طرح مسأله و ضروت بحث

این مقاله به مطالعه ی روش های متنی شده ی بازنمایی ایدئولوژی در کتاب های آموزش زبان انگلیسی اینترچنج پرداخته و برای یافتن پاسخی برای این پرسش ها که کتاب های زبان انگلیسی اینترچنج، به مثابه ی صور نمادین، به معنایی که تامپسون به کار می برد، چگونه معنای ایدئولوژیک خود را به نوآموزان زبان انگلیسی انتقال می دهند؟

و اینکه چگونه در این کتابها ایدئولوژی و سبک زندگی آمریکایی به شکلی طبیعی و همگانی نشان داده می شود؟

ابتدا هر چهار کتاب زرد، قرمز، آبی و سبز اینترچنج مطالعه شد تا مؤلفه هایی که به وسیله ی آنها سبک زندگی بازنمایی شده استخراج شود. سپس الگوی بازنمایی سبک زندگی آمریکایی در این کتابها کشف و مشخص شد که این الگوها راهبردهای اصلی این کتاب، جهت انتقال دیدگاه ها و عقاید آمریکایی هستند.

روش‌شناسی مقاله، روشی برای درک بهتر مخاطب از چهار بحث مسلط

برای پیگیری ادعاهای مقاله، روش شناسی مقاله طوری طراحی شد که ابتدا چهار بحث گروهی متمرکز انجام شود تا نحوه ی برخورد مخاطبان با این کتاب ها مطالعه و واکاوی شود.

با تحلیل اظهارنظر زبان آموزان، یافته هایی به دست آمد مبنی بر اینکه اگرچه سبک زندگی و فرهنگ بازنمایی شده در این کتابها بیشتر آمریکایی است، اما این خود مخاطبان هستند که به هنگام برخورد با آنچه در این کتابها مطرح می شود و اینکه باید از چه سبک آداب و رسوم و عادت های اجتماعی پیروی شود، دست به انتخاب می زنند.

یافته های این نوشتار همچنین نشان می دهد که در بسیاری از موارد زبان آموزان حتی در انتخاب خود به گونه ای دست به یک بریکولاژ فرهنگی می زنند.

بیان مسئله، انتقال ارزش ها در جهان قدرت ها

مسأله ی این مقاله به مکانیسم های پیچیده ی انتقال ارزش های فرهنگی از طریق کتاب های آموزشی زبان انگلیسی در ایران مربوط می شود. مطالعه ی این کتاب ها از این جهت برای مطالعات فرهنگی و رسانه دارای اهمیت است که نمونه ای از انتقال ارزش ها در اثر روابط قدرت در جهان معاصر را معرفی می کند.

انتقال ارزش ها و تأثیر روابط قدرت در کتاب های اینترچنج، شکل رسانه ای (کتاب آموزشی) پیدا کرده است. از این جهت تحلیل چگونگی انتقال سبک زندگی در این کتاب ها به دلیل اثرگذاری آشنایی ایرانیان با سبک های زندگی متفاوت در زندگی روزمره دارای اهمیت است.

تعریف قدرت

برای تشریح این مسأله لازم است ابتدا با تعریف جدیدی از مفهوم قدرت آغاز کنیم. قدرت، پدیده ای طبیعی است که انعکاس و بازتاب های مختلفی در زندگی روزمره دارد اما این پدیده دیگر همچون دهه های گذشته آشکار و عینی نیست بلکه زیستی و نهان است.

نگری و هارت منظور ما را به شکل بهتر در عبارت زیر بیان می کنند:

در شرایط ساختاری، «قدرت» جنسی مرئی و اقتصادی دارد؛ اما در شرایط پساساختاری قدرت، پنهان و زیستی است به طوری که نیازی به نهادهای عینی برای کنترل فرد وجود ندارد بلکه فرد خودش از درون کنترل می شود و زیستی بودن قدرت نیز به خاطر همین پدیده ی منحصر به فرد کنترل از درون است.

پارادایم جدید قدرت، ماهیت زیستی و سیاسی منحصر به فردی دارد که در شکل قدرت مشرف به حیات شناسایی می شود. قدرت مشرف بر حیات، صورتی از قدرت است که زندگی اجتماعی را از درون تنظیم و جذب می کند و مجدداً مفصل بندی می کند.

این قدرت زندگی را کاملاً احاطه می کند به گونه ای که تولید و بازتولید زندگی را در حیطه ی کنترلی خود درمی آورد. قدرت، این کنترل را با به کارگیری روش های گوناگونی انجام می دهد که یکی از آنها معرفی و تشریح ایدئولوژی ویژه ی خودش است (48: 1384).

نگری و هارت (1384) اشاره می کنند که جنس قدرت در جهان امروز ملموس نیست، بنابراین، هر محتوایی این امکان را دارد تا از سوی قدرت زیستی کنترل شود به نحوی که دربرگیرنده ی ایدئولوژی باشد که چنین قدرتی در پی نهادینه کردنش باشد.

در بحث زیر سنتز نظری مقاله را معرفی می کنیم و استدلال خواهیم کرد که این سنتز نظری قادر است این مسأله را حل و تبیین کند و پاسخ لازم را برای این پرسش ها فراهم آورد.

انتقال مفاهیم و ارزش‌های فرهنگی و ایدئولوژیک از طرق فرهنگی و کتاب

به جای مقدمه
در این مقاله، با به کارگیری چارچوبی نظری مبتنی بر دو مفهوم «ایدئولوژی» و «سبک زندگی»، نحوه ی انتقال ایدئولوژی از طریق بازنمایی سبک زندگی در کتاب های اینترچنج، با کاربرد این سنتز نظری مورد مطالعه قرار می گیرد.

این مطالعه بر اساس تعریف تامپسون از ایدئولوژی و تعریف بوردیو از سبک زندگی و سلیقه سعی دارد تا نشان دهد که سبک زندگی در کتاب های اینترچنج از طریق کاربرد تصاویر و جمله هایی بازنمایی می شود که معرف ایدئولوژی امریکایی است.

