چگونه براي مردن آماده شويم؟

مرگ مفهوم دردناکي است که بيماران مبتلا به بيماري‌هاي مزمن صعب‌العلاج و خانواده آنها به مدت طولاني در مواجهه با آن قرار دارند.
معمولا در مورد مرگ دو متغير عمده مورد توجه است: زمان و چگونگي مرگ، که براساس آن مرگ را به مرگ قابل انتظار (مرگ افراد سالمند يا مرگ پس از بيماري طولاني) و غيرقابل انتظار (مرگ ناشي از تصادفات يا خودکشي) تقسيم مي‌کنند. مفهوم مرگ به موقع هميشه مورد ترديد بوده است. درست است که برخي سالمندان با مرگ بهتر کنار مي‌آيند ولي اکثرا آن را زودهنگام مي‌پندارند و اکثر خانواده‌ها نيز آرزو مي‌کنند فرد مورد علاقه‌شان بيشتر در کنارشان به زندگي ادامه دهد. گرچه مرگ فرايندي است که از هنگام تولد شروع مي‌شود، مواجهه با آن هميشه ناتوان‌کننده و ترس‌آور است و هدف از مراقبت‌هاي پايان زندگي کمک به بيماران و خانواده‌شان به‌منظور کنار آمدن با مشکلات با اين مرحله سخت به وسيله توجه و مراقبت از نيازهاي جسمي‌رواني، اجتماعي و معنوي آنهاست.
هدف مهم ديگر مراقبت‌هاي پايان زندگي مرگ باوقار است. مراقبتي که باعث حفظ عزت بيمار و تسلي او و خانواده‌اش شود. نحوه مرگ عزيزان هميشه در خاطر بازماندگان باقي مي‌ماند، پس سعي بر اين است به فرد کمک شود با حفظ عزت‌نفس با زوال جسمي‌ غيرقابل اجتناب‌اش کنار بيايد. يک لبخند، لحظاتي از احساس آرامش، احساس مصالحه با زندگي در پشت‌سر و مرگ در پيش رو و خداحافظي دوست‌داشتني با عزيزان مرگ باوقار را تداع مي‌کنند.

