توصيه‌هايي براي درمان بي‌اختياري ادرار
ترجمه: دكتر زهرا عباس‌پور تميجاني
پزشکان مي‌گويند ما مي‌توانيم به مثانه خودمان بياموزيم درست عمل کند و به اين ترتيب، مشکل بي‌اختيار ادراري را حل کنيم. زمان‌بندي ادرارکردن، انجام تمرين‌هاي تقويت‌کننده عضلات کف لگن و استفاده از روش بيوفيدبک از جمله راه‌هاي آموزش کنترل مثانه و حل مشکل بي‌اختياري ادراري است؛ مشکلي که در ميان زنان شيوع بيشتري دارد.
بسياري از خانم‌ها با استفاده از نوار بهداشتي، خود را با بي‌اختياري ادراري جزئي يا گذرا تطبيق مي‌دهند. اما اگر بي‌اختياري ادراري به طور مکرر رخ دهد، ممکن است زندگي زن را مختل کند. زن مبتلا به بي‌اختياري ادراري ممکن است مجبور شود فعاليت‌هايش را طوري تنظيم کند که هميشه نزديک توالت باشد يا کار‌هاي مهم زندگي اش مانند ورزش، شرکت در رويدادهاي اجتماعي و مسافرت را کنار بگذارد. اگر شما دچار اين عارضه هستند، بايد بدانيد که در اغلب موارد، درمان‌‌هاي غيرجراحي مي‌‌توانند بي‌اختياري ادراري را به طور کامل درمان کنند يا به طور قابل‌توجهي آن را کاهش دهند. يک راهكار غيرجراحي که اغلب موفقيت‌آميز است، آموزش کنترل مثانه است.
اين تعليم‌ها شامل آموزش ادرارکردن بر حسب يک برنامه زمان‌بندي شده، تمرين‌هاي عضلات کف لگن (تمرين‌هاي کجل) و گاهي بيوفيدبک (پسخوراند زيستي) است.
پزشک شما همچنين ممکن است در حين آموزش کنترل مثانه، براي شما دارو تجويز و توصيه کند ميزان مصرف مايعات‌تان را به 6 تا 8 فنجان در روز از همه منابع محدود کنيد.
تعليم کنترل مثانه به خصوص براي بي‌اختياري فوريتي (احساس نياز ناگهاني و شديد به ادرار کردن که گاهي با خارج شدن بي‌اختيار ادرار در راه رسيدن به توالت همراه است) مفيد است. در جريان بي‌اختياري فوريتي، عضله احاطه‌کننده مثانه بسيار زودتر از زمان مناسب، منقبض مي‌شود و با وجود اينکه مثانه شما پر نيست، به مغزتان پيام مي‌دهد که بايد به توالت برويد. ادرار کردن در پاسخ به اين نياز فوري براي تخليه ادرار، تنها مشکل را بدتر مي‌کند اين کار به مثانه مي‌آموزد که مقدار کمتر و کمتري ادرار را نگهدارد. تمرين‌هاي کنترل مثانه به افزايش ظرفيت مثانه کمک مي‌کند.
براي تخليه ادرار به طور زمان‌بندي‌شده اين کارها را انجام دهيد:
1.الگوي ادرارکردن‌تان را تعيين کنيد: براي 1 يا 2 روز، زمان‌هايي که را ادرار مي‌کنيد و زمان‌هايي که در طول روز دچار نشت ادرار مي‌شويد، ثبت کنيد. اگر به تقاضاي پزشک‌تان زمان‌هاي ادرار کردن را يادداشت کرده باشيد، اين اطلاعات را از قبل داريد.
2.يک فاصله زماني را انتخاب کنيد: مشخص کنيد که به طور معمول چه مدت ميان ادرار کردن‌‌هاي‌تان در طول روز فاصله وجود دارد. بر حسب ميانگين اين فاصله زماني، يک زمان شروع که 15 دقيقه از اين ميانگين طولاني‌تر است را انتخاب کنيد. براي مثال اگر به طور معمول هر يک ساعت يک بار ادرار مي‌کنيد، فاصله زماني انتخابي‌تان بايد يک ساعت و 15 دقيقه باشد.