روش شناسی دولایه مبتنی بر تحلیل و مصاحبه

روش شناسی این مطالعه، دو لایه و مبتنی بر تحلیل متن و مصاحبه های متمرکز است. در قسمت اول مقاله از روش تحلیل متن و انطباق آن با الگوی مطالعه ایدئولوژی در متون ارتباطی استفاده می شود تا داده های مورد نظر را برای تحلیل معرفی کنیم. این الگو که توسط عبداللهیان و منفرد (1387)

در مورد روش شناسی مطالعه ی ایدئولوژی در متون ارتباطی (مطبوعات) در مقاله ای با عنوان «روش شناسی و تحلیل ایدئولوژی در متون ارتباطی مطرح شد، ساختار متون ارتباطی را با تکیه بر گرایش های ایدئولوژیک آنها تحلیل کرده است.

در قسمت دوم مقاله، که نحوه ی برخورد مخاطبان با کتاب و سبک زندگی بازنمایی شده تحلیل می شود، از روش مصاحبه ی گروهی متمرکز استفاده شده و هدف از این مصاحبه ها در واقع اعتبار بخشیدن به یافته های تحلیل متن می باشد تا روش دوبعدی این مطالعه تکمیل شود. اما ابتدا لازم است مسأله این مطالعه را مرور کنیم.

چارچوب نظری: تبیین اثرگذاری ارتباطات آموزشی؛ سنتز نظری سبک زندگی، ایدئولوژی و بازنمایی
برای ساختن یک سنتز نظری که چگونگی انتقال سبک زندگی آمریکایی را تبیین کند، لازم است ابتدا دو مفهوم ایدئولوژی و سبک زندگی را معرفی کنیم:

ایدئولوژی و تعریف آن از دیدگاه فیلسوفان و نظریه پردازان مختلف

دستوت دوتراسی، فیلسوف فرانسوی در سال 1796 برای اولین بار به مفهوم ایدئولوژی اشاره می کند. مارکس و ساختارگرایانی همچون آلتوسر، بارت و گریمان نیز به نقش ایدئولوژی در شکل گیری های اجتماعی اشاره کرده اند.

اما در بین این افراد، نظر مانهایم و تامپسون درباره ی ایدئولوژی نوعی روش شناسی تحلیل ایدئولوژی را نیز دربردارد. از این جهت، در این مقاله نظریه ی تامپسون و روش شناسی او را برای مطالعه ی کتاب های اینترچنج به کار گرفته ایم. قبل از پرداختن به نظریه ی وی، نظریه ی مانهایم را به اجمال معرفی می کنیم، چرا که تامپسون، ایده ی خود در مورد ایدئولوژی را بر پایه ی نظریه ی مانهایم بنیان گذارده است.

کارل مانهایم و کتاب معروف آرمان شهرش

کارل مانهایم که دل مشغولی اصلی اش پیداکردن روشی برای مطالعه ی شرایط اجتماعی معرفت و تفکر بود در کتاب ایدئولوژی و آرمان شهر خود به این مفهوم می پردازد. مانهایم جریان های فکری را مرتبط با زمینه های اجتماعی می دانست که از آنها برآمده اند.

او هرگونه شناخت و تفکر را زائیده ی ساختار اجتماعی تلقی می کرد. بنابراین ایدئولوژی را نیز به عنوان جهان نگری یک گروه اجتماعی و سیاسی تعبیر می کرد که «شامل نظام های به هم بافته ی تفکر و شیوه های تجربه ای است که شرایط اجتماعی آنها را مشخص کرده است»(عبداللهیان و منفرد، 1387).

ایدئولوژی از نظر مانهایم به نظام های فکری یا عقیدتی جا افتاده از نظر اجتماعی همراه با مشارکت جمعی، اشاره دارد و تحلیل ایدئولوژیک، مطالعه ی شیوه ای است که طی آن این نظام های فکری یا عقیدتی تحت نفوذ شرایط اجتماعی و تاریخی ای قرار دارند که در آن موضع گرفته و جا افتاده اند (تامپسون، 1378: 63).

نظریه ی تامپسون در مورد ایدئولوژی و ساختار

تامپسون با بهره گیری از نظریه های مارکس، لوکاج و مانهایم، به روشی برای تشخیص و تحلیل ایدئولوژی نزدیک شد و روش ما برای تحلیل ایدئولوژی در این مقاله نیز مبتنی بر روش پیشنهادی تامپسون است که پیش از این عبداللهیان و منفرد (1387) کارآمدی آن را به آزمون گذاشته اند.

تامپسون ایدئولوژی را مجموعه روش هایی می داند که با ارائه ی معانی ایدئولوژیک، در جهت استمرار و حفظ روابط سلطه تلاش می کنند. از نظر تامپسون این مفاهیم از طریق ارتباطات صوری به کار می روند و او آنها را «صور نمادین» می نامد و معتقد است این صور نمادین هستند که ایدئولوژی طبقه ی حاکم را بازنمایی می کنند (همان: 73).

در واقع تعریف موردنظر تامپسون محدود به:

معنای صور نمادین است که در بافت های اجتماعی ریشه گرفته و در جهان اجتماعی انتشار و گردش دارد؛ گستره ی پهناوری از کنش ها و گفته ها، تصاویر و متون است که به وسیله ی (فاعلان) تولید شده و توسط آنها و دیگران به عنوان ساخت های مفهومی یا استنباط های معنادار تشخیص داده می شوند (همان).

تامپسون «ابزارهای زبان شناختی» را از این نظر بسیار مهم می داند. البته به نظر وی صور نمادین می توانند «ماهیت غیرزبانی و شبه زبانی» داشته باشند. ما برای تحلیل ایدئولوژی در کتاب های اینترچنج، عناصر ساختار ایدئولوژی از جمله صور نمادین را در مؤلفه های سبک زندگی بازنمایی شده در این کتاب ها مورد مطالعه قرار داده ایم.

سبک زندگی

قبل از پرداختن به معنای سبک زندگی و مؤلفه های آن، دو مفهوم کلیدی «سلیقه» و «سرمایه» بوردیو را توضیح می دهیم چرا که به تعریف سبک زندگی مربوط می شوند. بوردیو به معنای سرمایه که تا آن زمان تنها در اقتصاد مورد توجه بود، معنای دیگر هم اضافه کرد که این مقاله به یکی از آن دو، یعنی معنای «سرمایه ی فرهنگی» می پردازد.