اصولي که مراقبان بايد بدانند
 

1. توجه به ارزش‌ها و عقايد معنوي و مذهبي هر فرد و نيازهاي عاطفي وي
2. توجه به اهميت حمايت از حس کنترل و انتخاب‌هاي بيمار
3. توجه به اهميت احترام به بيمار و مسايلي مثل هويت، وقار، احترام، انتخاب، استقلال، حريم و حقوق بيمار
4. .دانستن نحوه کاهش حس تنهايي و انزوا در بيمار و مراقبان‌اش و تشويق آنها براي صحبت با يکديگر تا بيمار حس نکند که باري بر دوش خانواده است.
5. توجه به اهميت حفظ حريم بيمار مثلاً بيمار ترجيح مي‌دهد تا آنجا که ممکن است از لگن استفاده نکند يا دادن غذا و مايعات و کمک به حرکت او به ملايمت انجام شود.
6.کمک به بيمار براي انجام مسايل مالي مثلاً معرفي متخصصان امور حقوقي به بيمار
7.منعطف بودن در پاسخگويي به نيازهاي بيمار
8.معرفي نحوه دسترسي به سرويس‌هاي خاص مراقبت به بيمار و خانواده‌اش مثل مراقبت در منزل توسط آشنايان يا پرستار آموزش‌ديده، آسايشگاه‌هاي مخصوص مراقبت، سرويس‌هاي مراقبت روزانه
9.دانستن اهميت گوش کردن به بيمار، تشخيص احساسات وي و نياز او براي صحبت درباره آن و ايجاد احساس ارزشمند بودن در بيمار، شرکت دادن او در تصميم‌گيري درباره نحوه مراقبت و ميزان اطلاعاتي که بيمار ميل دارد، بداند.
10.ارزيابي اطلاعات گذشته، وضعيت سلامت فعلي، وضعيت شغلي و اجتماعي، عقايد و ارزش‌هاي معنوي، فرهنگ و نحوه زندگي بيمار، نيازهاي خانواده و دوستان، معاينه فيزيکي منظم و پرسش از مشکلات جسمي ‌و کمک به بهبود همه اين موارد.
7 قول به بيمار و خانواده‌اش
در مواجهه با فرد در مراحل آخر زندگي و خانواده‌اش تيم درمان وظيفه مهم اطمينان‌بخشي را به عهده دارند و 7 قول زير را به بيمار و خانواده‌اش مي‌دهند.
1.از تمام امکانات موجود براي راحتي بيشتر بيمار استفاده خواهد شد.
2.بيمار هرگز مجبور به تحمل درد رنج‌آور، تنگي نفس يا ساير علايم ناراحت‌کننده نخواهد شد و همه اين علايم با دارو کنترل خواهد شد.
3.مراقبت از بيمار مداوم و بلااستثنا خواهد بود.
4.بيمار و خانواده‌اش براي هر مشکلي در مسير بيماري آماده خواهند شد.
5.خواسته‌هاي بيمار و خانواده تا جايي که ممکن است مدنظر قرار خواهد گرفت.
6.انتخاب‌هاي بيمار در مورد مسايل شخصي و مالي‌اش مورد احترام قرار خواهد گرفت.
7. از تمام فرصت‌ها براي بهتر کردن روزهاي پاياني عمر استفاده خواهد شد.
در مراحل پاياني زندگي بيماران علاوه بر علايم جسمي‌، علايم رواني زيادي را تجربه مي‌کنند از جمله عصبيت، احساس غم، بي‌خوابي، ترس از وابستگي، ترس از دست دادن وقار که مي‌تواند بازتاب نگراني‌هاي وجودي، جسمي ‌و رواني باشد که نيازمند توجه هستند و مشاوره روان‌پزشکي در اين زمينه مي‌تواند بسيار کمک‌کننده باشد.

چه‌طور حامي ‌خوبي باشيم؟
 

روان‌پزشکان با روش‌هاي مختلف مي‌توانند به حل اين نگراني‌هاي کمک کنند. مثلاً مرور زندگي گذشته و بررسي و برجسته کردن دستاوردهاي مثبت زندگي بيمار، مفهوم زندگي براي او، ارزش روابط‌اش با اطرافيان و کمک به حل نگراني کارهاي نيمه‌تمام مي‌تواند به ايجاد احساس خوشايند و حفظ روحيه در روزهاي آخر زندگي کمک کند.
گروه درماني به صورت تشکيل گروه‌هاي بيماران نزديک به مرگ به احساس موثر بودن در کمک به ديگران، اميدواري با مشاهده انطباق خوب ديگران با مشکل مشابه، احساس اينکه تنها او نيست که با مرگ خود دست و پنجه نرم مي‌کند و احساس تعلق به يک گروه با اهداف و مشکلات مشابه منجر مي‌شود. توجه به رنج معنوي بيمار و بازکردن احساسات گناه، مسايل مربوط به وجدان، عفو و بخشش ديگران و يا طلب آمرزش و تشويق بيمار به بيان آزادانه اين مفاهيم بدون قضاوت کردن در مورد او و با برخوردي کاملاً حمايت‌گرانه به احساس راحتي او بسيار کمک مي‌کند و در اين راه مي‌توان از کمک روحانيون در صورت درخواست بيمار بسيار بهره برد.

نيازهاي فرد محتضر
 

• دانستن اينکه مرگ چه موقع خواهد بود و چه چيزي انتظارش را مي‌کشد.
• داشتن کنترل بر آنچه اتفاق خواهد افتاد.
• مرگ در وقار و خلوت
• رهايي از درد و ساير علايم رنج‌آور
• انتخاب مکان مرگ
• دسترسي به حمايت معنوي و اجتماعي
• دسترسي به مراقبت آسايشگاه‌ها در صورت لزوم
• دانستن اينکه خواسته‌ها برآورده مي‌شود.
• داشتن زمان کافي براي خداحافظي با عزيزان.
منبع:www.salamat.com
/ج