3.بر حسب ساعت ادرار کنيد: در شروع، مثانهتان را در اول صبح تخليه کنيد و ديگر اين کار را انجام ندهيد تا فاصله زماني تعيين‌شده به پايان برسد. اگر زمان تخليه ادرار فرا رسيده و هنوز حس نياز به ادرار کردن را نداريد، باز هم به توالت برويد. به ياد داشته باشيد که در حال اين آموزش به مثانهتان هستيد که يک برنامه زماني داشته باشد. اگر نياز به ادرار کردن پيش از رسيدن به زمان تعيين‌شده در شما بروز کرد، حداکثر تلاش‌تان را بکنيد تا ادرارتان را نگهداريد. اين کار ممکن است در ابتدا مشکل باشد، اما معمولا با تمرين کردن، وضعيت‌تان بهبود پيدا مي‌کند. اگر ميل به ادرار کردن در شما خيلي زياد است، سعي کنيد به طريقي حواس‌تان را به چيز ديگر معطوف کنيد. تمرينات کجل (که در ادامه به آن خواهيم پرداخت) را انجام دهيد، پاهاي‌تان را ضربدري روي هم بگذاريد، و بي‌حرکت بمانيد يا به آرامي نفس بکشيد و از 1 تا 4 بشماريد. به خودتان يادآوري کنيد که مثانهتان به طور واقعي پر نيست. اگر نمي‌توانيد براي 15 دقيقه بيش از زمان معمول ادرارکردن‌تان منتظر بمانيد، ابتدا سعي کنيد دست کم 5 دقيقه به اين زمان اضافه کنيد و بعد به آرامي به سوي توالت برويد.
4.فاصله زماني را افزايش دهيد: وقتي با فاصله زماني‌اي که در ابتدا تعيين کرده‌ايد، احساس راحتي کرديد، و نشت ادراري نداشتيد، براي رسيدن به اين وضع ممکن است لازم باشد چند ساعت تا چند هفته زمان بگذاريد. اين زمان را 15 دقيقه ديگر افزايش دهيد. اين فرآيند را ادامه دهيد و هر بار 15 دقيقه به فاصله زماني ميان ادرارکردن‌هاي‌تان بيفزاييد. پس از چند هفته يا چند ماه ممکن است بتوانيد فاصله زماني تخليه مثانهتان را به 3 تا 4 ساعت برسانيد و احساس فوريت براي ادرار کردن و حملات بي‌اختياري ادرار به شدت کاهش يابد. شب‌ها تمريني انجام ندهيد. هر موقع هنگام شب که نياز به ادرار کردن داشتيد از بستر برخيزيد و به توالت برويد. تمرين‌هاي روزانه شما نهايتا شروع به تاثير گذاشتن بر الگوي کلي ادرار کردن‌تان مي‌كند و بنابراين در شب‌ها کمتر نياز به بلند شدن و تخليه ادرار خواهيد داشت.
براي انجام تمرين‌ها، ابتدا لازم است عضلات کف لگن‌تان را پيدا کنيد. وانمود کنيد داريد سعي مي‌کنيد از خروج گاز روده‌تان جلوگيري کنيد، و همزمان واژن خود را دور تامپون سفت کنيد. در اين حالت بايد احساس انقباض بيشتر در پشت نسبت به جلو داشته باشيد. عضلات شکم،ساق پا يا باسن‌تان را سفت نکنيد. هنگامي كه محل عضلات کف لگن‌تان را يافتيد، لازم است به طور مکرر آنها را سفت و شل کنيد. هم انقباضات کوتاه مدت و هم درازمدت در اين عضلات ايجاد کنيد و بعد آنها را شل کنيد.
انقباض‌هاي کوتاه مدت به صورت فشردن‌هاي سريع و بعد آزاد کردن عضلات است. تسلط پيدا کردن در انجام انقباض‌هاي طولاني‌مدت به تمرين بيشتري نياز خواهد داشت. با نگهداشتن عضلات به طور منقبض به مدت 3 تا 5 ثانيه شروع کنيد و به همين مدت در فواصل انقباض‌ها عضلات را شل نگهداريد. به تدريج سعي کنيد مدت انقباض‌ها و فواصل ميان آنها را به 10 ثانيه برسانيد. سعي کنيد در هر روز 30 تا 40 بار تمرين‌هاي کجل را انجام دهيد و آنها را به دسته‌هاي 10تايي تقسيم کنيد. مي‌توانيد 10 تمرين را پيش از برخاستن از بستر در صبح، 10 تمرين را پس ناهار، 10 تمرين را در عصر هنگام نشستن و 10 تمرين را پيش از خواب انجام دهيد.
