گو شه هايي از آسمان هشتم

کنجکاوي درباره مجموعه عظيمي مثل حرم امام رضا(ع)اتفاق ويژه اي نيست . حرم رضوي ،تاريخچه زنده هزار سال معماري ايراني است که هنوز فعال و زنده است مجموعه اي مملو از اعتقاد و مراسم هاي ويزه و برنامه هاي گوناگون ،آنچه خواهيد خواند چند نمونه از اين مجموعه است به روايت امير خوراکيان معاون تبليغات و ارتباطات اسلامي آستان قدس رضوي

گنبد طلايي ،با ارتفاع ،31متر و دور 42متر،سمبل مشهد است. اين گنبد 800ساله ،2لايه است؛لايه رويي که طلايي است و لايه داخلي که 13متر از لايه خارجي فاصله دارد،آيينه کاري است. اگر خوب دقت کنيد يک کمربند و 4مستطيل آبي دور گنبد مي بينيد . عبارات داخل آنها نه آيه است نه زيارت نامه . عبارت دور کمر بند؛ماجراي پياده آمدن شاه عباس صفوي از اصفهان به مشهد و ترميم گنبد را روايت مي کند. در يکي از مستطيل ها هم،شاه سليمان صفوي ماجراي تعمير دوباره گنبد را بعد از زلزله نوشته است. البته اين عبغارات به عري است و متن کاملشان را هم مي توانيد در مفاتيح الجنان بخوانيد

هيچ مي دانستيد ضريح زير گنبد نيست؟!اين اتفاق براي اين افتاده که قدمت بناي اوليه،از قدمت ارامگاه امام رضا (ع)بيشتر است. چند سال قبل از شهادت امام رضا(ع)هارون الرشيد در سفري که به مرو داشت ،همين جا بيمار شد و در گذشت و در وسط عمارت حميد بن قحطبه،«حاکم سنابد و طوس »دفن شد . زماني هم که مامون چند سال بعد در بازگشت از مرو در همين عمارت امام (ع))را با سم شهيد کرد. ايشان را در بالاي سر هارون دفن کردند . توسه حرم،حول همان بناي اوليه شکل گرفت و ضريح هم روي آرامگاه امام که سمت غرب عمارت مربع شکل بود ساخته د. الان قبر هارون که درست زير گنبد است،در سمت بانوان قرار دارد

حرم اين روزها بيشتر شبيه يک فرهنگسراي ديني بزرگ شده که تنوع ،حرف اول را مي زند برگزاري جشن تکليف براي دخترهاي 9ساله نقد ادبي کتاب هايي که درباره اقا مام رضا (ع)منتشر مي شود . جلسه هفتگي شعرا و شعر خواني درباره امام رضا (ع)مسابقات مختلف روزانه در ايام تابستان ،اهداي سالي 500هزار کتاب،برگزاري بيشتر از هزار و 600سخنراني در سال که اکثرشان سي دي سوالات شرعي که 24ساعته باز است. جلسات پرسش و پاسخ مذهبي ،مشاوره هاي تخصصي خانوادگي و ..بين طرح ها بعضي ها خيلي جالبند . مثل طرح مهد الرضا که يک مهد کودک قراني است و به بچه ها قرآن ياد مي دهند . طرح نو ر الهدي که کارش حفظ ارتباط با جوان هايي است که قبلا در مسابقات فرهنگي شرکت کرده اند مثل فرستادن کتاب براي آنها کارگاه هاي مباحثه که درباره مهدويت و ...است. جوان ها دور استادي حلقه مي زنند و بعد از اين که موضوعي را خوب فهميدند مثل يک بازي کامپيوتري به مرحله بعد و کارگاه و پخت بعدي مي روند. سالي حدود 5ميليارد تومان هزينه اين امور مي شود

اگر مي خواهيد عظمت را از نزديک ببينيد،کافي است 2گلدسته 43متري،مسجد گوهرشاد را بغل کنيد تا سرتان گيج برود . ساخت اين مسجد ،12سال طول کشيد ه و قوام الدين شيرازي مهندس بزرگ عصر ،تيموري براي ان سنگ تمام گذاشته