دو مفهوم کلیدی در نظریات بوردیو و کاربردهای آن در تعریف

بوردیو معتقد است:
بین «ویژگی های مهم شرایط اقتصادی و اجتماعی یعنی حجم و ترکیب سرمایه، هم از جهت هم زمانی و هم از جهت درزمانی» با «خصوصیات متمایز مرتبط به موقعیت متناظر با آن»، رابطه ی بالفعل و واقعی وجود دارد (1390: 238).

او با در نظر داشتن این ملاحظه، کسب سرمایه ی فرهنگی را در گرو «یادگیری و فرهنگ پذیری» تعریف می کند. او به پشتوانه ی تأثیرپذیری اش از سنت نظری نئومارکسیستی، حکومت طبقه ی حاکم را تنها مبتنی بر حاکمیت اقتصادی نمی داند، بلکه سمبل هایی همچون زبان، آداب و رسوم و فرهنگ پذیری را که عادت ها و الگوهایی را برای شهروندان در قالب نظم طبیعی ترسیم می کند، از دیگر روش های حکومت کردن می داند.

گرچه بیشترین بحث بوردیو در مورد مدرسه و نظام آموزشی است اما از آنجا که در این مطالعه هدف ما شناخت مکانیسم اثرگذاری آموزش زبان از طریق کتاب های آموزشی و انتقال نوع خاصی از سبک زندگی که در آنها بازنمایی می شود و اینکه آیا این گونه کتاب ها در به وجود آوردن تغییرات فرهنگی مؤثرند؟

از این جهت برای شناخت این مکانیسم از چارچوب نظری بوردیو و مفهوم سبک زندگی اش استفاده کردیم. علاوه بر مفهوم سرمایه ی فرهنگی، بوردیو به مفهوم سلیقه یا سبک زندگی می پردازد. بوردیو در عبارتی کوتاه، «سلیقه» را «ترجیح های به نمایش درآمده» بیان می کند.

به نظر او:

سلیقه، یعنی گرایش و توانایی تصرف (مادی و نمادین) مقوله ی معینی از ابژه ها یا اعمال طبقه بندی شده و طبقه بندی کننده، ضابطه ی زاینده ی سبک زندگی است، مجموعه ی متحدی از ترجیح های تمایزبخش که قصد ابرازگری واحدی را در منطق خاص هر خرده فضای نمادینی مانند مبلمان، پوشاک، زبان یا حرکت های بدنی به نمایش می گذارد. سلیقه، نظام شاکله های طبقه بندی کننده ای است که شاید فقط بخش کوچکی از آن آگاهانه باشد (همان: 243-242).

جامعه پذیری و انواع آموزش در دیدگاه بوردیو

تعبیر بوردیو از سلیقه، هبیتوس (3) است که آن را کاملاً ناشی از فرایند جامعه پذیری و آموزش اعم از رسمی و غیررسمی و نیز ناشی از موقعیت فرد در محیط اجتماعی یا به تعبیر او حوزه یا میدان می داند (مهدوی کنی، 1387).

هبیتوس از نظر بوردیو به وسیله ی «عادت های شرطی شده» مربوط به دسته ی خاصی از شرایط زندگی (Bourdieu,1984 به نقل از پن شویره و فونتن، 1385: 76) به وجود می آیند و قابل انتقال اند یعنی می توان آنها را از گروهی به گروه دیگر و از طبقه ای به طبقه ای دیگر منتقل کرد.

زمانی که طبقه ی متوسط جامعه به پشتوانه ی مصرف تظاهری می خواهد خود را به طبقات بالای جامعه منتسب کند به این منظور هبیتوس های آنها را تقلید می کند. از این منظر، وقتی سلیقه قابل انتقال است، بدین معنی که قابل آموزش دادن نیز هست یا به بیانی دقیق تر می توان گفت آموزش به سلیقه و به دنبال آن به سبک زندگی شکل می بخشد.

بوردیو از تعریف سلیقه و ریختارها به ارائه ی سبک زندگی می پردازد؛ او ریختارها را ساختارهای شکل دهنده و شکل گرفته می داند که هم مبنای طبقه بندی و سازمان دهی اجتماعی طبقه های اجتماعی قرار می گیرند و هم خود نتیجه ی تقسیم بندی های اجتماعی هستند.

بوردیو سبک زندگی را حاصل نظام مندی هایی می داند که در عمل ما، ویژگی های ما و در دارایی های ما وجود دارند. او این دارایی ها را هم در قالب کالاهای تجملی معرفی می کند

و هم در قالب کالاهای فرهنگی: «خانه ها، ویلاها، مبلمان، تابلوها، اتومبیل ها، کتاب ها،مشروبات، سیگارها، عطرها، لباس ها» و همچنین در فعالیت هایی است که ما به واسطه ی آنها تشخص و تمایز خود را حفظ می کنیم؛ مثل ورزش ها، بازی ها، سرگرمی ها و پوشش. او این فعالیت ها را به عنوان فعالیت های نمادین هویت بخش می شناسد که در حین تعریف هویت فرد برای خودش، او را از دیگری متمایز می کند (بک، بوردیو، 1390).

معرفی سنتز نظری این مطالعه به منظور تبیین اثرگذاری کتاب های اینترچنج در ایران

از پیوند دو مفهوم ایدئولوژی و سبک زندگی، چارچوب نظری مقاله با این ادعا ساخته می شود که در کتاب های آموزش زبان انگلیسی اینترچنج، قدرت زیستی و نهان امپراتوری و ایدئولوژی آن از طریق بازنمایی سبک زندگی آمریکایی، به دانش آموختگان منتقل می شود.

سبک زندگی بازنمایی شده در این کتاب ها شامل مؤلفه هایی همچون: ارتباطات انسانی، مصرف گرایی آمریکایی، اوقات فراغت امریکایی، موفقیت گرایی به سبک آمریکایی، نظام شغلی آمریکایی، انتقال مناسک مناسبت های اجتماعی و نگرانی درباره ی تناسب اندام می شود که در ادامه به تحلیل آنها خواهیم پرداخت. اما قبل از آن لازم است نشان دهیم که با چه روشی به مطالعه ی چنین مؤلفه هایی می پردازیم.