نظر كارشناس/ دکتر آريا جنابي
در اين صورت، نياز است به جز عواملي مانند عفونت ادراري، كاهش حجم مثانه، بيماري‌هاي التهابي و آلرژيك كه همگي مي‌تواند منجر به شدت علايم بيماري شود، ساير علل نيز بررسي شود. سپس پس از اطمينان از نبود ساير علل مي‌توان در جهت تقويت عضلات ناحيه لگن و مثانه ورزش‌هايي را براي بيمار توصيه كرد. انجام اين ورزش‌ها، مي‌تواند به افزايش قدرت عضلات ناحيه لگن و به ويژه عضلات مثانه منجر شود و در بسياري از موارد در بهبود تخليه ادرار و رفع علايم كمك‌كننده باشد. اما توجه داشته باشيد كه حتما بررسي ساير علل در رفع بي‌اختياري ادرار ضروري است. حتي در مواقعي نيز نياز است از روش‌هاي يورودايناميك جهت بررسي حركات مثانه و چگونگي هدايت عصبي مثانه قبل از شروع درمان استفاده شود تا در بهبود علايم موثر باشد.
در صورتي كه بي‌اختياري ادرار به دليل ضعف عضلات يا حركات موزون مثانه باشد، انجام ورزش‌هاي مناسب كه باعث تحريك عضلات اصلي مثانه و جداره شكم مي‌شود باعث افزايش تدريجي قدرت عضلات و حفظ قوام خواهد شد و علايم بيمار به تدريج رو به بهبودي خواهد رفت.
ورزش‌هاي لگني، پياده‌روي، شنا و فشار متقابل روي هر پا به منظور تقويت عضلات لگن و جلوگيري از بي‌اختياري ادراري به زنان توصيه مي‌شود. فراموش نكنيد كه از انجام ورزش‌هاي سنگين به دليل افزايش فشار بر كف لگن خودداري كنيد. برخي از حركت‌هاي ديگر عبارتند از حركات دراز و نشست كه به سفت شدن عضلات قسمت زير جداره شكم منجر مي‌شود كه بهتر است به طور منظم و روزانه به مدت 10 دقيقه تكرار شود. همچنين انجام حركاتي كه همراه با عضلات قسمت كمري باشد، نيز باعث بهبود تخليه ادرار و رفع بي‌اختياري در بيمار مي‌شود.
منبع:www.salamat.com
/ع
بسياري از خانم‌ها با استفاده از نوار بهداشتي، خود را با بي‌اختياري ادراري جزئي يا گذرا تطبيق مي‌دهند. اما اگر بي‌اختياري ادراري به طور مکرر رخ دهد، ممکن است زندگي زن را مختل کند. زن مبتلا به بي‌اختياري ادراري ممکن است مجبور شود فعاليت‌هايش را طوري تنظيم کند که هميشه نزديک توالت باشد يا کار‌هاي مهم زندگي اش مانند ورزش، شرکت در رويدادهاي اجتماعي و مسافرت را کنار بگذارد. اگر شما دچار اين عارضه هستند، بايد بدانيد که در اغلب موارد، درمان‌‌هاي غيرجراحي مي‌‌توانند بي‌اختياري ادراري را به طور کامل درمان کنند يا به طور قابل‌توجهي آن را کاهش دهند. يک راهكار غيرجراحي که اغلب موفقيت‌آميز است، آموزش کنترل مثانه است.
آموزش کنترل مثانه
اين تعليم‌ها شامل آموزش ادرارکردن بر حسب يک برنامه زمان‌بندي شده، تمرين‌هاي عضلات کف لگن (تمرين‌هاي کجل) و گاهي بيوفيدبک (پسخوراند زيستي) است.
پزشک شما همچنين ممکن است در حين آموزش کنترل مثانه، براي شما دارو تجويز و توصيه کند ميزان مصرف مايعات‌تان را به 6 تا 8 فنجان در روز از همه منابع محدود کنيد.