مي گويند آب سقاخانه حرم امام رضا (ع)شفااست. خيلي ها با اين نيت از پياله هاي طلايي رنگ کنار اين سقاخانه اب مي خورند . اين سقاخانه،از سنگ مر مر يک پارچه است و نادر شاه آن را از هرات آورده و هزار و 130ليتر گنجايش آب دارد؛اما چون بعدا شخصي به اسم اسماعيل خان گنبدي طلايي روي آن گذاشت ،به سقاخانه اسماعيل طلايي معروف شده است. حرم 2سقاخانه با چشم الکترونيکي در صحن هاي جمهوري و قدس هم دارد که به پاي اين سقاخانه نمي رسند

هر روز بعد از نماز صبح،گل هاي درون 4گلدان روي ضريح عوض مي شوند. اين گل ها هر روز به يکي از کفشداري ها مي رود تا زائران بتوانند قطعه اي از آنها را به قصد تبرک ببرند. اين کار در کنار جمع کردن پارچه و اجسام روي ضريح به «خدمت فوق ضريح»معروف است که توسط 2خادم انجام مي شود

اگر بعد از نماز مغرب يا نماز صبح از جلوي رواق دار السياده رد بشويد،خادماني را مي بينيد که در 74طرف نشسته اند و لاله هاي زيبايي با شمع و قرآن جلويشان است. به اين مراسم روزانه ؛صفه مي گويند . در اين مراسم يک ساعته ،14مديحه از منشات خواجه نصير الدين طوسي در باره 14معصوم خواند ه مي شود
فقط اعداد را ببينيد و خودتان درباره اين کتابخانه قضاوت کنيد؛11هزار متر مربع مساحت؛28هزار متر مربع زير بنا،2/5ميليون کتاب چاپي ،118هزار کتاب خطي ،7/5ميليون مراجعه کننده در يک سال ،366هزار عضو و 600سال سابقه. حالا اگر واقعا دوست داريد سري به اين بهشت کتاب بزنيد ،راه حل ساده اي دارد . با يک کارت شناسايي به کتابخانه مي رويد و تا هر وقت دلتان خواست ،مي توانيد از 7صبح تا 10شب انجا بمانيد شاهکار معماري و رياضي !تاريخ معماري ايران،پر از رمز و راز است ؛از منارجنبان و مسجد امام اصفهان تا همين گلدسته هاي طلايي حرم،گلدسته ها در 2طرف صحن انقلاب هستند .جالب اينجاست که اگر شما از جنوب و خيابان امام رضا(ع)به حرم نگاه کنيد. 2تا گلدسته متقارن هم،در 2طرف گنبد قرار دارند؛اما اگر از سمت شمال به حرم نگاه کنيد،2گلدسته بر هم منطبق هستند و فقط يک گلدسته مي بينيد . معماري که گلدسته دوم را ساخته آن را اين طور طراحي کرده . البته ناگفته نماند در امتداد هم نبودن 2خيابان شمالي و جنوبي هم کمک کرده است

اگر مسافري به مشهد آمد و دار وندارش را دز د زد ،يا ناگهان مفلس شد،چه کار بايد کند؟جالب است بدانيد محلي در حرم براي سر و سامان دادن به در راه مانده ها وجود دارد ؛در اين محل،افراد نيازمند به کمک،براي بازگشت به شهرشان مراجعه مي کنند و آدم هايي که در ان بخش هستند،بعد از اين که از صحت و سقم بي پولي او مطمئن شدند او را با هزينه حرم،راهي خانه مي کنند . حتي موقوفاتي هم براي هزينه در راه مانده ها وجود دارد
امام رضا (ع)چقدر زمين و امکانات وقفي دارد؟اين هميشه سوال خيلي ها بوده . از قديم رسم بوده که هر کس هر وقفي را درباره هر موضوعي کرد در همان بخش استفاده شود. مثلا فلان وقف ،فقط براي تامين هزينه برق است . البته با حکم مراجع،اين شرايط قابل تغيير است؛مثلا وقتي آب کم است،مي توان وقف برق را صرف اب کرد ؛اما يکي از معروف ترين موقوفات امام رضا(ع)مزرعه نمونه آستان قدس در جاده طرق است که مجموعه عظيمي از مزارع و دامپروري هاست