همچنین، از آنجا که شیوه ی پرداختن به این مسأله صرفاً کیفی است بنابراین به دنبال تعمیم نتایج نیستیم و ضرورتی هم برای ارائه ی فرضیه وجود ندارد. تنها باید پرسید که آیا نتایج تحقیقاتی این مطالعه، ادعاهای نظری بالا را تأیید خواهند کرد یا خیر؟ که در تحلیل ها به این پرسش پاسخ می دهیم؟

روش شناسی تحلیل متون کتاب های اینترچنج از منظر بازنمایی ایدئولوژی آمریکایی

روش جدیدی که عبداللهیان و منفرد(1387) در مطالعه ی متون مطبوعاتی، به کار برده اند به راهبردهای انتقال ایدئولوژی می پردازد. آنها این روش را در قالب مدل های تعاملی صور نمادین، مدل تعاملی موقعیتی، راهبردهای عملی ایدئولوژی و مدل ساختاری ایدئولوژی توضیح می دهند.

در اینجا نیز ما از همین الگو برای مطالعه ی متن کتاب های اینترچنج استفاده می کنیم. برای تحلیل صور نمادین از مطالعه ی نمادهای ایدئولوژیک مندرج در متن استفاده کرده ایم. در عین حال لازم است اشاره کنیم که مدل تعاملی موقعیتی و راهبردهای عملی ایدئولوژی را در اینجا مطالعه کرده ایم.

روش بحث گروهی متمرکز، دومین روش به کار رفته در این مطالعه است. بحث گروهی متمرکز رویکردی تعامل گرا دارد و می خواهد نشان دهد که چگونه یک موضوع در مباحثه های گروهی برساخته می شود و تغییر می کند.

معمولاً در نمونه گیری تلاش می شود تا اعضای گوناگونی از گروه های مختلف در مطالعه شرکت داده شوند. «تحلیل داده ها غالباً بسیار عمل گرایانه است. جمله ها و نه تفسیر مفصل آنها در کانون تحلیل قرار دارند»(فلیک، 1387: 223؛ حریری، 1385: 172).

نحوه نمونه گیری و آمار گیری ( نمونه گیری نظری )

نحوه ی نمونه گیری و انتخاب افراد بر اساس نمونه گیری نظری که عینی تر و نزدیک تر به زندگی روزمره است، صورت گرفته، یعنی مصاحبه های گروهی تا اشباع نظری دنبال شد و جایی دیگر پاسخ ها تکراری شده بودند و چیز جدیدی به دست نیامد که با مفاهیم سه گانه ی این مطالعه همخوان باشد، از جمع آوری داده های جدید اجتناب شد.

از طرف دیگر چون در این مطالعه گستره ی جمعیت اصلی از پیش مشخص نیست و حجم نمونه هم از پیش تعریف نشده است» (فیلک، 1387: 141)، از این جهت «نمونه گیری نظری» انتخاب شده است. نمونه گیری نظری بر این اساس انجام می شود که در طی مطالعه، گروه های مختلفی برای تکمیل مفاهیم و ادعاهای نظریه به فرآیند تحقیق معرفی می شوند.

در این مطالعه چهار مصاحبه، گروهی با دو گروه هفت نفره و با دو گروه شش نفره انجام شد. ترکیب سنی در گروه های هفت نفره شامل افرادی می شد که تحصیلات دانشگاهی را تمام کرده و اغلب در بازار کار جذب شده بودند.

ترکیب جنسیتی هم در این گروه ها شامل سه مرد و چهار زن بود. اما گروه های شش نفره شامل افراد کم سن تر می شد که اغلب از دانشجویان سال اول دانشگاه تشکیل شده بود و ترکیب جنسیتی آنها هم شبیه به ترکیب جنسی گروه های قبل بود.

این چهارگروه بر اساس چهار مقطع کتاب های اینترچنج (زرد، قرمز، آبی و سبز) انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. اکنون به تشریح یافته هایی می پردازیم که با کاربرد این روش به دست آمده اند.

تحلیل یافته ها: مؤلفه های سبک زندگی در کتاب های اینترچنج

از تحلیل متن کتاب های اینترچنج، که بر اساس الگوی عبداللهیان و منفرد انجام شد، مؤلفه هایی از سبک زندگی که در این کتاب ها بازنمایی شده بود از متن این کتاب ها استخراج شد.

منظور از مؤلفه اموری است که مصداق عینی سبک زندگی محسوب می شوند. عناصری که از زیمل، وبلن و وبر در آثار خود از آنها یاد کرده اند عبارت است از: شیوه ی تغذیه، خودآرایی (نوع پوشاک و پیروی از مد)، نوع مسکن (دکوراسیون، معماری و اثاثیه)، نوع وسیله ی حمل و نقل، شیوه های گذران اوقات فراغت و تفریح، اطفار (رفتارهای حاکی از نجیب زادگی یا دست و دل بازی، کشیدن سیگار در محافل عمومی، تعداد مستخدمان و آرایش آنها)(مهدوی کنی، 1387: 211) و حتی «خوردنی ها»(برلسون و استینر به نقل از مهدوی کنی، همان: 212).

ما با جمع بندی مؤلفه های سبک زندگی از طریق مطالعه ی کتاب های اینترچنج به هفت نوع شاخص به شرح زیر دست یافتیم که این کتاب ها آنها را برای انتقال سبک زندگی آمریکایی به کار می برند:

شاخص های هفت‌گانه

1. ارتباطات انسانی (ارتباطات بین فردی و ارتباطات درون خانوادگی)؛
2. نوع مصرف (پوشش، خرید کالا و غذا)؛
3. نوع مراسم و مناسبت های اجتماعی؛
4. شیوه ی گذران تعطیلات و اوقات فراغت؛
5. شیوه ی بازنمایی موفقت و فرد موفق؛
6. بازنمایی و دغدغه سازی تناسب اندام؛
7. نوع شغل.
هر یک از موارد بالا خود نیز از راه های مختلفی در این کتاب ها بازنمایی یا برای انتقال ارزش های سبک زندگی به کار گرفته می شوند.

ارتباطات انسانی ( human relations )
همان طور که نشان دادیم ارتباطات انسانی دو بعد به شرح زیر دارد: ارتباطات بین فردی، ارتباطات درون خانوادگی.

ارتباطات بین فردی

این نوع ارتباط نیز خود در قالب چهار شکل زیر در این کتاب ها بازنمایی شده اند:
1. ارتباط با غیرهم جنس؛
2. ارتباط استاد - شاگردی؛
3. ارتباط غیرهمسالان؛
4. ارتباط مؤجر- مستأجری.

