی، که می‌تواند تشدید شده و باعث ناتوانی جسمی گردد
فتق نافی
مشکل در تنفس
یرقان

خطرات و عوارض کم کاری تیروئید در کودکان و نوجوانان شامل موارد زیر است

تاخیر در رشد، که سبب کوتاهی قد می‌شود
تاخیر در بلوغ
تأخیر در رشد دندان‌های دائمی
تأخیر در رشد و کاهش توانایی شناختی

علائم سطح بالای TSH

کم‌کاری تیروئید در مراحل اولیه می‌تواند بدون علامت باشد، اما با پیشرفت بیماری، ممکن است برخی علائم و یا همه علائم زیر را تجربه کنید.
بسیاری از علائم غیر اختصاصی هستند و در سایر بیماری‌ها نیز مشاهده می‌شوند. بنابراین، مهم است که اگر هر کدام از موارد زیر را تجربه می‌کنید، هورمون های تیروئید خود را مورد آزمایش قرار دهید:
مشکلات حافظه
گواتر
ضربان آهسته قلب
افسردگی
افزایش وزن
مفاصل متورم، سفت یا دردناک
خستگی
یبوست
خشکی پوست یا مو
کم پشت شدن موها
تغییر در قاعدگی
افزایش حساسیت به سرما

علت بالا بودن TSH می‌تواند شامل موارد زیر باشد

تیروئیدیت هاشیموتو (تخریب خود ایمنی غده تیروئید)
کمبود ید در رژیم غذایی
برداشتن غده تیروئید از طریق جراحی
درمان‌های سرطان، مانند پرتودرمانی
مشکلات غده هیپوفیز، از جمله تومورهای خوش خیم
تیروئیدیت
داروهای خاصی مانند آمیودارون (Pacerone) و لیتیوم
مصرف بیش از حد داروی پرکاری تیروئید

سطح TSH چگونه تغییر می‌کند؟

مراجعه به پزشک برای کنترل غده تیروئید و تولید هورمون‌های تیروئید، تنها راه مطمئن تعیین سطح سلامت تیروئید است.
تیروئید یکی از چندین غده و ساختاری است که سیستم غدد درون ریز بدن را تشکیل می‌دهند.

غده تیروئید با همکاری غده هیپوفیز و هیپوتالاموس کار می‌کند. این غدد، تیروئید را تحریک می‌کنند تا دو هورمون T4 و T3 را ترشح کند، سپس این هورمون‌ در جریان خون آزاد می‌شوند.
اگر غده تیروئید شما به اندازه کافی T3 یا رنج نرمال T4 تولید نمی‌کند، ممکن است کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار) ایجاد شود. اگر غده تیروئید بیش از رنج نرمال T4 تولید کند، می‌تواند به پرکاری تیروئید (تیروئید بیش از حد فعال) منجر شود.

لازم به ذکر است که در مورد میزان طبیعی TSH نیز اختلاف نظر وجود دارد و تفسیر تست تیروئید باید تنها توسط پزشک انجام شود. به همین دلیل، مهم است در مورد علائمی که تجربه می‌کنید با پزشک خود صحبت کنید. همچنین باید اطلاعاتی را در مورد سایر بیماری‌ها و داروهای مصرفی در اختیار پزشک قرار دهید.

درمان سطح غیر طبیعی TSH

پزشک با بررسی سابقه پزشکی شما، انجام معاینه فیزیکی و انجام چندین آزمایش از جمله آزمایش خون، اختلال تیروئید را تشخیص می‌دهد. در برخی موارد، ممکن است به انجام و تفسیر سونوگرافی تیروئید یا اسکن تیروئید نیز نیاز داشته باشید.
درمان های کم کاری تیروئید و پرکاری تیروئید می‌تواند با گذشت زمان تغییر کند، که در نهایت بستگی به شدت بیماری و پاسخ شما به دارو دارد.

کم کاری تیروئید TSH) بالا)

کم کاری تیروئید با لووتیروکسین (سینتروئید)، هورمون مصنوعی تیروئید، درمان می‌شود. لووتیروکسین یک داروی خوراکی است که روزانه با معده خالی مصرف می‌شود. مقدار دوز آن ممکن است با گذشت زمان تغییر کند و معمولا بر اساس سطح TSH خون تنظیم می شود.

پرکاری تیروئیدTSH) پایین)

پرکاری تیروئید ممکن است به چندین روش درمان شود. در زمان درمان سن، شدت بیماری، علت اصلی بیماری و سلامت کلی فرد در نظر گرفته خواهد شد. درمان ها عبارتند از:
داروهای ضد تیروئید: این داروهای خوراکی از تولید بیش از حد هورمون تیروئید جلوگیری می‌کنند. متداول‌ترین داروی تجویز شده برای این بیماری، متیمازول (تاپازول) است.
ید رادیواکتیو: این یک قرص است که به صورت خوراکی مصرف می‌شود، که برای از بین بردن قسمتی و یا کل تیروئید طراحی شده است. این قرص معمولا فقط یکبار مصرف می‌شود، اگرچه برخی از افراد ممکن است به بیش از یک نوبت درمان نیاز داشته باشند. در نهایت، ممکن است لازم باشد روزانه داروی جایگزین تیروئید مصرف کنید.
تیروئیدکتومی: این روش جراحی، بخش اعظم غده تیروئید شما را برمی‌دارد. این روش جراحی، با داروهای جایگزین هورمون تیروئید روزانه همراه می‌شود.

نتیجه نهایی

انواع تست تیروئید، از جمله آزمایش TSH، می‌توانند تعیین کنند که تیروئید شما بیش از حد یا خیلی کم هورمون تیروئید تولید می‌کند. اگر غده تیروئید شما T3 یا T4 کافی تولید نکند، کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار) می تواند ایجاد شود. اگر غده تیروئید شما بیش از حد T4 تولید کند، پرکاری تیروئید (تیروئید پرکار) می تواند ایجاد شود. عدم تعادل در سطوح TSH در انواع تست تیروئید شایع و قابل درمان است.