از ساليان دراز برگزاري عقد در حرم کار متداولي بوده . اين عقدها که شرعي هستند،چون ثبت نمي شوند،و جه قانوني ندارند ،بيشتر در صحن جمهوري و رواق هاي بالا سر انجام مي شود. پيدا کردن اين مراسم هم راحت است. يک جمع خودماني . يک دختر با چادر سفيد و يک پسر با کت و شلوار و صلواتي که بعد از جاري شدن خطبه عقد فرستاده مي شود. به خاطر قانوني نبودن اين عقدها و اينه مراحل قانوني مثل رضايت پدر دختر و ..معلوم نيست،استان قدس و خدام و عوامل در آن دخالت ندارند و تا حدي هم مانع مي شوند
بهشت ثامن قبرستاني 3طبقه است . تدفين روزانه در زير زمين صحن جمهوري انجام مي شود . قيمت قبرها بسته به نزديکي به ضريح متفاوت است ؛ولي قيمت آن حدود 12ميليون تومان است . در بهشت ثامن ،بايد همه سنگ قبرها يکسان باشد

اگر مي خواهيد صداي نقاره زني را بشنويد ،2مرتبه در روز وقت داريد. يک نيم ساعت قبل از طلوع افتاب و يکي هم نيم ساعت قبل از اذان مغرب . نقاره زني براي اين انجام مي شود که اگر زائري مانده که نماز صبح يا ظهر و عصر ش را نخوانده ،بخواند تا قضا نشود . به جز محرم و صفر و ايام عزا هميشه بساط نقاره به پا است. نقاره زن ها 13نفرند کرناها 120سانتي متر طول دارند و در آنها مي دمند مدت نقاره زني 20دقيقه است و در طول اين مدت نقاره زن ها دست جمعي با صداي بلند به امام رضا(ع)سلام مي کنند. جالب است بدانيد نام خانوادگي همه نقاره زن ها شکوهي است؛چون از قديم به آنها عمله جات شکوه سلطاني مي گفتند
موزه آستان قدس يکي از شلوغ ترين و البته کامل ترين موزه هاي ايران است که با قدمتي 64ساله ،شامل 11گنجينه مجزا است:قرآن ،هداياي رهبري،فرش،تاريخ مشهد ،سکه و مدال ،تمبر و اسکناس ،ظروف ،نرم تنان،سلاح،نجوم و ساعت فهنرهاي تجسمي اصلي ترين بخش اين مجموعه موزه ،موزه مرکزي است . اين موزه 4طبقه دارد

طبقه منهاي يک :اگر خيلي علاقمند به پول هستيد،موزه تمبر و اسکناس است اينجا مي توانيد بيشتر از هزار و دويست تمبر ايراني و خارجي را ببينيد
طبقه همکف :2موزه تاريخ مشهد و سکه و مدال اينجاست . ضريح و اثار قديمي حرم در موزه مشهد و مدال هاي تختي و کاپ آقاي فوتبال اسيا خداداد عزيزي هم در موزه مدال ديدني است
طبقه اول :موزه هاي نرم تنان و نقاشي هم اينجاست . اگر مي خواهيد تابلوهاي معروفي مثل عصر عاشوراي فرشچيان و کارهاي کمال الملک را ببينيد،موزه نقاشي را از دست ندهيد در موزه نرم تنان هم،صدف و حلزون هاي دريايي را ببينيد
طبقه د وم:ادوات نجوم و سلاح و ظروف،اينجا براي ديدن رديف شده اند انواع ساعت هاي آفتابي تاشني ،شمشيرهاي دوره صفويه و ظرف هاي چيني 500ساله هم در اين طبقه است. هر روز هم ،از 8صبح تا 5بعد از ظهر باز است شيطان در يا با 145سانتي متر طول،ديدني ترين موجود موزه نرم تنان است

اين ساعت،يکي از قديمي ترين ساعت هاي ايران است که 115سالاست بدون وقفه دارد کار مي کند اين ساعت چند سال در صحن انقلاب ود،بعد از چند سال جايش را با ساعت معاون عوض کردند. اين ساعت که زنگ نمي زند و در شبانه روز يک بار کوک مي شود
اگر شب با هواپيما به مشهد برسيد؛حرم غرق نور است . سيستم برق و اب حرم با اين که به سيستم شهر ي متصل است؛اما دور تا دور حرم،کانال انرژي با 3تا 4سيستم سرمايش و گرمايش تعبيه شده تا حرم را به طور مناسب و يکنواخت پوشش بدهد. با اين سيستم حتي در صورت قطع اب و برق شهر ،حرم مشکلي نخواهد داشت
منبع:زندگي ايده ال 51
/ن