جزئیات تحلیل هر یک از چهار بخش به شرح زیر می باشد:

1. روابط غیرهم جنس: داشتن پارتنر (همزیست) و طبیعی سازی این مسأله و حتی تأکید بر لزوم داشتن یک پارتنر در زندگی و پرداختن به حواشی این رابطه مثل تلاش افراد برای آنکه نزد خانواده ی پارتنر خود خوب و موجه جلوه کنند که این مسأله در موضوعات متفاوتی در کتاب دنبال می شود. مثلاً دعوت پارتنر به منزل برای معرفی او به والدین، ملاقات با والدین در کافی شاپ و تلاش هایی از این قبیل که نشانه ی مشروعیت این نوع روابط خارج از ازدواج است و به همان اندازه ی ازدواج اهمیت دارند.

2. روابط استاد-شاگردی: این روابط در فرهنگ آمریکایی محدود به محیط آکادمیک نیست و فراتر از آن و خارج از محیط های آموزشی، در محیط های صمیمی و غیررسمی مثل رستوران ها، کلوب ها و پارتی ها وجود دارد. استدلالی که برای این نوع روابط آورده می شود آن است که نقش افراد تنها در محیط خاصی اعتبار دارد و خارج از آن افراد می توانند برای یکدیگر نقش یک دوست را داشته باشند.

3. روابط دوستانه و صمیمی غیرهمسالان: ارتباطات صمیمی جوانان و سالخوردگان خارج از چارچوب نصیحت و کوچک تر-بزرگ تری و خامی-دنیادیدگی است. در واقع در این نوع بازنمایی ها، کهن سالی و با تجربه بودن، معیار برتری و احترام (به گونه ای که ما در فرهنگ ایرانی برای سالخوردگان قائل هستیم)، تلقی نمی شود.

4. روابط مؤجر-مستأجری: احترام به مستأجر و اهمیت به مسائل و مشکلات او و به عهده گرفتن مشکلات خانه توسط مؤجر حتی در کوچک ترین مسائل و مشکلات خانه مثل خرابی اجاق گاز و التزام مؤجر برای فراهم آوردن رفاه کامل مستأجر یکی دیگر از مسائل این کتاب ها را شامل می شود.

ارتباطات درون خانوادگی

دومین شکل از ارتباطات انسانی شامل ارتباطات درون خانوادگی است که خود در سه صورت قابل بحث و ارزیابی می باشد:

1. متن این کتاب ها به بیان تغییرات در خانواده ی آمریکایی پرداخته و اضافه می کند که خانواده های آمریکایی، متناسب با شرایط، تغییر رویه می دهند و خود را با زندگی منطبق می کنند به خصوص در شرایط اقتصادی جدید که نیازهای مالی خانواده ها بیشتر شده است و این مسأله منجر به افزایش کار زنان در بیرون از منزل می شود.

2. دومین شکل از اشکال ارتباطات درون خانوادگی به نگهداری حیوانات خانگی به ویژه سگ مربوط می شود که همیشه و در همه جا اعم از خانه، اتاق خواب شخصی، گردش در پارک و حتی در مهمانی ها و در حضور مهمانان، همراه خانواده حضور دارد (شکل 1).

حیوان خانواده دقیقاً همان موقعیت و امتیازهایی را دارد که سایر اعضای خانواده از آن برخوردارند. این مسأله یعنی همسان و هم ارزش تلقی شدن حیوان خانگی همچون سگ، با رفتاری قابل مقایسه است که اخیراً درباره نگهداری سگ در کشورمان دیده می شود برای مخاطبان کتاب، تفاوت زندگی آزاد در آمریکا و در سایر جوامع از همین تقابل ها برداشت می شود. در حالی که نگهداری سگ در ایران جرم است و جریمه و مجازات دارد، در آمریکا سگ مانند عضوی از خانواده عزیز است.

3. اهمیت طراحی داخلی منزل و دغدغه بودن چیدمان وسایل، موضوع بسیاری از پیشنهادهای کتاب برای بحث های آزاد کلاسی است که زبان آموزان را درگیر موضوع می کند.

نوع مصرف

دومین شاخص سبک زندگی در کتاب های اینترچنج نوع مصرف است. در این کتاب ها رفتارهای مصرفی افراد را با عناوینی همچون پوشش، فرایند خرید و اهمیت غذا مورد بحث قرار می دهیم.

پوشش

دغدغه ی تهیه و خرید لباس مناسب تا حدی که فرد زمان بسیاری صرف می کند و در مراجعه به تمامی مراکز خرید هم کوتاهی نمی کند. اینها هم نشانه ی اهمیت لباس در معرفی شخصیت فرد است. حتی در یکی از عنوان های کتاب این بحث آغاز می شود که «آیا باید به افراد بر اساس پوشش آنها احترام گذاشت؟»

فرایند خرید و ضمانت کالا

تحلیل کتاب ها نشان می دهد که تمام آنچه مهم است کالاست. برقراری امکاناتی مثل سفارش تلفنی، اینترنتی، دریافت در محل و از همه مهمتر ضمانت نامه داشتن حتی برای کالاهایی مثل کیف، همه ی اینها نشانه ی اهمیت خرید کالا و مصرف است و برای ترغیب خریدار و مصرف کننده باید او را از دوام و کیفیت کالا مطمئن ساخت (شکل 2).

غذا و ارتباط تنگاتنگش با فرهنگ

غذا، تنوع غذایی، تجربه ی انواع غذاهای بومی و محلی و حتی دست پخت افراد بسیار مهم است (شکل 3). یکی از مثال هایی که مرتب در این کتاب ها به آن اشاره می شود همیشه به انواع غذاها و نحوه ی تهیه ی پخت آنها مربوط است.علاقه ی آمریکایی ها به تجربه ی انواع غذاهایی که از کشورهای مختلف نسخه برداری می شود از دیگر نکات این کتاب ها می باشد.

از جمله مطالبی که در همین زمینه در این کتاب ها مطرح می شود مصرف مشروبات الکلی است که البته با استناد به نظر برخی از مدرسان زبان، برای آنکه این قسمت از کتاب ها واقعاً قابل فهم باشد، سعی می شود از جایگزین های مرسوم این مشروبات در فرهنگ ایرانی استفاده شود مانند شیر یا آبمیوه در حالی که در واقع در فرهنگ اسلامی-ایرانی هیچ جایگزینی برای مشروبات الکلی نیست.