تعليم کنترل مثانه به خصوص براي بي‌اختياري فوريتي (احساس نياز ناگهاني و شديد به ادرار کردن که گاهي با خارج شدن بي‌اختيار ادرار در راه رسيدن به توالت همراه است) مفيد است. در جريان بي‌اختياري فوريتي، عضله احاطه‌کننده مثانه بسيار زودتر از زمان مناسب، منقبض مي‌شود و با وجود اينکه مثانه شما پر نيست، به مغزتان پيام مي‌دهد که بايد به توالت برويد. ادرار کردن در پاسخ به اين نياز فوري براي تخليه ادرار، تنها مشکل را بدتر مي‌کند اين کار به مثانه مي‌آموزد که مقدار کمتر و کمتري ادرار را نگهدارد. تمرين‌هاي کنترل مثانه به افزايش ظرفيت مثانه کمک مي‌کند.
بابرنامه ادرار کنيد!
براي تخليه ادرار به طور زمان‌بندي‌شده اين کارها را انجام دهيد:
1.الگوي ادرارکردن‌تان را تعيين کنيد: براي 1 يا 2 روز، زمان‌هايي که را ادرار مي‌کنيد و زمان‌هايي که در طول روز دچار نشت ادرار مي‌شويد، ثبت کنيد. اگر به تقاضاي پزشک‌تان زمان‌هاي ادرار کردن را يادداشت کرده باشيد، اين اطلاعات را از قبل داريد.
2.يک فاصله زماني را انتخاب کنيد: مشخص کنيد که به طور معمول چه مدت ميان ادرار کردن‌‌هاي‌تان در طول روز فاصله وجود دارد. بر حسب ميانگين اين فاصله زماني، يک زمان شروع که 15 دقيقه از اين ميانگين طولاني‌تر است را انتخاب کنيد. براي مثال اگر به طور معمول هر يک ساعت يک بار ادرار مي‌کنيد، فاصله زماني انتخابي‌تان بايد يک ساعت و 15 دقيقه باشد.
3.بر حسب ساعت ادرار کنيد: در شروع، مثانهتان را در اول صبح تخليه کنيد و ديگر اين کار را انجام ندهيد تا فاصله زماني تعيين‌شده به پايان برسد. اگر زمان تخليه ادرار فرا رسيده و هنوز حس نياز به ادرار کردن را نداريد، باز هم به توالت برويد. به ياد داشته باشيد که در حال اين آموزش به مثانهتان هستيد که يک برنامه زماني داشته باشد. اگر نياز به ادرار کردن پيش از رسيدن به زمان تعيين‌شده در شما بروز کرد، حداکثر تلاش‌تان را بکنيد تا ادرارتان را نگهداريد. اين کار ممکن است در ابتدا مشکل باشد، اما معمولا با تمرين کردن، وضعيت‌تان بهبود پيدا مي‌کند. اگر ميل به ادرار کردن در شما خيلي زياد است، سعي کنيد به طريقي حواس‌تان را به چيز ديگر معطوف کنيد. تمرينات کجل (که در ادامه به آن خواهيم پرداخت) را انجام دهيد، پاهاي‌تان را ضربدري روي هم بگذاريد، و بي‌حرکت بمانيد يا به آرامي نفس بکشيد و از 1 تا 4 بشماريد. به خودتان يادآوري کنيد که مثانهتان به طور واقعي پر نيست. اگر نمي‌توانيد براي 15 دقيقه بيش از زمان معمول ادرارکردن‌تان منتظر بمانيد، ابتدا سعي کنيد دست کم 5 دقيقه به اين زمان اضافه کنيد و بعد به آرامي به سوي توالت برويد.
4.فاصله زماني را افزايش دهيد: وقتي با فاصله زماني‌اي که در ابتدا تعيين کرده‌ايد، احساس راحتي کرديد، و نشت ادراري نداشتيد، براي رسيدن به اين وضع ممکن است لازم باشد چند ساعت تا چند هفته زمان بگذاريد. اين زمان را 15 دقيقه ديگر افزايش دهيد. اين فرآيند را ادامه دهيد و هر بار 15 دقيقه به فاصله زماني ميان ادرارکردن‌هاي‌تان بيفزاييد. پس از چند هفته يا چند ماه ممکن است بتوانيد فاصله زماني تخليه مثانهتان را به 3 تا 4 ساعت برسانيد و احساس فوريت براي ادرار کردن و حملات بي‌اختياري ادرار به شدت کاهش يابد. شب‌ها تمريني انجام ندهيد. هر موقع هنگام شب که نياز به ادرار کردن داشتيد از بستر برخيزيد و به توالت برويد. تمرين‌هاي روزانه شما نهايتا شروع به تاثير گذاشتن بر الگوي کلي ادرار کردن‌تان مي‌كند و بنابراين در شب‌ها کمتر نياز به بلند شدن و تخليه ادرار خواهيد داشت.