مصرف غذاها و نوشیدنی های خاص، مخاطب را به فرهنگ و سطح زندگی افرادی که از همین غذاها و نوشیدنی ها مصرف می کنند مرتبط می کند چرا که مصرف این گونه غذاها و نوشیدنی های خاص تبدیل به نماد می شوند و همان طور که بارت معتقد بود خوردن استیک و شراب در فرانسه نشانه ی ملی گرایی است.

نوع مراسم و مناسبت های اجتماعی

سومین شاخص از شاخص های هفت گانه ی سبک زندگی، همانا مراسم و مناسبت های اجتماعی است که در این کتاب ها درج شده و می توان آنها را در دو دسته ی کلی جای داد.

دسته اول و مناسک مذهبی

یک دسته عبارت اند از آداب و رسومی که ریشه در مذهب و دین مردم دارد و به جز آمریکا کشورهای دیگری که دین رسمی شان مسیحیت است را نیز در بر می گیرد. مراسمی مانند جشن سال نو، کریسمس، عیدپاک و مراسمی از این قبیل که در این کتاب ها مورد بحث قرار گرفته و در خلال این بحث ها مخاطب را با مراسم و فرهنگ رایج در دین مسیحیت و کشورهای مسیحی آشنا می کند.

دسته ی دوم و مناسبات فرهنگی، اجتماعی

شامل مراسم و عادت هایی است که دینی نیستند و بیشتر وابسته به فرهنگ و زمینه ی اجتماعی هستند و بیشتر از دسته قبل قابلیت انتقال به فرهنگ های دیگر را دارند. به عبارت دیگر، این مراسم گستره ی جهانی دارند (شکل 4).

از جمله این مراسم می توان به عادت آمریکایی ها در انعام دادن و حتی مشخص کردن مقدار آن در قبال انجام خدمات مختلف اشاره کرد. همچنین می توان به جشن برداشت محصول یا جشن ولنتاین اشاره کرد که همه ساله در چهاردهم فوریه سال مسیحی برپا می شود و امروزه در اکثر کشورها از جمله ایران اما در سطحی محدود و با تهیه هدیه جشن گرفته می شود.

البته از سال 1389، جشن گرفتن چنین روزی در ایران و فروش کادوهای مخصوص آن و استفاده از هرگونه نمادی از این مراسم جرم تلقی می شود و مغازه های مختلف جریمه می شوند.

شیوه ی گذران تعطیلات و اوقات فراغت

شاخص چهارم سبک زندگی، شیوه ی گذران اوقات فراغت در این کتاب هاست. اشاره ی کتاب ها به مهمانی و پارتی ها(4) و اشاره ی مداوم به کلوب های رقص و موسیقی به عنوان محلی برای تجمع و شکل گیری حوزه های عمومی ای که بتوان در آنها به بحث، اعتراض و انتقادی صحیح و نتیجه دار پرداخت از دیگر موضوعاتی است که در این کتاب ها به تناوب مطرح می شود (شکل 5).

گذراندن تعطیلات با مسافرت های خارج از کشور مانند سفر به هند یا هاوایی به عنوان یکی دیگر از شیوه های گذراندن تعطیلات نشان داده می شود که هزینه های گزافی را به همراه دارد و در ایران با توجه به درآمد کم، امکان چنین سفرهایی در فواصل کوتاه برای اغلب خانواده ها بسیار کم است (شکل 6).

همچنین در این کتاب ها به تورهای برگزارکننده ی ورزش های هیجان انگیز به همراه بازدید از نقاط مختلف ایالات متحده اشاره می شود که در ایران ظرفیت چنین تورها و ورزش هایی کم است و هزینه ی زیادی دربردارد.

شاید اشاره به بحث بوردیو درباره ی ورزش کمک کند تا اثر این نمادها را بهتر متوجه شویم. بوردیو در خصوص ورزش بیان می کند که وضعیت طبقاتی، معنای فعالیت و ورزش و مزایای ناشی از آن را تعریف می کند.

شیوه ی بازنمایی موفقیت و فرد موفق

شاخص پنجم سبک زندگی به شیوه ی بازنمایی موفقیت مربوط می شود. در این کتاب ها مثال هایی از افراد موفق، اهداف و آرزوهای آنان در گذشته و به حقیقت پیوستن و یا نپیوستن آنها در زمان حال، جزئی شدن در راز و رمزهای موفقیت این افراد در کتاب بسیار مورد توجه است.

البته در اکثر موارد در مورد ملیت فرد موفق سکوت می شود اما این سکوت در کنار تصویری از یک ظاهر غربی است. این تصاویر همچنین اشاره می کنند که این فرد با در اختیارداشتن امکاناتی که در آمریکا موجود بوده به این موفقیت رسیده است.

بازنمایی و دغدغه سازی تناسب اندام

ششمین شاخص بازنمایی کننده ی سبک زندگی در کتاب های اینترچنج، به این پرسش ها می پردازد که چگونه می توان وزن خود را کم کرد؟ وزن مناسب برای شما چیست؟ چگونه به وزن مناسب خود برسیم؟ و پرسش هایی از این دست که بحث آزاد کلاسی را با محور تناسب اندام و وزن به عنوان یکی از دغدغه های زندگی به راه می اندازد.

نوع شغل (تجارت، مدلینگ، رقص)

سرانجام، شاخص هفتم سبک زندگی در کتاب های اینترچنج، به شغل و حرفه مربوط است (شکل 7). تجارت، مدل بودن و رقصندگی سه شغلی هستند که بارها در کتاب های اینترچنج به آنها اشاره شده و حتی به بیان راز و رمزهای موفقیت در این شغل ها پرداخته شده است.

تحلیل دریافت مخاطبان از کتاب

برای تحلیل بخش دوم از این مطالعه و به منظور مراجعه به نمونه های مورد نظر یعنی افرادی که یادگیری زبان را به کمک کتاب های اینترچنج انجام می دهند در چهار جلسه به یکی از آموزشگاه های زبان در مرکز شهر تهران مراجعه کردیم و طی چهار بحث گروهی با چهارگروه از زبان آموزان، در مورد این کتاب ها با آنها گفتگو و بحث کردیم.

از آنجا که در نحوه ی برگزاری بحث به دنبال شکل گرفتن فضایی بودیم که در آن موجی از نظرها یا به اصطلاح یک طوفان مغزی شکل بگیرد، از این جهت از ساختار یک مصاحبه ی نیمه استاندارد پیروی کردیم.

در راهنمای مصاحبه چند موضوع مختلف را دنبال و بحث را با یک پرسش باز آغاز می کردیم. موضوع ها یا همان پرسش های بازی که مدنظر داشتیم این بود که بفهمیم در ابتدا دریافت مخاطبان کتاب های اینترچنج از سبک بازنمایی شده در این کتاب ها چیست؟

مسأله ی مهم بعدی این بود که مخاطبان تا چه اندازه شباهت و نزدیکی بین سبک زندگی شخصی خود و سبک زندگی بازنمایی شده در این کتاب ها می بینند؟ و مسأله ی سوم این بود که مخاطبان این کتاب، تا چه اندازه این کتاب ها را در ایجاد تغییرات فرهنگی مؤثر می دانند؟

که البته قبل از آنکه این پرسش را مستقیماً مطرح کنیم، پرسش های زمینه ای را مطرح می کردیم: از جمله از آنها پرسیده شد که به نظر شما ما در فرهنگ خودمان چه مراسم یا عادت هایی شبیه به آنچه در کتاب نشان داده شده داریم؟ شما کدام مؤلفه از سبک زندگی بازنمایی شده در این کتاب ها را در زندگی شخصی خودتان دارید؟

تحلیل و مقوله بندی پاسخ ها

از جمع بندی و تحلیل مطالب چهار بحث گروهی، مقوله های سه گانه ای که در ادامه می آید به دست آمد:

- افراد از سبک بازنمایی شده در کتاب های اینترچنج دریافت ویژه ی خود را دارند.

- سبک زندگی شخصی افراد با سبک زندگی بازنمایی شده در این کتاب ها شباهت پیدا کرده است.

- بازنمایی سبک زندگی خاص در این کتاب ها موجب تغییرات فرهنگی همسو می شود.

البته لازم به ذکر است که به منظور انجام این مقوله بندی، در اینجا از کدگذاری موضوعی استفاده شده است. این کدگذاری بر اساس پرسش هایی انجام می شود که از قبل طراحی شده اند. این شیوه ی کدگذاری دقیقاً متناسب با نمونه گیری نظری است یعنی «نمونه گیری بر اساس گروه هایی انجام می شود که به نظر می رسد دیدگاه هایشان بیشترین سود را برای تحلیل به همراه دارد»(فلیک، 1387).

دریافت افراد از سبک زندگی بازنمایی شده در کتاب های اینترچنج

برداشت های ما از متن مصاحبه ها به شرح زیر می باشد.

اول اینکه، تعدادی از مخاطبان معتقد بودند که سبک زندگی که در این کتاب ها نشان داده می شود کاملاً و عمدتاً آمریکایی است.
تعداد بسیاری از زبان آموزان سبک زندگی بازنمایی در این کتاب ها را کاملاً آمریکایی نمی دانستند و به تصاویری که از زردپوستان شرق آسیا در کتاب هایشان وجود داشت اشاره می کردند تا نظرشان را ثابت کنند.

هرچند وقتی از آنها پرسیده می شد تعداد این تصاویر در مقایسه با تصاویر خاص آمریکایی (مثل ستارگان هالیوود، رئیس جمهور و دیگر نشانه های آمریکایی) چقدر است؟ پاسخ دقیقی نمی دادند.

افرادی هم که پذیرفته بودند فرهنگ و سبک زندگی بازنمایی شده در کتاب های اینترچنج، آمریکایی است، آن را امری طبیعی تلقی می کردند و معتقد بودند که نمی شود انتظار داشت که باید غیر از این باشد.

شباهت سبک زندگی شخصی افراد با سبک زندگی بازنمایی شده در کتاب های اینترچنج

از نظر بسیاری از افرادی که در مصاحبه های ما شرکت کرده بودند، شباهت های فرهنگ ایرانی و سبک زندگی ایرانی با این کتاب ها و آنچه در آنها بازنمایی می شود بسیار زیاد است.

اگه اونا ولنتاین دارن، خب ما هم روز مادر و روز زن و پدر و این جور روزا داریم (مرد، 21 ساله).

اونا این همه از کریسمس تو کتاب هاشون می گن. ما شاید کریسمس رو نفهمیم ولی نوروز رو که می فهمیم (مرد، 28 ساله).

من سگ نگه نمی دارم ولی پرنده دارم و دقیقاً همین طور که تو این کتاب ها نوشته کلی بهشون می رسم و برام مهمن (زن، 21 ساله).

تغییرات فرهنگی حاصل از بازنمایی سبک زندگی خاص در این کتاب ها

تقریباً می توان گفت از نظر بیشتر زبان آموزانی که در بحث ما شرکت کردند، تغییرات فرهنگی که این کتاب ها یا تعامل با آنها به وجود می آورد، در مقایسه با رسانه های دیگری مثل اینترنت و ماهواره تقریباً هیچ است. البته از نظر برخی دیگر، خیلی از تغییرات فرهنگی که در کشور ما به وجود آمده تحت تأثیر خانواده و روابط انسانی است.

این کتاب ها اصلاً تأثیری ندارند. اینترنت در حال حاضر بیشترین تأثیر رو داره (مرد، 26 ساله).

برای اینکه یه عادتی از زندگی آدم حذف بشه یا مثلاً یه شیوه ی خاص زندگی رو انتخاب کنی، خانواده بیشترین نقش رو داره (مرد، 28 ساله).

خود من از طریق دوستم با ولنتاین آشنا شدم. بعدها اومدم و تو این کتاب ها داستانشو خوندم. پس می بینین که خیلی مؤثرتره (زن، 24 ساله).

جمع بندی و نتیجه گیری

یافته های این مطالعه نشان می دهد که «قدرت»، اشکال مختلفی در زندگی امروز دنیا از جمله ایرانیان پیدا کرده و فقط سخت افزاری نیست. همین طور، پدیده ی قدرت تنها یک ادعا نیست بلکه به اشکال گوناگون از جمله کتاب های آموزش زبان و به شیوه ای نرم خود را متبلور می کند و حتماً آن طور که اغلب تصور می شود عمدی، آگاهانه، سخت و مستقیم نبوده و در این کتاب ها نیز با این ویژگی ها گنجانده نمی شود.