تمرينات کجل
براي انجام تمرين‌ها، ابتدا لازم است عضلات کف لگن‌تان را پيدا کنيد. وانمود کنيد داريد سعي مي‌کنيد از خروج گاز روده‌تان جلوگيري کنيد، و همزمان واژن خود را دور تامپون سفت کنيد. در اين حالت بايد احساس انقباض بيشتر در پشت نسبت به جلو داشته باشيد. عضلات شکم،ساق پا يا باسن‌تان را سفت نکنيد. هنگامي كه محل عضلات کف لگن‌تان را يافتيد، لازم است به طور مکرر آنها را سفت و شل کنيد. هم انقباضات کوتاه مدت و هم درازمدت در اين عضلات ايجاد کنيد و بعد آنها را شل کنيد.
انقباض‌هاي کوتاه مدت به صورت فشردن‌هاي سريع و بعد آزاد کردن عضلات است. تسلط پيدا کردن در انجام انقباض‌هاي طولاني‌مدت به تمرين بيشتري نياز خواهد داشت. با نگهداشتن عضلات به طور منقبض به مدت 3 تا 5 ثانيه شروع کنيد و به همين مدت در فواصل انقباض‌ها عضلات را شل نگهداريد. به تدريج سعي کنيد مدت انقباض‌ها و فواصل ميان آنها را به 10 ثانيه برسانيد. سعي کنيد در هر روز 30 تا 40 بار تمرين‌هاي کجل را انجام دهيد و آنها را به دسته‌هاي 10تايي تقسيم کنيد. مي‌توانيد 10 تمرين را پيش از برخاستن از بستر در صبح، 10 تمرين را پس ناهار، 10 تمرين را در عصر هنگام نشستن و 10 تمرين را پيش از خواب انجام دهيد.
نظر كارشناس/ دکتر آريا جنابي
درمان بي‌اختياري ادرار
در اين صورت، نياز است به جز عواملي مانند عفونت ادراري، كاهش حجم مثانه، بيماري‌هاي التهابي و آلرژيك كه همگي مي‌تواند منجر به شدت علايم بيماري شود، ساير علل نيز بررسي شود. سپس پس از اطمينان از نبود ساير علل مي‌توان در جهت تقويت عضلات ناحيه لگن و مثانه ورزش‌هايي را براي بيمار توصيه كرد. انجام اين ورزش‌ها، مي‌تواند به افزايش قدرت عضلات ناحيه لگن و به ويژه عضلات مثانه منجر شود و در بسياري از موارد در بهبود تخليه ادرار و رفع علايم كمك‌كننده باشد. اما توجه داشته باشيد كه حتما بررسي ساير علل در رفع بي‌اختياري ادرار ضروري است. حتي در مواقعي نيز نياز است از روش‌هاي يورودايناميك جهت بررسي حركات مثانه و چگونگي هدايت عصبي مثانه قبل از شروع درمان استفاده شود تا در بهبود علايم موثر باشد.
در صورتي كه بي‌اختياري ادرار به دليل ضعف عضلات يا حركات موزون مثانه باشد، انجام ورزش‌هاي مناسب كه باعث تحريك عضلات اصلي مثانه و جداره شكم مي‌شود باعث افزايش تدريجي قدرت عضلات و حفظ قوام خواهد شد و علايم بيمار به تدريج رو به بهبودي خواهد رفت.
ورزش‌هاي لگني، پياده‌روي، شنا و فشار متقابل روي هر پا به منظور تقويت عضلات لگن و جلوگيري از بي‌اختياري ادراري به زنان توصيه مي‌شود. فراموش نكنيد كه از انجام ورزش‌هاي سنگين به دليل افزايش فشار بر كف لگن خودداري كنيد. برخي از حركت‌هاي ديگر عبارتند از حركات دراز و نشست كه به سفت شدن عضلات قسمت زير جداره شكم منجر مي‌شود كه بهتر است به طور منظم و روزانه به مدت 10 دقيقه تكرار شود. همچنين انجام حركاتي كه همراه با عضلات قسمت كمري باشد، نيز باعث بهبود تخليه ادرار و رفع بي‌اختياري در بيمار مي‌شود.
منبع:www.salamat.com
/ع