از قدرت زبان در تغییرات فرهنگی قافل نباشید

از جمله می توان گفت زبان یکی از اشکال بازتولید قدرت در شیوه ی نوین و نرم آن است که در این کتاب ها از آن استفاده می شود. علاوه بر زبان، آموزش هم یکی دیگر از وجوه انتقال قدرت غیرمادی و غیرملموس است.

آشنایی با دیگر فرهنگ ها و سبک های زندگی در روند آموزش که در واقع محل شکل گیری خرده فرهنگ ها هستند، امری متفاوت است که در طرح مسأله ی این مطالعه به آن اشاره کردیم. آموزش، قدرت بازتولید اندیشه ها و مناسک را داراست و می تواند به ذائقه و سلیقه ی افراد نیز شکل ببخشد.

پژوهش قسمت اول مقاله

در این مطالعه و در قسمت اول، شیوه های انتقال ایدئولوژی از طریق بازنمایی سبک زندگی در این کتاب ها استخراج و تحلیل شد و نتایج نشان دادند که ایدئولوژی مسلط در این کتاب ها بر محور تأکید بر این است که زندگی امریکایی نمادی از لذت جویی را به ذهن متبادر می کند و مهد فرصت های جدید می باشد.

بر این سیاق، ایدئولوژی مندرج در این کتاب ها، سبک زندگی مصرفی آمریکایی را بازنمایی کرده و تبلیغ می کند.

تاثیرات و دریافت های مخاطبان در مواجه با عوامل فرهنگی

اما در قسمت دوم مقاله که دریافت و برخورد مخاطبان این کتاب ها را مدنظر قرار دادیم، متوجه شدیم که بیشتر زبان آموزان معتقد بودند که آشنایی آنها با سبک زندگی در این کتاب ها تأثیر زیادی بر زندگی آنها نداشته است و بیشترین تأثیر را از سایر رسانه ها همچون ماهواره و اینترنت می پذیرند.

آنها همچنین معتقد بودند که پیش از شرکت در کلاس های زبان آموزی نیز با بعضی مراسم مثل ولنتاین آشنا شده بودند که یا از طریق اینترنت یا از طریق روابط انسانی صورت پذیرفته است. از آن گذشته بیشتر افراد به این کتاب ها فقط به عنوان کتاب درسی می نگریستند و معتقد بودند موضوعات و مثال های ابتدایی این کتاب ها بر تقلید آن ها از این نوع زندگی هیچ تأثیری ندارد.

در عین حال عده ای از پاسخگویان، به نکات مثبتی از متن کتاب ها اشاره می کردند که آنها را با برخی سنن ایرانی مقایسه می کردند و معتقد بودند این نکات مثبت مورد پسند آنها می باشد. به نظر می رسد این گونه مخاطبان معتقد بودند که وقتی مخاطب تشخیص می دهد که این گونه نکات مثبت یا رفتار یا عادتی که در کتاب نشان داده می شود، نکته ی خوبی است، سعی می کند آن را در زندگی و فرهنگ ایرانی خود تلفیق کند و در انتقال آن از یک زمینه به زمینه ای دیگر، معنای جدیدی از آن تولید کند که همان بریکولاژی است که در بحث نظری به آن اشاره کردیم.

آنچه در جریان مطالعه، جالب به نظر آمد همانا فضا و زمینه ای بود که زبان آموزان در آن درس می خوانند. می توان این گونه گفت که فضای کلاس های زبان برای برخی زبان آموزان، یک فضای عمومی جایگزین است که به موازات فضای عمومی رسمی ایرانی به وجود آمده است.

این چنین فضایی و مناسکی که در آن انجام می شود و تکلم به زبان غیرفارسی و درگیری مداوم با آداب و رسوم های سایر جوامع در واقع معرف حضور یک فضای غیرایرانی در داخل ایران است.

نویسندگان: حمید عبداللهیان(1) و آیدا حسینی فر(2)

پی‌نوشت‌ها:
1. دانشیار ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران
2. دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران
3. برای این واژه معادل های بسیاری ترجمه شده است مانند: عادت واره، خصلت، منش و ... به دلیل همین عدم وجود معنای واحد، از خود کلمه، برای بیان منظور استفاده کردیم.
4. Party

منابع:
اکو، امبرتو، (1373). «زبان، قدرت، نیرو». ترجمه ی بابک سیدحسینی. فصلنامه ارغنون، شماره 4. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بوردیو، پی یر، (1381). نظریه ی کنش. ترجمه ی اکبر معصوم بیگی. تهران: آگه.
بوردیو، پی یر، (1390). تمایز (نقد اجتماعی قضاوت های ذوقی). ترجمه ی حسن چاووشیان. تهران: ثالث.
پن شویره، کریستی و الیویه فونتن، (1385). واژگان بوردیو. ترجمه ی مرتضی کتبی. تهران: نی.
تامپسون، جان، (1378). ایدئولوژی و فرهنگ مدرن. ترجمه ی مسعود اوحدی. تهران: مؤسسه فرهنگی آینده پویان.
حریری، نجلا، (1385). اصول و روش های پژوهش کیفی. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد.
عبداللهیان، حمید و لیلا منفرد، (1387). «روش شناسی و تحلیل ایدئولوژی در متون ارتباطی». نامه ی صادق، شماره اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
غائب، فریده، (1386). «سرمایه ی فرهنگی و تأثیر آن بر سبک زندگی دختران»، پایان نامه ی کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران، دانشکده ی علوم اجتماعی.
فلیک، اووه، (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه ی هادی جلیلی، تهران: نی.
مهدوی کنی، محمدسعید، (1387). «مفهوم سبک زندگی». فصلنامه ی تحقیقات فرهنگی. شماره 1، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
نگری، آنتونیو و مایکل هارت، (1384). امپراتوری. ترجمه ی رضا نجف زاده، تهران: قصیده سرا.
وبلن، تورستین، (1383). نظریه ی طبقه ی مرفه. ترجمه ی فرهنگ ارشاد. تهران: نی.
Hall, Stuart, (1997). Representation, Cultural Representation and Sintifying Practices. Open University: Sage Publication.

منبع: فصلنامه مطالعات فرهنگ - ارتباطات، سال سیزدهم، شماره بیستم، زمستان 1391، صص 60-35.